Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.02.2011, Blaðsíða 8

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í febrúar 2011
Annáll Hallgríms
Jónssonar djákna
Annáll Hallgríms Jónssonar fyrrum djákna
til Þingeyraklausturs, byrjar árið 1802, end-
ar árið 1834.
Viðbætur eru úr annál Daða Níelssonar
fyrir árin 1835, 36, 37, 38, 39,40 og loksins
úr annál sama nokkrir helstu viðburðir sem
vantaði í djáknans annál 1801-1834.
Þessir annálar byrja með árinu 1802.
1802
1. Árferði
Vetur frá nýári einhver hinn harðasti yfir allt land,
sem menn til mundu, með snjóþyngslum, blotum og
áfreðum svo tók fyrir jarðir, hvergi seinna en með
þorra, víða fyrri. Frost voru og mjög mikil og hvergi
sást hin minnsta vitund af jörð fyrir útigangspening
utan í einstöku jarðsældaplássum, litlar snapir öðru
hverju frá 30. mars og var vetur þessi harðari talinn en
nokkur á umliðinni öld. Vorið var og vetrinum sam-
boðið, með sífelldum stórköföldum, með frosti og
hörðustu vetrarveðuráttu. Hafís kom fyrir jól og um-
kringdi Vestur-, Norður- og Austurland og fór ei burt
Jón Torfason, skjalavörður við Þjóöskjalasafiúö
hélt erindi um annál Hallgríms Jónssonar,
djákna við Þingeyrarklaustur, á nóvemberfundi
Ættfrœðifélagsins. Jón sagði frá uppbyggingu
annálsins, efni og sögusviði ogfrá helstu heimild-
um Hallgríms. Jón hefur nú lokið við að tölvuskrá
allan annálinn sem spannar tímabilið 1802-
1834. Til stendur að setja hann á netið svo allir
geti haft aðgang að honum. Hérfer á eftir ann-
áll ársins 1802 en þar kemur við sögu eindœma
harður vetur, heyskapur, fiskerí, mannalát, sjálfs-
morð, manndráp, eldskaðar, stuldir, vanskapn-
aður, brauðveislur og jarðskjálftar. Af erlendri
grund eru ekki einungis sagðar fréttir frá kóngs-
ins Kaupmannahöfn heldur má þar einnig lesa
um óvenjit mildan vetur í Rússlandi, vínber í
Frankaríki, fréttir af enska flotanum, hollenska
stjórnarbyltingu, risastór haglkorn íUngaríalandi
og Sardiníukóng sem sagði af sér. Það er með
ólíkindum hvernig allar þessar fréttir gátu bor-
ist yfir hálfa Evrópu og alla leið ttpp til Islands,
en Hallgrímur djákni virðist hafa haft mjög öflugt
net heimildamanna og fréttarása.
Jón Torfason sagði frá Hallgrími djákna á Þingeyri og
annál hans á félagsfundi Ættfræðifélagsins í nóvember
sJ. (Ljósmynd Guðfinna Ragnarsdóttir).
fyrr en um höfuðdag. Um fardaga var gengið á sam-
frosnum hafísi af Upsaströnd fram í Hrísey. Hestum
var gefið inni víðast fram yfir sumarmál en þriðjudag
í elleftu viku sumars var kúm hleypt fyrst út úr fjósi í
Fljótum og um sömu mundir á fleiri útsveitum.
Sumarið yfir höfuð að segja var vetri líkast víð-
ast, einkum í Stranda- og Þingeyjarsýslum og á
Austfjörðum. A Vestfjörðum og Norðurlandi til
sumra útkjálka komu ei tún upp fyrri en undir og um
venjulega sláttarbyrjun og sumstaðar sátu snjóskafl-
ar á túnum allt sumarið, t.d. á Hóli á Upsaströnd.
Grasvöxtur varð því að líkindum almennt sárlít-
ill því aldrei kom náttúrlegt regn heldur staðföst
norðanátt, krapahríðar og áfelli á víxl. A einum bæ
í Þingeyjarsýslu fengust eftir fjóra sláttumenn ein-
ungis 100 hestar af moðsalla. I Kjósar-, Mýra- og
einkum Barðastrandarsýslu féll heyskapur sæmilega
og nýting hin besta, en víðast annars staðar um land
féll heyskapur með allra bágasta móti, þó tók yfir allt
bágindin í Strandasýslu. Frost og snjór, er sumstaðar
lá á túnum fram á engjaslátt, hindraði svo grasvöxt að
hann varð óvenjulega lítill og norðarlega nær því eng-
inn. Þar eftir fór heyjanýtingin (sem víðar) í þokum
og fúlviðrum enda var ljár óvíða borinn á gras utan
túns nema sinuforæði þar til þeirra náðist.
Ovenjulegt kafhald með hörkufrosti frá 17. til
20. júlí neyddu nokkra í Arnessókn til að gefa kúm
og sauðfé fisk til fóðurs, eins og menn víða hvar á
http://www.ætt.is
8
aett@aett.is