Bændablaðið - 15.02.2000, Blaðsíða 10

10
BÆNDABLAÐIÐ
Þríðjudagur 15. febrúar 2000
m eru mjalSrnar
leikur einn
Hvenær hófst bygging fjóssins?
Fyrsta skóflustungan var tekin 26.
maí 1999. Þá var ætlunin að taka
húsið í notkun um miðjan sept-
ember, þegar fyrstu kýr framleiðsl-
uársins bæru, en þrálátar tafir urðu
á afgreiðslu stálgrindarinnar svo
að áætlanir fóru allar út um þúfur.
Nú er þetta stálgrindahús. Hvers
vegna varð stálgrind fyrir
valinu?
Stálgrindarhúsin bera sig sjálf á
eigin bogum og þar þarf því engar
stoðir. Þannig er unnt að vera með
mjög opið rými og staðsetning
innréttinga ekki háð staðsetningu
burðarstoða. Svo er þetta mun
ódýrara hús hvað varðar bæði upp-
setningu og efniskostnað heldur en
steypa eða límtréshús og mun
fljótlegra heldur en ef steypa þarf
alla burðarveggi.
Þið segið að byggingatími
hússins hafi orðið nokkuð lengri
en áætlað var...
Já, þetta er fyrsta stálgrindarhúsið
sem flutt er inn til Islands frá verk-
smiðjunni í Bandaríkjunum. Það
voru ýmsir byrjunar- og sam-
skiptaörðugleikar á milli innflytj-
andans og verksmiðjunnar. Það
varð til þess að í stað þess að húsið
kæmi um miðjan júlí, eins og
samið var um, kom það ekki fyrr
en í byrjun október. I ágúst og
september var því lítið sem ekkert
gert í byggingunni því þakið og
veggina vantaði. Þessar tafir urðu
auðvitað til þess að við töpuðum
okkar mönnum í önnur störf og
þeir sem áttu að setja upp loftræsti-
kerfi og mjaltakerfi í ágúst urðu að
gera það í nóvember og finna sér
smugu á milli verkefna. Það er
ansi bagalegt að vera búinn að
segja mönnum að koma ákveðinn
dag, og verða svo að fresta því
viku eftir viku, en vita aldrei
hvenær tíminn er kominn.
Hver teiknaði fyrirkomulagið
innanhúss?
Snorri Sigurðsson hannaði grunn-
flötinn með okkur ásamt Torfa
Jóhannessyni. Þeir eru báðir fé-
lagar okkar úr Búvísindadeildinni
á Hvanneyri og voru báðir í námi í
Danmörku þegar hönnunin stóð
sem hæst.
Hvers vegna varð legubásafjós
fyrir valinu?
Það er að dálitlu leiti Snorra og
Torfa að kenna. Við sendum
Snorra tölvupóst vorið 1998 og
báðum hann að hanna með okkur
básafjós með mjaltabás, sem yrði
tengt gamla fjósinu. Það kom til
baka þriggja síðna bréf um kosti
og galla legubásafjóss annars veg-
ar og básafjóss með mjaltabás hins
vegar. Þetta var skemmtilegasta
bréf, sem Snorra er von og vísa,
með ýmsum vangaveltum á báða
bóga. Við hjónaleysin veltum öll-
um hliðum og ýmsum möguleik-
um fyrir okkur, skoðuðum ýmsar
gerðir fjósa og urðum mjög fljót-
lega ákveðin í að byggja lausa-
göngufjós. Snorri og Eiríkur Blön-
dal litu við hjá okkur þá um sumar-
ið og þá var ákveðið að vera ekki
að byggja við gamla fjósið, það
væri allt of dýrt og mikið meira
„klúður" en að byggja beint út frá
hlöðunni. Við búum svo vel að
eiga 50 metra langa hlöðu og
höfðum við því nægt pláss við
hliðina á gamla fjósinu og fjár-
húsunum.
Hverjir eru þá kostir
legubásafjóss umfram básafjós
með mjaltabás?
Þeir eru ýmsir. Mikið þægilegri
fóðrunaraðstaða bæði fyrir menn
og kýr. Nauðsynlegt að vera með
kjamfóðurbás til að fóðrunin verði
sem réttust og þægilegust. Mikið
betri nýting á öllu fóðrinu. Mikið
þægilegra legusvæði fyrir kýmar.
Mikið minni þrif. Beiðsli sést
mjög vel, en beiðandi kýr þarf
helst að taka frá og hafa í sjúkra-
stíu eða öðru afdrepi á meðan
mestu lætin renna af þeim. Mikið
minna mál fyrir kýmar þegar kálf-
urinn er tekinn frá þeim. Þær eru
fegnar að kálfurinn sé tekinn, því
annars þurfa þær að passa hann
fyrir hinum kúnum og elta hann
um allt fjósið, þannig að þær hafa
lítinn tíma til að éta. Mun fljót-
legra að mjólka, þar sem ekki þarf
að losa upp kýr og binda aftur.
Helstu mál?
Grunnflöturinn er 23,5*15,4 m alls
362 fermetrar. Þriggja metra
breiður fóðurgangur er með allri
suðurhliðinni og stór hurð beint
inn á hann úr hlöðunni. Mjólkur-
hús er í norðausturhorninu og
mjaltabásinn við hliðina á því.
Vestur af mjaltabásnum er bið-
svæði og legubásaeyja með 20
básum (10+10). Með norður-
veggnum að mjólkurhúsinu eru 13
legubásar. Það em sem sagt tveir
flórar sem eru á milli annars vegar
tveggja legubásaraða og hins vegar
fóðurgangs og legubása og mjalta-
báss. Við erum mjög ánægð með
þetta skipulag og engir árekstrar
verða á milli kúnna þegar þær em
að færa sig á milli staða.
Hver er svo kostnaðurinn við
þetta allt saman?
Heildarútgjöld án virðisaukaskatts
eru kr. 12.500.000. Þar er ekki
reiknað inn í eigin vinna og gjafa-
vinna vina og ættingja, sem er
gífurleg. Gmnnvinna, steypt gólf,
básar, mjaltagryfja o.fl. kr.
3.400.000. Stálgrind með ein-
angmn, innri og ytri klæðningu,
hurðum og gluggum kr. 3.500.000.
Innréttingar í bása og við fóður-
gang kr. 480.000. Básadýnur kr.
220.000. Þrjár flórsköfur og mótor
án uppsetningar kr. 700.000.
Mjaltakerfi, kjamfóðurbás með
uppsetningu kr. 2.800.000. Loft-
ræstikerfi með uppsetningu kr.
920.000. Rafmagn, pípulagnir o.fl.
kr. 480.000.
Hvaðan kemur mjaltabásinn og
hvað einkennir hann?
Mjaltabásinn er hefðbundinn
„fiskibás," aðrar gerðir henta ekki
fyrir fjós með ekki fleiri kýr. Hann
kemur frá MR er Strangko-teg-
undar. Þetta er láglínukerfi, 2*4
Standardbás. Jafnframt keyptum
við af þeim kjamfóðurbás og virk-
ar hann einnig mjög vel. Þegar
fram í sækir höfum við hug á að
kaupa tölvumæla við mjaltatækin
og þá er hægt að tengja beint við
kerfið eins og það kemur fyrir í
Standardbásnum og jafnframt
nýtast upplýsingarnar beint við
kjamfóðurbásinn. Nú erum við
með venjulega mjólkurmæla við
hver tæki og aftengjum þá þegar
við erum ekki að mæla eða taka
mjólkursýni.
Var ekki erfitt að kenna kúnum
á nýja fjósið?
Nei, þær voru alveg ótrúlega
fljótar að átta sig á fjósinu. Við
létum þær vera þar í nokkra tíma á
dag í nokkra daga áður en við
fómm að mjólka þar. Þannig varð
breytingin ekki eins snögg fyrir
Guðný H.
Björnsdóttir og
Jóhann B.
Magnússon búa að
Bessastöðum í
Húnaþingi-vestra
ásamt börnum
þeirra hjónaleysa,
þeim Helgu Rún
þriggja ára og
Magnúsi Birni eins
árs.
*
A Bessastöðum er
búið að reisa
lausagöngufjós.
Bœndáblaðið fékk
Guðnýju og
Jóhann til þess að
leysa frá skjóðunni.
þær. Þegar kom svo að því að
mjólka, sem var að morgni Þor-
láksmessu, urðum við að ýta
nánast hverri einustu kú inn í
mjaltabásinn. I næstu mjöltum
gengu þær allflestar sjálfviljugar
inn í básinn og biðu í rólegheitum
eftir því að þær yrðu mjólkaðar.
Þær vom einnig fljótar að læra á
kjarnfóðurbásinn fyrir utan eina
sem ekki hefur enn farið inn í
hann.
Við lögðum mikið upp úr því
að básamir yrðu aðlaðandi þannig
að þær sæktust eftir því að liggja í
þeim. Við keyptum básadýnur og
innréttingar frá Vélaval í Varma-
hlíð. Dýnumar em þykkar og gefa
álíka mikið eftir og graslendi þegar
kýmar leggjast niður þannig að
það er nokkuð mjúkt fyrir kýmar
að liggja á þeim. Enda lærðu þær
strax að nýta sér legubásana, nema
ein sem lá fyrst í flómum, svo yfir
jólin lá hún hálf aftur af básnum,
þar til á þrettándanum að hún fór
öll upp í básinn og liggur þar nú
ávallt hin glaðasta. Flórsköfumar
hafa ekki gert þeim neinn grikk.
Kýmar færa sig undan þeim upp í
bás eða yfir í hinn flórinn, eða
labba yfir þær þegar þær ganga,
enda ganga sköfumar það rólega
að þær valda engu stressi og það
gengur bara ein í einu.