blaðið - 05.11.2005, Blaðsíða 35

blaöiö LAUGARDAGUR 5. NÓVEMBER 2005
TÆKNI OG MENNING I 35
Samkeppni frá Amazon
Google þarf þó ekki aðeins að kljást
við fulltrúa rétthafa, því annað svip-
að verkefni á vegum fyrirtækja á
borð við Microsoft og Yahoo kepp-
ir að svipuðu marki. En það þarf
þó sjálfsagt ekki að koma neinum
á óvart að helsti keppinauturinn er
enginn annar en Amazon.com, sem
umbylti bókaverslun um allan heim
með því að selja bækur á vefnum.
Amazon og Google miða bæði að
því að verða iTunes-búð bókaheims-
ins. iTunes er afsprengi Apple og
nátengt iPod, en það er í raun tón-
listarverslun, þar sem notendur geta
gramsað í ævintýralegu magni tón-
listar, hlustað á dæmi og keypt þau á
einn dollara stykkið. Fram að iíunes
hafði ólögleg afritun tónlistar ráðið
lögum og lofum á netinu, en Apple
tókst að sanna að það væri næg eftir-
spurn eftir vönduðu og löglegu efni,
sem sækja mætti á auðveldan hátt.
Um vinsældir iPod þarf ekki að fjöl-
yrða, en iTunes-búðin selur líka um
70-80% af allri löglegri nettónlist
heimsins.
í þetta kjölfar vilja Google og
Amazon sigla. Staða þeirra er ekki
ósvipuð Apple, því Google lagði und-
ir sig leitarvélamarkaðinn nánast á
einni nóttu um árið og Amazon ber
höfuð og herðar yfir alla aðra versl-
un á netinu. Bæði Google og Amaz-
on eru með kerfi í smíðum, sem gera
notendum kleift að kaupa aðgang að
hvaða síðu eða kafla bókar sem er. í
ljósi hins þróaða hugbúnaðar fyrir-
tækjanna á tengdum sviðum er ekki
óvarlegt að ætla að þau geti á skömm-
um tíma breytt lestarvenjum heims-
byggðarinnar fyrir fullt og fast.
Hugmy ndin er sú, að notendur geti
nálgast lesefni líkt og þeir sækja sér
tónlist til Apple. Að þeir geti keypt
og sótt einstaka kafla eða bækur og
vistað á tölvunni hjá sér, til þess að
lesa af skjá eða prenta út, í stað þess
að grúska í bókabúðum eða kaupa
þær í póstverslun eins og nú tíðkast.
Þannig mætti hugsa sér að notendur
gætu keypt sér staka uppskrift úr
matreiðslubók eða aðeins kaflann
um rafkerfið úr handbók ’68 árgerð-
arinnar af Dodge Dart.
Deilt um uppskipti ágóðans
Þessar ráðagerðir hafa þegar valdið
núningi milli útgefenda og hugsan-
legra seljenda efnisins. Eins og nærri
má geta stendur deilan um það
hvernig skuli skipta aurunum. Ran-
dom House, sem er stærsti útgefandi
Bandaríkjanna, lagði það til í vik-
unni að notendur greiddu örgreiðsl-
ur, 5 sent á síðuna (jafnvirði um 3
króna), en af þeim fengju höfundar
og útgefendur 4 sent. Sú staðreynd
að Random House hafi svo mótaðar
hugmyndir um verðlagningu gefur
til kynna að þeim sé í sjálfu sér ekki
uppsigað við kenninguna um breytt-
ar lestrarvenjur. Aðrir stórir útgef-
endur eru líklegir til þess að fylgja
forystu Random House í þessu.
Tillagan gæti líka orðið til þess að
bera klæði á vopnin í málaferlunum.
Höfundar og útgefendur halda því
fram að Google brjóti höfundar- og
útgáfurétt með því að afrita bæk-
ur í bókasöfnum. En ef þær bækur
- sem flestar eru löngu komnar úr
útgáfu - fara aftur að klingja í kass-
anum hjá höfundum og útgefendum
má líklegt telja að þeir láti af mesta
andófinu.
Önnur leið hjá Amazon
Amazon ætlar aðeins aðra leið að
settu marki en Google og markmið-
ið er ekki alveg jafnstórfenglegt.
Amazon hefur um skeið leyft not-
endum sínum að leita í texta sumra
bóka, en hyggst nú gefa þeim kost á
að kaupa tölvuaðgang að þeim síð-
um bókarinnar, sem þeir hafa áhuga
á. Ennfremur hyggst Amazon bjóða
þeim, sem kaupa pappírsbækur hjá
þeim, að fá aðgang að rafrænu útgáf-
unni fyrir vægt aukagjald.
Rithöfundum lýst betur á fyrirætl-
an Amazon, enda eru bóksalarnir
hjá Amazon sjálfsagt í betra sam-
bandi við útgefendur og húskarla
þeirra en tölvunerðirnir hjá Google.
Jeff Bezos, framkvæmdastjóri
Amazon, telur að þegar fram í sækir
muni fólk geta keypt aðgang að nán-
ast hvaða bókarkafla sem væri, vist-
að hann, afritað eða prentað út. En
það væri vitaskuld undir höfundi og
útgefanda komið.
Þrátt fyrir magnaðar framtíð-
arsýnir Google hafa menn þar á
bænum ekki gefið mikið út um við-
skiptafyrirætlanirnar, nákvæmlega
hvernig þeir ætli að gera þetta með
hagnaði eða hvort frekari þjónusta
sé á leiðinni. „Við erum að skoða ýms-
ar tekjuöflunarleiðir, en við höfum
ekkert frekar um það að segja,“ var
svar hins þagmælska blaðafulltrúa
Google. Á hinn bóginn sagði hann
að Google fagnaði því að Amazon
ætlaði að róa á svipuð mið. „Amaz-
on er okkur dýrmætur samstarfsað-
ili og við birtum slóðir hjá Amazon í
kjölfar leitar hjá okkur, svo fólk geti
Goqgle
keypt bækur, sem það hefur fundið
með Google Print.“
Risar takast á
Google og Amazon eru engir ný-
græðingar í bransanum og hafa sitt
hvað í pokahorninu, sem styrkir
verkefnin. Google er langvinsælasti
áfangastaður þeirra, sem þurfa að
finna eitthvað á netinu, en Amazon
er á hinn bóginn kominn með krít-
arkortanúmer þriðjungs mannkyns
á skrá hjá sér, viðskiptavinirnir eru
vanir og treysta versluninni. Eins og
staðan er hefur Google þó væntan-
lega vinninginn hvað magn varðar.
Amazon horfir einungis til nýrra
eða nýlegra bóka meðan Google ætl-
ar að gleypa hverja einustu skruddu,
sem verður á vegi fyrirtækisins,
hvort sem þar ræðir um íslensk forn-
rit, nýjar tölvuhandbækur eða Morg-
an Kane á finnsku.
í augnablikinu veitir Google full-
an og ókeypis aðgang að bókum, sem
ekki eru lengur varin höfundarrétti,
en takmarkanir eru á þeim bókum,
sem njóta varnar höfundar- og út-
gáfuréttar. Þegar fram í sækir kann
Google þó að rukka fyrir aðganginn
að gömlu bókunum, en að líkindum
yrði sú gjaldtaka mjög hófleg.
Miðað við hvernig byrjunin hjá
Google hefur verið getur framtíðin
ekki verið annað en undursamleg
fyrir alla bókaorma. En sjálfsagt
fækkar þeim þó ekki í bráð, sem
finnst gott að teygja sig í bók úr
pappír í bandi, finna áferðina og
finna sögu bókarinnar, ekki aðeins
það, sem í henni stendur. Og svo er
náttúrlega afleitt að taka tölvuna
með sér í rúmið. ■