Unga Ísland - 01.10.1938, Blaðsíða 10

UNGA ÍSLAND
m
anlega seinni part sumars og á haust-
in. Ef við erum á ferð um varptímann,
getur vel verið að við finnum anda-
hreiður í Lambhaganum og Rauðu-
kusunesinu, eða í hólmunum, þar verpa
oft ýmsar tegundir fugla, svo sem
fiskiendur, hávella, urtönd, stokkend-
ur o. s. frv. Líka verpir himbriminn
þar stundum og svo krían upp úr miðj-
um júní. Minnsti fugl okkar, músar-
rindillinn sést stundum skjótast um
urðarholur og gjáarsprungur, en ekki
er auðvelt að finna eggin hans. Skóg-
arþrösturinn syngur í byrkirunnunum
og spóinn vellur á hólunum.
Stórar og ófrýnilegar kongulær
spinna vefi sína í gjánum og randa-
flugan suðar í blómgresislautunum.
Við fyrstu sýn virðist okkur landið
bert og gróðurlítið. En þegar betur er
að gætt, getum við fundið margar jurt-
ir og blóm, og sumt af því fremur
sjaldgæft. Á öllum syllum og út úr
hverri sprungu vex svæflan, niðri í
holum og gjótum getum við fundið
burkna, bæði þríhyrnuburkna og þrí-
laufung ásamt tóugrasi. Víða innan
um mosann eru skollafingur og ef við
erum heppnir getum við fundið fjögra-
laufasmára. títi í hólmunum í vatninu
vex hvönn — ætihvönn og geitla og svo
hinn einkennilegi blóðkollur.
Innan um skógarkjarnið í Ármanns-
felli vaxa jarðarber og hrútaber.
Skógurinn vex og breiðist út með
hverju ári. Ef við aðgætum vel á skóg-
lausum blettum t. d. innan og utan við
túngarðinn í Hrauntúni, sjáum við ör-
litlar birkiplöntur vera að teygja sig
upp úr grasinu, upp í lífið og Ijósið.
í Hallinum sunnan við Fögrubrekku
sjáum við dökkgrænan blett, sem sting-
ur í stúf við allt umhverfið, það er
fjallafuran, sem var plöntuð þar fyrir
rúmum 30 árum, bústin og þrifleg og
í mikilli framför. En eitt verðum við
að hafa hugfast er við göngum um
þessar slóðir: Þetta er heUjvr staður
og hann er friðaður. Þingvellir og ná-
grenni þeirra er og á að vera helgi-
dómur þjóðarinnar, þess vegna eru öll
spjöll á náttúrunni dauðri og lifandi
bönnuð með lögum. Við megum ekki
slíta upp nokkurn jarðargróður, ekki
velta grjóti eða brjóta greinar af hrísl-
unum. Ekki drepa neina fugla eða ræna
eggjum þeirra. Ef okkur langar til að
taka jurt til að geyma í grasasafninu
okkar, þá skulum við biðja umsjónar-
manninn um leyfi til þess. Ég býst við
að hann leyfi það.
Nú höfum við skoðað staðinn dálítið
um sumar, og við höfum séð hvað hann
breytir svip eftir því hvort er sólskin
eða rigning, dumbungur eða bjartviðri.
Þó breytist svipurinn enn þá meir, þeg-
ar vetrar að. Þegar mjöllin hylur allt,
hangir á hverjum stalli og syllu, í
trjám og hömrum og laufvana skógur-
inn stendur upp úr fönninni. Aðeins
sígrænn furulundurinn ber fallega af
auðninni í kring. Norðankólgan hvín í
klettunum og dansar faldafeyki við
snjóinn. Fossinn er steyptur í klaka-
brynju og grunnstingluð áin rennur
milli skara. — Eða á kyrru vetrar-
kvöldi, þegar hrímþokan leggst yfir
landið. Þá er eins og allt fyllist dular-
fullu kynjalífi. Klettar og drangar taka
á sig fáránlegar myndir, tröll og ó-
freskjur skæla sig og gretta framan í
mann og skjóta manni skelk í bringu.
Svo er þetta aðeins ósköp meinlaus
steinn í hömrunum með snjóflyksu eða
mosaskóf, þegar betur er að gætt. En
hvort sem við komum á Þingvelli á