Árbók VFÍ - 01.01.1991, Side 156

154 ÁrbókVFÍ 1989/90
Jafnhœðarlínur í 500 millibara þrýstifleti, janúar 1987. (Deutscher Wetterclienst).
í ljósi þessa er því forvitnilegt að gera sér grein fyrir (breytingum á) vindhringrás
liðinna tíma. Hefur veðurfræðingurinn H.H. Lamb ásamt fleirum reynt að gera
loftþrýstingskort eftir mældum gögnum aftur í aldir, og hafa kort fyrir meðalástand
janúar og júlí hvers árs allt aftur til ársins 1750 verið gerð og gefin út (Lamb og Johnson
1966).
3. Vatnafar
Langtímabreytingar á vatnafari koma hvað best fram í langtímamælingum á rennsli.
Dæmi verður tekið af rennsli Hvítár í Borgarfirði. Samfelldar mælingar hafa verið gerðar
frá árinu 1951, ofan brúarinnar við Kljáfoss. Vatnasvið árinnar þar er um 1685 km-, þar af
er um 365 km: jökull. Mikil hraunasvæði eru á vatnasviði Hvítár og gera þau ána að
einhverri stærstu lindá landsins.
Á 3. mynd er teiknuð tímaröð af fráviki rennslis Hvítár frá langtímameðaltali, í
prósentum af því. Til þess að fá skýrari línur er þetta frávik jafnað með því að nota
hlaupandi meðaltöl 181 dags, þó þannig að dagarnir hafa því meira vægi sem nær eru
ntiðjunni. Aðrar raðir eru gerðar á sama hátt.
Okkur er tamt að telja lindárnar jafnar í rennsli og er það jafnvel skilgreiningaratriði.
Því kemur það mjög á óvart hversu miklar rennslissveiflur eru í þeim. Pessar sveiflur
dyljast okkur þó oft því hér eru breytingar fyrst og fremst milli ára eða áratuga og því
illgreinanlegar nema fyrir liggi nákvæmar, samfelldar mælingar, sem ná yfir langan tíma.