Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.02.2011, Qupperneq 9

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í febrúar 2011
Sveinsstaðir í Þingi í Húnavatnssýslu. Þar bjó Hallgrímur djákni og þar ritaði hann annál þann sem við hann er kennd-
ur og spannar árin 1802-1834. Þar hóf Olafur Jónsson dannebrogsmaður búskap árið 1844, ásamt Oddnýju konu sinni.
Síðan hefur ætíð sonur tekið við af föður á Sveinsstöðum og nú býr þar Olafur Magnússon sem er sjötti ættliður frá þeim
hjónum. Heimasætan á Sveinsstöðum, Sunna Margrét Olafsdóttir, fetar hér gamia slóð í Mylluhól, sem er stór hóll rétt
við bæinn. Núverandi bær á Sveinsstöðum var byggður 1929. Fremsti hlutinn af gamla bænum var rifinn áður en þessi
var byggður, en bæjarhús hafa ætíð staðið á þessum stað síðan byggð hófst á Sveinsstöðum, eftir því sem best er vitað.
Mylluhóll hefur jafnan verið vinsæll ieikstaður barnanna á bænum. Vatnsdalsá, ein besta veiðiá landsins, rennur neðan
við túnið. Vatnsdalsfjall í baksýn. (Ljósmynd Magnús Ólafsson f.v. bóndi á Sveinsstöðum)
næst afgengnum vetri höfðu af heyskorti gefið pen-
ingi harðan fisk, hákarl, hval og lýsi og jafnvel mjólk
til lífsbjargar. Um Mikaelismessu gjörði víðast um
land fáheyrða frosta- og snjóskorpu með geysileg-
um kafaldshríðum, sem urðu nokkrum mönnum og
skepnum að bana. Misstu þá margir í öllum lands-
ins fjórðungum talsvert af heyi undir fönn, jafnvel þó
nokkrir næðu því síðar hröktu, því hláku gjörði á eftir
svo upp tók snjóinn að miklu leyti. Og var vetur víð-
ast góður fram að árslokum.
Megun fólks var sáraum á þessu ári. Isalög, haf-
ísar og ófærð bannaði fólki að leita atvinnu sinnar á
landi og sjó. Margir um Vesturland flosnuðu upp um
vorið og í Barðastrandarsýslu fóru börn á vergang. Fé
var þá víðast tekið þar að stráfalla, þótt flestir hefðu
farið að skera á þorra og síðan á ýmsum tímum, en
hesta og kýr drápu menn sumstaðar niður um vor-
ið. Lambadauði varð hræðilega mikill um allt land.
Varð víðast hvar ei fært frá fyrri en í elleftu viku sum-
ars og urðu þá sumir að skera hvert einasta lamb sitt
vegna snjóþyngsla og gróðurleysis á afréttum. Hross
nokkur féllu úr ófeiti um Norðurland og fátt eitt af
sauðfé á einstöku stöðum en mikill sauðfjárfellir í
Múlasýslum. Að stórfellir varð ei almennt olli pen-
ingsfæð, þar svo margt var fallið árið áður. Líka voru
hey víða sæmilega mikil undan sumrinu 1801, þar til
höfðu undanfarin harðindi gjört menn varsamari með
ásetningu skepna á sumarheyin.
Hafísinn tálmaði mjög skipakomu, einkum nyrðra.
Akureyrarskip kom þar á höfn 29. ágúst og varð þang-
að þó skipa fyrst. Hafði það verið 18 vikur í sjó og 14
daga blýfast í hafís fyrir Langanesi.
Fiskirí á Eyrarbakka og Þorlákshöfn í betra lagi þó
seint kæmi. Fisklaust í Gullbringusýslu til sumarmála
og úr því sárlítill afli, nema á Innnesjum um vorið
í meðallagi. Góður afli undir Jökli. A Barðaströnd
varla fiskvart um vertíð en góður afli um vorið. I
ísafjarðarsýslu besti afli frá því róið varð fyrir ísi og
það allt sumarið. Norðanlands enginn fiskafli utan lít-
ið eitt á Skagafirði um sumarið. Fuglveiði við Drangey
engin vegna hafíssins. Mikill sildarafli á Akureyri
er varð til stórrar lífsbjargar fólki í Eyjafjarðar-,
samt nokkrum í Þingeyjar- og Hegranessýslum. Var
tunnan seld fyrir 32 sk. Hvali rak og nokkra víða,
er urðu mörgum að notum. Einn rak á Naustum á
Höfðaströnd, annan í Málmey 40 álnir á lengd og
nær því eins digran, hafurketti þriðja í Héðinsfirði,
fjórða á Siglunesi, kálf fimmta á Flateyjardal, sjötta
á Langanesströndum. Tvo rak á ísafirði um sumarið,
einn skutluðu og ísfirðingar og einn fannst beinlaus á
sjó úr Barðastrandarsýslu er róinn var í land. Voru á
honum 200 vættir.
Þó þessi guðs blessan kæmi svo ríkugleg á land í
þessum fjórðungum var þó almenn neyð og hallæri,
einkum syðra í nánd við Reykjavík hvar fólk lagðist
margt hvað í skyrbjúgi, tannveiki og kreppusótt. Dó
þar sumt úr téðum sjúkdómum og að nokkru leyti úr
harðrétti.
2. Mannalát
A. Nafnkenndra
1. Joachim Kristján Wibe amtmaður í Vesturamtinu
þann 11. febrúar, norskur að ætt og uppruna, góður
maður.
http://www.ætt.is
9
aett@aett.is