Árbók VFÍ - 01.01.1991, Qupperneq 160

44
Björn Stefánsson
Bergfestur í Flugstöð
Leifs Eiríkssonar
1. Inngangur
í nýju flugstöðvarbyggingunni á Keflavíkurflugveili voru notaðar svokallaðar bergfestur
(rock anchors) til að færa jarðskjálftakrafta frá skerveggjum hússins niður í berggrunn-
inn. Með orðinu bergfesta er átt við byggingarhluta sem tekur við togálagi og færir það
niður í eða út í berg. Notkun bergfesta er engin nýlunda hérlendis þar sem oft hafa verið
notaðir bergboltar í sama tilgangi. Það sem gerir bergfesturnar í flugstöðinni sérstakar er
hið mikla álag sem á þær er lagt, eða allt að 335 tonna hönnunarálag og 450 tonna
prófálag. Eftir því sem best er vitað eru þetta stærstu bergfestur sem settar hafa verið
niður í Evrópu en í Bandaríkjunum er vitað um öflugri festur á nokkrum stöðum. Alls
voru settar niður 36 bergfestur í bygginguna og auk þess 6 tilraunafestur til að rannsaka
hæfni bergsins til að taka við álaginu.
Tilgangur eftirfarandi greinar er að skýra frá hönnun, niðursetningu og prófun
bergfestanna. Ekki er ætlunin að fara náið út í ástæður þess að bergfestur voru notaðar í
bygginguna. Rétt er þó að skýra frá því að þeim er ætlað að taka við jarðskjálftakröftum
og eru því settar í undirstöður skerveggja til aö koma í veg fyrir að þær velti í jarðskjálfta.
Byggingin er fremur toppþung og skerveggir stuttir, en stuttir og fáir fastir veggir auka
mjög svigrúm í notkun hússins þar sem frjálsræði er mikið í tilfærslu á veggjum.
Veltikraftar frá jarðskjálfta verða hins vegar mjög stórir þegar þeir koma niður í
undirstöður skerveggjanna. Til að koma í veg fyrir veltu undirstaðanna var ákveðið að
setja bergfestur í báða enda þeirra frekar en að fjölga skerveggjum eða/og lengja þá.
——————————Upphafleg burðarþolshönnun bygg-
Berkeley
Björn Stefánsson tauk Diplom-prófi í bygg-
ingarverkfræöi frá Tækniháskólanum í
Darmstadt í V-Þýskalandi árið 1974. Verk-
fræðingur hjá Almennu verkfræðistofunni
hf. 1974 til 1979. M.Eng í jarðtækni og
jarðgangagerð við Californíuháskóla í
Bandaríkjunum 1981.
Hjá ráðgjafafyrirtækinu
Parsons Brinckerhoff
{ Quade & Douglas Inc. í
Jff «5* Washingtonfylki og síð-
ar New York borg 1981
til 1983. Verkfræðingur
hjá Almennu verkfræði-
stofunni hf frá 1983.
ingarinnar var gerð af bandarískum aðil-
um, verkfræðifyrirtækinu Frioli-Blum-
Yesselman Associates, Inc. Almenna
verkfræðistofan h.f. hefur séð um end-
anlega burðarþolshönnun, útboð og
gerð vinnuteikninga. Aðalverktaki við
uppsteypu hússins var ISTAK, undir-
verktaki við bergfestur var sænska fyrir-
tækið BINAB og eftirlit með fram-
kvæmdum var í höndum Hönnunar h.f.
Arkitektar hússins eru Húsameistari rík-
isins og Shriver & Holland Associates.
Greinin var send Tímariti VFÍ til birtingar
sumarið 1985 en vegna þess að útgáfu tímarits-
ins var hætt hefur birting hennar tafist.