Bændablaðið - 10.03.2004, Page 28

28 Miðvikudagur 10. mars 2004
Í síðasta blaði var frá því greint að Sigurður Hreiðar væri að vinna að bók
um sögu bílsins. Þess mynd var birt í því sambandi og beðið um
upplýsingar um hvar og hvenær myndin væri tekin. Lesendur brugðu
skjótt við og í ljós kom að myndin er austan úr Hornafirði, þar sem
ferðamenn á jeppanum lentu í ál í Hornafjarðarfljóti og Sigurbergur í
Svínafelli kom þeim til aðstoðar á hesti sínum og festi dráttartóg í krókinn
á jeppanum, svo hægt væri að draga hann á þurrt.
Magnús Lárusson, formaður Hrossaræktar-
samtaka V-Húnvetninga, hefur bryddað upp
á ýmsum nýjungum í félaginu, en á vegum
þess hafa verið haldnar folalda-, ungfola- og
ræktunarbússýningar. Hann hefur hins
vegar gagnrýnt Félag hrossabænda fyrir að-
gerðarleysi varðandi sölu á íslenskum hest-
um til útlanda. Hann segir skorta fjármagn
til að markaðssetja hross og ef það fengist þá
sé engin áætlun til um hvernig eigi að nota
féð.
,,Það eru margir einstaklingar að fást við
hrossasölu hver í sínu horni en á félagslegum
grunni, eins og hjá Félagi hrossabænda, er
ekkert um að vera í þessum efnum og á meðan
svo er getum við varla búist við opinberri
aðstoð," segir Magnús.
Varðandi hrossarækt segir hann að miklar
breytingar hafi átt sér stað á síðustu árum. Nú sé
mjög erfitt fyrir hrossaræktunarsambönd að
eiga og reka stóðhesta. "Framboð á stóðhestum
er nú margfalt meira en það var fyrir 10 til 15
árum, nýjar stjörnur rísa árlega og ryðja
gömlum úr vegi. Óskir hryssueigenda eru í takt
við stjörnuhrapið. Það er erfitt fjárhagslega
fyrir hrossaræktarsamböndin að eiga það úrval
hesta að hryssueigendur leiti ekki annað. Það
verður því mun erfiðara að reka hrossa-
ræktarsamtök í landinu en var fyrir nokkrum
árum og spurning hvort þeirra er þörf lengur,"
segir Magnús.
Hann segir að World-fengur sé ómetanlegur
upplýsingamiðill fyrir hrossaræktendur. Ef
menn eru í vafa um ættir hrossa þá er hægt að
fara á vefinn og þar finna menn það sem þeir
leita að. Þar er líka hægt að leita að efnilegum
hrossum með ákveðna eiginleika sem eru skyld
ákveðnum gæðingum. Hann segir að World-
fengur sé ,,biblía" hrossaræktenda.
Magnús Lárusson, formaður
Hrossaræktarsamtaka V-Húnvetninga
Vantar hugmyndir og peninga til
markaðssetningar á hrossum erlendis
Í Bændablaðinu 27. janúar sl.
hvetur Valdimar Guðjónsson í
Gaulverjabæ til málvöndunar m.a.
með tilvísun í tilhneigingu sumra
til að nota erlend orð um sjálfvirk
mjaltatæki þegar komin eru fram
boðleg íslensk nýyrði.
Eins og Valdimar bendir rétti-
lega á er allt þetta tal um "róbotta"
í Bændablaðinu og víðar alveg
fráleitt. Þess eru jafnvel dæmi að
erlenda "orðskrípið" ,eins og
Valdimar nefnir það, sé notað sitt
á hvað ásamt nýyrðum í sömu
greininni. Nýyrðið mjaltaþjónn
hefur verið notað töluvert. Mér
hefur alltaf fundist það eiga vel við
forvera sjálfvirku mjaltatækjanna,
þ.e.búnað sem auðveldaði hefð-
bundnar vélmjaltir með því að taka
spenahylkin af spenunum að
loknum mjöltum. Því lagði ég til
fyrir um tveimur árum að notað
yrði orðið mjaltari um þau sjálf-
virku, tölvustýrðu, mjaltatæki sem
nú eru að ryðja sér til rúms. Þarna
er sjálfvirknin komin á það hátt
stig að tækið hefur tekið við af
manninum þannig að mjaltari
mjaltar kýrnar án mannlegra af-
skipta nema hvað varðar umsjón
með tölvu og öðrum búnaði. Því
mæli ég með því að orðið mjaltari
verði notað fremur en mjaltaþjónn.
Mjaltari er karlkyns orð og beygist
eins og valtari sem þekkt er í
málinu. Bændablaðið hefur notað
þetta orð mikið og virðist mörgum
falla vel við það þótt enn séu þessi
mál á reiki eins Valdimar benti á.
Sitthvað fleira mætti nefna
varðandi málvöndun og ætla ég að
nefna tvö dæmi í viðbót.
Ýmsir hafa reynt að íslenska
ensku lýsingarorðin ""intensive"
og "extensive" þegar verið er að
greina frá búskaparháttum eða
landbúnaðarkerfum. Sumir hafa
slett, aðrir notað ýmsar misgóðar
þýðingar,jafnvel afleitar.
Lengst gekk þetta málfarslega
harðlífi á Fræðaþingi landbúnað-
arins nú á Þorra þegar farið var að
tala um "háflæði" og "lágflæði" í
sauðfjárbúskap í framangreindum
merkingum. Fyrir nokkrum árum
gerði Bjarni Guðmundsson á
Hvanneyri tillögu um nýyrðin
þéttbær í merkingunni "intensive"
og dreifbær í merkingunni "exten-
sive". Þessi orð hafa breiðst
nokkuð út, m.a. í reglugerðartexta,
og ég mæli eindregið með notkun
þeirra því að ég þekki ekki önnur
betri úrræði, hvort sem um er að
ræða í jarðrækt eða búfjárrækt. Þá
er það lífræna
ræktunin þar sem orðið
"ræktað " eða "ræktuð" er stund-
um ofnotað. "Lífrænt ræktað
grænmeti" , "lífrænt ræktað korn"
og "lífrænt ræktað búfé", gott og
gilt, en þegar farið er að tala um
"lífrænt ræktað kjöt" og "lífrænt
ræktaða mjólk" hljótum við að
vera komin á hálan ís . Þá mætti
einfaldlega sleppa orðinu "ræktað"
eða "ræktuð" eða segja í staðinn
t.d. " lífrænt framleitt kjöt " eða
"lífrænt vottuð mjólk" (sjá t.d.
umfjöllun í efni um lífrænan
búskap á vefnum www.bondi.is).
Ólafur R. Dýrmundsson
Bændasamtökum Íslands
( ord@bondi.is)
Orð í tíma töluð um málvöndun
Hin svokallaða gæðingakeppni á íslenskum
hestum verður kynnt markvisst á erlendri grund á
næstu misserum. Keppt er í tvenns konar keppni á
íslenskum hestum, fyrrnefndri gæðingakeppni og
íþróttakeppni. Í gæðingakeppni er það hesturinn
sem skiptir meginmáli og reiknast þar til stiga m.a.
frjálslegt fas og fegurð hestins, vilji hans og svo
auðvitað geta á gangtegundum. Í íþróttakeppninni
er meira horft til samspils knapa og hests og gerðar
kröfur um nákvæmar og faglegar sýningar þar sem
útfærsla og smáatriði skipta meira máli en hraði og
fegurð.
Gæðingakeppnin er í raun mun eldri og hefur
verið við lýði hér á Íslandi lengi, t.d. telst keppni á
landsmótum til gæðingakeppni. Erlendis hefur
keppnin hins vegar þróast þannig að þar hefur
nánast eingöngu verið keppt í íþróttakeppninni og
gæðingakeppnin verið svo til óþekkt. Nú virðist
hins vegar vera vaxandi áhugi fyrir því erlendis að
bjóða upp á hefðbundna gæðingakeppni og hafa
nokkrir mótshaldarar gert slíkar tilraunir þar sem
íslenskir dómarar hafa stýrt keppni og dæmt. Með
þessum aukna áhuga hefur orðið til þörf fyrir
dómara í greininni erlendis og þess vegna ætlar
Landssamband hestamannafélaga að halda nám-
skeið fyrir erlenda gæðingadómara. Námskeiðið
verður haldið í Reykjavík dagana 25. - 27. mars nk.
og að sögn Sigrúnar Ögmundsdóttur hjá LH hefur á
annan tug þátttakenda erlendis frá nú þegar skráð
sig til leiks. Námskeiðinu lýkur svo með prófi og
munu þeir sem ná prófinu þar með teljast löggildir
gæðingadómarar og verða félagar í Gæðinga-
dómarafélagi LH.
Ljóst er að kynning gæðingakeppninnar
erlendis mun blása lífi í keppnislíf eigenda ís-
lenskra hrossa og ef vel er að staðið gæti gæðinga-
keppnin aukið hróður hins kraftmikla íslenska hests
enn frekar. Margir telja einnig að með þessu sé
verið að opna frekari möguleika í sölu keppnishesta
þar sem hinn dæmigerði gæðingakeppnishestur sé
allt önnur hestgerð en dæmigerður íþróttakeppnis-
hestur þó að vissulega séu til hestar sem hafa verið
að gera það gott á báðum sviðum. Það verður því
spennandi að fylgjast með þróun þessara mála og
útbreiðslu hinnar alíslensku gæðingakeppni um
heiminn. Bbl./HGG
Gæðingakeppnin kynnt erlendis