Árbók VFÍ - 01.01.1991, Síða 135

Stæðni grjótgarða 133
prófað. Prófið mælir ódreneraðan skerstyrk og sig sýnis við brot. Efni eins og botnleðja
virðist vera viðkvæm fyrir að enginn hliðarstuðningurer við sýnið þegar það er prófað. Er
niðurstaðan oftast sú að Su mælist lægra í einásaprófi en við mælingar með vængjabor og
kónpróf.
2.4 Þríásapróf.
Þríásapróf eru bæði tímafrek og dýr. Með þeim er hægt að mæla skerstyrktarstuðlana c og
tp til að reikna skerstyrk með líkingu Coulombs, x = c + (o^ - u) tan cp. Umfangsmiklar
athuganir liggja fyrir á skerstyrktarstuðlum botnleðju um allt land. Á mynd 2 eru sýndar
niðurstöður þessara mælinga á gildinu cp (en c mælist alltaf 0,0 eða mjög nálægt því) og
hlutfallinu x/ox sem fall af o3. Á myndinni eru sýndar niðurstöður mælinga við miklar
hreyfingar þ.e.a.s. brot (0^03 min), og mjög litlar hreyfingar.
2.5 Sigpróf.
Prófið er gert til að mæla sig og lekt efnis. í venjulegt sigtæki er sett skífa af jarðefni sem er
2 cm á hæð og 20 cnr að flatarmáli. Sig er mælt sem fall af tíma fyrir hvert álagsþrep.
Styrktarstuðull cv er ákvarðaður með kvaðratrótaraðferð Taylors.
Ef stæðni grjótgarða er það léleg að ekki er hægt að fylla frá landi eins hratt og þarf, þá
er fyrsti hluti garðsins fylltur af sjó. Fyrsta fyllingin verður að standa í einhvern
skilgreindan lágmarkstímá áður en fyllt er frá landi. Reynt hefur verið að ákvarða tímann
með því að reikna út frá niðurstöðum í sigprófi hve hratt vatnsþrýstingur jafnast út eftir
álagsbreytingu. Við byggingu nokkurra garða hefur verið athugað með sigmælingum
hver sighraðinn er og hann borinn saman við niðurstöður úr sigprófi. I mörgum tilvikum
er sighraðinn verulega meiri en fæst út úr sigprófum og er líkegt að það verði þegar lek
jarðlög eru í botnleðjunni.
3. Nokkur dæmi um skrið í grjótgörðum
3.1 Reykjavíkurhöfn. Skjólgarður út af Korngarði.
Við byggingu garðsins urðu brot í honum en þar sem vitað var að öryggi hans var lágt, var
fylgst óvenju vel með honum á byggingartíma. Garðurinn er í Sundahöfn á svæði þar sem
Reykjavíkurhöfn var að byggja grjótgarð til að myndar skjól fyrir nýja viðlegu við
Kleppsbakkann. Garðurinn var byggður á árunum 1988 og 1989, en rannsóknir hafa
staðið yfir frá 1987, sjá (5.4,5.5,5.6 og5.8). Yfirlit yfirstaðsetningu mannvirkja er sýnd á
mynd 3.
Boranir og sýnataka leiddu í ljós að um miðbik garðsins er klöpp í hæð - 20 m og íellur í -
40 m viðenda hans. Sjávarbotn er í um hæð-10 m undir mestum hluta garðsins. Jarðlögin
eru efst um 10 m þykk lin botnleðja (lífrænt silt), síðan um 2 m þykkt, nokkuð hart
sandlag og undir því siltlag sem nær niður á klöpp. Gerð lausra jarðlaga var athuguð með
borrobor, vængjabor, sýnatöku og rannsókn sýna. Niðurstöður rannsókna á efstu 15
metrum jarðlaga er sýnd á mynd 4.
Botnleðjan mældist með raka 50 til 80%, þjálni (Ip) 4%, rúmþyngd 1,65 t/m1 og
styrktarstuðul cv í sigprófi 0,5 cm2/mín. Mælingar með vængjabor sýna lægsta skerstyrk
1.2 t/m2 í 3 til 4 m dýpt og að hlutfallið su/aj = 0,4. Athuganir ábotnleðju í þríásatæki hefur
sýnt að skerstyrktarstuðlar eru c = 0 og cp = 40° við brot, 35° við lítilsháttar sig og 30° við
mjög litlar hreyfingar. Grjótgarðurinn er um 160 m langur, heildarhæð um 16 m og
garðhæð + 6,0 m. Fyrstu rannsóknir sýndu að ekki var hægt að fylla hann eingöngu frá
landi heldur varð að fylla fyrsta áfanga frá sjó og gefa jarðlögum tíma til að styrkjast áður