blaðið - 28.10.2005, Blaðsíða 13

blaðiö FÖSTUDAGUR 28. OKTÓBER 2005
FRÉTTASKÝRING I 13
samansett úr 18 minni nefndum
fagráðherra. Þeim verður reyndar
fækkað í 11 samkvæmt nýjum skipu-
lagstillögum sem settar voru fram
af samstarfsráðherrunum og sam-
þykktar á þingi Norðurlandaráðs í
gær. Þessar nefndir eiga síðan að hitt-
ast reglulega, en hvorki umfang né
fjöldi þeirra funda er skilgreint nán-
ar. Allar ákvarðanir þeirra þurfa þó
að vera samþykktar samhljóma og í
sumum tilvikum þurfa þjóðþingin
einnig að staðfesta ákvarðanir ráð-
herranefndanna til að hrinda megi
þeim i framkvæmd, þar sem þær
eru bindandi fyrir samstarfsríkin.
Breytingar ekki ætlaðar
til að veikja ráðið
Sigríður Anna Þórðardóttir, núver-
andi samstarfsráðherra íslands
í Norðurlandaráði, neitar því að
þær skipulagsbreytingar sem sam-
þykktar voru og minnst var á hér
að ofan séu til þess gerðar að draga
úr starfsemi Norðurlandaráðs. Þær
eigi þvert á móti að gera samstarf-
ið áhrifaríkara og skilvirkara. Ekki
deila allir þeirri söguskýringu með
umhverfisráðherra íslendinga og
Steingrimur J. Sigfússon gagnrýndi
meðal annars þessar tillögur í
ávarpi sínu á þingi Norðurlandaráðs
og lýsti yfir undrun sinni á því að
leggja ætti niður ráðherrasamstarf á
sviði samgöngumála á sama tima og
„rignir yfir okkur erindum um nýja
samgöngumáta á Norðurlöndum."
Sigríður Anna sagði að það væri
ekki verið að leggja niður samstarf
eða vinnu á mikilvægum málefnum
heldur væru fagráðherrarnir að setja
samvinnu sína í annan farveg og
fjármunir yrðu fengnir með öðrum
hætti en áður, án þess að hvorki far-
vegir né fjármögnun væri útskýrð
nánar. Raunar var ekki sett fram
nein framtíðarsýn samhliða þess-
um skipulagsbreytingum og því erf-
itt að sjá í fljótu bragði hvort að hlut-
verk eða stefna Norðurlandaráðs
eigi að breytast eitthvað í takt við
breytt innviði. Þessi skortur á sýn á
hlutverki ráðsins birtist ágætlega í
skilgreiningu Halldórs Ásgrímsson-
ar, forsætisráðherra, sem hann setti
fram í ræðu sinni við upphaf þings-
ins síðastliðinn þriðjudag. Þar sagði
hann meðal annars: „Kjarninn í
norrænu samstarfi er, og á að vera,
innra samstarf norrænu ríkjanna.
Það má ekki falla í skuggann af al-
þjóðlegum þáttum samstarfsins."
Það eru fleiri en Steingrímur J.
sem eru ekki sáttir við yfirvofandi
skipulagsbreytingar. Fólk í menn-
ingartengdum atvinnugreinum hef-
ur gagnrýnt skipulagsbreytingarnar
og sagt að þær takmarki aðkomu fag-
manna að ákvörðunartöku ráðsins
og séu fyrst og fremst til þess gerðar
að auka völd stjórnmálamannanna
á kostnað fagfólks í starfi Norður-
landaráðs. Slíkt sé klár fyrirboði
samdráttar í Norðurlandasamstarfi.
Vanýtt ráð
Þær raddir gerast æ háværari að
Norðurlandaráð þióni engum sér-
stökum tilgangi. I leiðara sænska
dagblaðsins Dagens Nyheter í gær
sagði meðal annars að nánast ekk-
ert hafi gerst á þessum vettvangi
árum saman og að norrænir stjórn-
málamenn mætiþangað til að endur-
taka sömu frasana ár eftir ár. Þetta
er enda stofnun sem sé afar dýr í
rekstri og að algerlega sé ónauðsyn-
legt að innramma norræna sam-
vinnu inn í sérstaka stofnun sem
þar að auki hafi engin sérstök völd
til ákvörðunartöku. Raunar virðast
fáir vita hvert raunverulegt hlutverk
ráðsins eigi að vera.
Til að auka á ruglinginn í sam-
bandi við hlutverk ráðsins er utan-
ríkis- og öryggismálum haldið utan
við starfsemi þess. Þau mál eru fyrst
og fremst rædd á vettvöngum þeirra
alþjóðastofnana sem ríkin eiga aðild
að. Þar sem að Finnar eru til dæm-
is eina Norðurlandið sem er aðili
að myntbandalagi Evrópu, Noregur
og ísland þau einu í NATO og Finn-
ar, Svíar og Danir í ESB þá virðist
það í fljótu bragði frekar flókið fyrir
þessi ríki að vinna saman á slíkum
vettvangi. Fræðimenn segja þó að
klárlega sé markaður fyrir aukna og
skýrari samvinnu milli Norðurland-
anna og engin sérstök þörf sé fyrir
sérstaka stofnun til að hýsa slíkt
samstarf. Nýleg rannsókn SIPRI,
Stockholm Peace Research Institute,
sýndi til dæmis að af þeim 50 álykt-
unum sem lagðar hafa verið fram af
Norðurlandaþjóðum til að koma í
veg fyrir vopnaviðskipti i heiminum
þá voru einungis fimm þeirra settar
fram af fleiru en einu Norðurlandi.
Alyson Bailes, forstöðukona stofnun-
arinnar, segir að Norðurlöndin séu
að vissu leyti að eyða bæði orku og
fjármagni í slíkar ákvarðanir, hvort
sem þær eru einhliða eða á vettvangi
einhverra annarra alþjóðlega stofn-
ana, þegar gildi og markmið Norð-
urlandanna í þessum málaflokkum
séu nánast undantekningalaust þau
sömu. Því sé klárlega vettvangur
fyrir árangursríkt Norðurlandasam-
starf sem þarfnist ekki yfirbygging-
ar á borð við Norðurlandaráð.
Ekki sjáanleg þörf fyrir ráðið
Tilgangur Norðurlandaráðs er með-
al annars sagður vera sá að eiga frum-
kvæði að og hrinda í framkvæmd
verkefnum sem meiri árangur sé af
ef norræn samvinna er höfð um þau.
Svo virðist vera að sú sé ekkert endi-
lega raunin í mörgum tilfellum og
að ríkin séu í síauknum mæli hæfari
til þess að takast á við slík verkefni
hver fyrir sig og leita síðan samstarfs
þegar það á við. Erfitt er að sjá af
hverju nauðsynlegt sé að halda Norð-
urlandaráði í þeirri mynd sem það
er í dag þar sem það virðist fyrst og
fremst vera vettvangur fyrir fólk til
að tala, álykta og leggja til en ekki til
að framkvæma. Alþjóðleg stofnun
sem hefur það á stefnuskrá sinni að
ræða ekki utanríkis- og öryggismál
virðist enda óþörf í alþjóðavæddum
heimi. Því vaknar sú spurning óneit-
anlega hvort að Norðurlandaráð sé
ekki orðið óþarfur milliliður í sam-
skiptum Norðurlandanna sem hald-
ið er lífi í meira af hefð en nokkurn
tímann nauðsyn.
t.juliusson@vbl.is
99.....................................................
Fólk ímenningartengdum atvinnugreinum hefur gagnrýnt skipulags-
breytingarnar og sagt að þær takmarki aðkomu fagmanna að ákvörð-
unartöku ráðsins og séu fyrst og fremst tilþess gerðar að auka völd
stjórnmálamannanna á kostnað fagfólks í starfi Norðurlandaráðs.
Harpa Sjöfn
heitir nú Flligger litir
Endurbættar verslanir • Gott vöruval • Tilboð • Skemmtileg getraun
Málning og
málarameistari!
Þú getur unnið málningu og
meistara til að mála fyrir þig
að upphæð 200.000 krónur.
Reykjavík: Reykjavík: Hafnarfjörður: Akureyri: Selfossi:
Stórhöfða 44 Snorrabraut 56 Dalshrauni 13 Austursíðu 2 Austurvegi 69
Sími 567 4400 Sími 561 6132 Sími 544 4414 Sími 461 3100 Sími 482 3767
m
0 co Reykjavík: Kópavogur: Borgarnes: Hvolsvöllur: Keflavfk:
m tn m Skeifunni 4 Bæjarlind 6 Sólbakka 8 Hlíðarvegi 2-4 Hafnargötu 90
0 Sími 568 7878 Sími 544 4411 Sími 430 5620 Sími 487 8413 Sími 421 4790
www.flugger.is