Neytendablaðið - 01.04.1998, Blaðsíða 15

Heilbrigði
notaðar séu. Heimilt er að nota
aðrar perur í sólarlampann ef
þær eru sambærilegar hvað
geislun varðar eða veikari.
Hlífðargleraugu verða ávallt að
vera til staðar. Eftirlit með inn-
flutningi á perum er hins vegar
ekki fyrir hendi. Eftirlit með
sólbaðsstofum er í höndum
heilbrigðiseftirlits sveitarfé-
lagsins.
Samkvæmt reglum Geisla-
varna ríkisins eiga ýtarlegar
notkunarreglur að liggja
frammi á sólbaðsstofum, auk
upplýsinga um útfjólubláa
geislun og geislavarnareglna
sem eiga að hanga uppi við sól-
bekkina. Einnig á að vera áfest-
ur miði á hverjum sólarlampa
með eftirfarandi áletrun: „Að-
vörun - útfjólublá geislun.
Óvarleg notkun getur valdið
skaða á augum og húð. Notið
gleraugu. Snyrtivörur og viss
lyf geta valdið ofnæmi. Lesið
notkunarreglur og „Upplýsing-
ar um útfjólubláa geislun“. “
Það er hins vegar ákveðin
freisting hjá sólbaðsstofum að
nota sterkari perur en leyfilegt
er. Með því móti er hægt að
minnka þann tíma sem hverjum
viðskiptavini er ætlaður í sól-
bekknum, en hættan á að við-
skiptavinurinn brenni eykst að
sama skapi og varla þarf að
taka fram að slíkt er með öllu
óheimilt og getur skapað
skaðabótaábyrgð hjá viðkom-
andi sólbaðsstofu. Til að auka
viðskipti sín bjóða sumar sól-
baðsstofur viðskiptavinum sín-
um að kaupa tvo tíma í einu og
seinni tímann með afslætti.
Astæða er til að vara neytendur
við slíkum „kostaboðum“.
Samkvæmt upplýsingum
Geislavarna rfkisins hafa hér
um bil sex viðskiptavinir sól-
baðstofa samband við stofnun-
ina árlega og kvarta, einkum
vegna húðbruna.
I rúmið í stað
þess að fá fúkkalyf
Bamið grætur skerandi
gráti, - eymarbólga einn
ganginn enn. Hringt er í lækn-
inn og fúkkalyfið er tilbúið í
apótekinu eftir klukkustund,
enda em öll einkenni eins og
síðast þegar fúkkalyfm dug-
uðu mjög vel og foreldrarnir
gátu látið sér duga eins dags
frí hvort frá vinnu.
I flestum tilvikum hefði
bamið þó náð sér á jafn-
skömmum tíma án fúkkalylja,
enda gera tveir dagar í rúminu
sama gagn og skammtur af
fúkkalyfjum í níu af hverjum
tíu tilvikum. Og samkvæmt
norska neytendablaðinu, For-
bmkemipporten, hefur komið
í ljós í nýjum rannsóknum að
hættan á að fá sýkingu getur
verið meiri í ákveðnum tilvik-
um eftir meðferð með fúkka-
Iyfjum.
Ónauðsynlegt?
í níu af hverjum tíu tilvikum
eru ástæður fyrir hálsbólgu og
eyrnarbólgu veimr, en fúkka-
lyf vinna ekki á veimm. Og
þótt ekki sé hægt að segja við
lækna að hætta með öllu að
ávísa á fúkkalyf er ljóst að
notkun fúkkalyfja er allt of
mikil, enda skrifa læknar oftar
en ekki upp á einn skammt,
„svona til öryggis“.
Islendingar eiga raunar
Norðurlandamet í notkun
fúkkalyfja samkvæmt upplýs-
ingum Haralds Briem smit-
sjúkdómalæknis. Á sjúkra-
húsum hérlendis hefur verið
gripið til ýmissa aðgerða til
að draga úr notkun fúkkalyfja.
En mikil notkun fúkkalyfja er
enn vandamál utan sjúkrahús-
anna. Þótt ástandið hafi eilt-
hvað skánað á síðustu ámm er
það langt í frá að vera ásætt-
anlegt. Hafa þarf í huga að
með mikilli notkun fúkkalyfja
\4.
1 níu afhverjum tíu tilvikum
eru ástœður fyrir hálsbólgu
og eyrnarbólgu veirur, en
fúkkalyfvinna ekki á veirum.
er hægt að mynda ónæmi hjá
sýklunum gagnvart viðkom-
andi lyfjategund. Slíkt ónæmi
getur valdið verulegum vanda
ef maður með ónæmi sýkist
alvaiiega - þá dugar lukkalyf-
ið ekki þegar mest þarf á að
halda.
Er þá ástæða til að ráða
fólki frá að nota lukkalyf ef
sýking kemur upp? Að sögn
Haralds er rétt að fara varlega
í því efni. Sé ástand sjúklings
ekki slæmt er nóg fyrir hann
að leggjast í rúmið. Sé við-
komandi hins vegar illa farinn
á hann að leita læknis sem
tekur ákvörðun um hvaða
meðferð gagnast best.
Sjúkrahúsbakteríur
Ástandið á sjúkrahúsum hér-
lendis hvað varðar sjúkrahús-
baktcríur er gott miðað við
mörg önnur lönd, en þó em
bakteríur sem em ónæmar
gegn ákveðnum tegundum
fúkkalyfja vandamál á ein-
staka sjúkrahúsum. Eina leið-
in til verndar gegn bakteríum
sem myndað hafa þol gagn-
vart fúkkalyfjum er að hafa
notkun fúkkalyfja í algjöm
lágmarki og einungis þegar
brýn nauðsyn er á. Því þurfa
læknar, bæði á sjúkrahúsum
og þeir sem starfa sjálfstætt,
að vera tregari til að gefa
fúkkalýf.
Á ráðstefnu sem haldin var
í Noregi í lok síðasta árs um
notkun fúkkalyfja komu fram
ýmsar athyglisverðar stað-
reyndir. Á það var bent að á
sjúkrahúsum em oft notuð
fúkkalyf sem verka á rnargar
baktcríur smtímis. Það eykur
hætluna á að fjölónæmar
bakteríur myndist, bakteríur
sem em ónæmar gagnvart
mörgum mismunandi gerðum
fúkkalyfja og mjög erfitt er að
meðhöndla.
í mörgum löndum er
ástandið að verða þannig að
fólk þorir ekki lengur að
leggjast inn á sjúkrahús af
ótta við að smitast af ónæm-
um baktcríum. I Rússlandi er
lil dæmis talið að 20-50%
berklabaktería séu fjölónæm-
ar. í Japan hafa fundist á 60%
sjúkrahúsa fjölónæmir gulir
stafylokokkar, en þessir gulu
stafylokokkar em hinar
svokölluðu sjúkrahúsbakterí-
ur sem full ástæða er til að
Skoðun Neytendablaðsins
Stjórnvöld þurfa að beita sér fyrir skynsamlegri notkun
fúkkalyfja, bæði hvað varðar menn og dýr. Læknar
þurfa að vera tregari en nú að gefa fúkkalyf. Stjórnvöld
eiga líka að upplýsa almenning betur um þær afleiðing-
ar sem mikil notkun þessara lyfja getur haft. Með meiri
þekkingu getur hver og einn lagt meira af mörkum í
baráttuninni við bakteríur sem myndað hafa þol.
NEYTENDABLAÐIÐ - apríl 1998
15