blaðið - 16.09.2006, Blaðsíða 12

12 LAUGARDAGUR 16. SEPTEMBER 2006
blaöiö
UTAN ÚR HEIMI
RÚSSLAND
Bankamenn veita fé fyrir upplýsingar
Rússneskir bankamenn hafa heitið háum fjárhæðum
tii hvers þess sem getur veitt lögreglu upplýsingar
um morðið á Andrei Kozlov sem var myrtur í vikunni.
Hann vann við rússneska seðlabankann og hafði
barist gegn peningaþvætti glæpagengja.
FMillHllfe
Fjöldauppsagnir hjá Ford
Stjórnendur Ford lýstu því yfir í gær að að
minnsta kosti tíu þúsund manns yrði sagt
upp á næstunni og þrem verksmiðum lokað á
næstu árum. Fyrirtækið ætlar að vera búið að
segja upp 30 þúsund manns fyrir árið 2008.
JAPAN
Dauðadómur staðfestur
Hæstiréttur í Japan staðfesti í gær dauðadóm yfir Aum Shinrikyo, leiðtoga
sértrúarsafnaðarins sem stóð fyrir eiturefnaárás á neðanjarðarlestakerfi
Tókýóborgar árið 1995. Tólf létust í árásinni og hátt í sex þúsund manns
slösuðust. Shinrikyo var dæmdurtil dauða árið 2004 en lögfræðingar
hans áfrýjuðu og báru við að hann væri geðveikur og því ekki dómhæfur.
Menntamálaráðherra:
Ábyrgðin hjá
sveitarfélögum
Þorgerður Katrín Gunnars-
dóttir menntamálaráðherra
segist skynja þann vanda sem
steðjar að
grunnskól-
unum þegar
kemur að
sérúrræðum
nemenda sem
greindir hafa
verið með
alvarlegar
raskanir.
„Mikilvægast er að koma
börnunum fyrr til hjálpar. Þetta
eru tæknilegir hnútar sem þarf
að leysa og sveitarfélögin þurfa
að taka á þessum málum. Öll
sérúrræði í grunnskólunum eru
á ábyrgð sveitarfélaganna,” segir
Þorgerður Katrín.
Himingeimurinn:
Fisléttur
risahnöttur
Vísindamenn hafa uppgötvað
stærstu reikistjörnu sem hefur
fundist utan sólkerfisins og
gefið henni nafnið HAT-P-i.
Reikistjarnan er einnig sú
léttasta sem hefur uppgötvast
og segja visindamenn massa
hennar svo lítinn að hún myndi
beinlínis fljóta á vatni.
HAT-P-i er á sporbaug
kringum eina af sólum sólkerfis-
ins Lacerta sem er um 450 ljósár
frá jörðu. Stjörnufræðingar telja
reikistjörnuna tilheyra nýrri
tegund reikistjarna sem hafa
uppgötvast að undanförnu en í
flokk þeirra falla reikistjörnur
sem eru mun léttari en ríkjandi
kenningar gera ráð fyrir.
íslandspóstur:
Afkoma fram
úr væntingum
Afkoma fslandspósts á fyrri
helmingi ársins var nokkru
betri en áætlanir félagsins gerðu
ráð fyrir og hagnaðist fyrir-
tækið um 196 milljónir króna
eftir skatta, 60 milljónum meira
en í fyrra. f frétt frá fyrirtækinu
segir að góð rekstrarafkoma
skýrist einkum af hagnaði af
reglulegri starfsemi.
Minningarkort
Minnmgar- og styrktarsjóðs
hjartaskjúklinga
^^artaHeill
simi 552 5744
Giró- og kreditkortþjónusta

Evrópusambandiö og Tyrkland
Forsetaframbjóöendur í Frakklandi velta upp Tyrklandsspurningunni
Flókiö úrlausnarefni sem kemur til meö aö móta stjórnmálaumræðu næstu ára
Kjarni Evrópu?
Franskir stjórnmálamenn ™
eru farnir að velta fyrir sér
spurningunni: Hvad er
Evrópa? Á endanum verda
það kjósendur i aðildarrikj-
um sambandsins sem munu
svara þeirri spurningu

■32 *r m 1P«
■m ls?~~
Sama fólkið
þrátt fyrir ólíka
menningarheima?
Tyrkneskur drengur
mótmælir um-
mælum páfa um
Islam í vikunni
*A5l Vssjfmwsfi. ,
NARD ti> wnm'
Kosningabaráttan fyrir forsetakosn-
ingarnar í Frakklandi á næsta ári er
að komast á fullt skrið. Þrátt fyrir að
viða sé pottur brotinn í frönsku þjóð-
félagi hafa tveir af fyrirferðarmestu
frambjóðendunum, íhaldsmaðurinn
Nicholas Sarkozy og sósíalistinn Sego-
lene Royal, litið út fyrir landsteinana
undanfarnar vikur og spurt þeirrar
áleitnu spurningar: Hvað er Evrópa
og hvar liggja landamæri Evrópusam-
runans? Spurningin kemur upp vegna
umræðu um hugsanlega aðild Tyrk-
lands að Evrópusambandinu (ESB)
og miðað við umræðuna í Frakklandi
má fastlega gera ráð fyrir að þetta mál
verði fyrirferðarmikið í stjórnmálum
Evrópu á næstu árum.
Nicolas Sarkozy, hinn umdeildi
innanríkisráðherra Frakklands, sagði
fyrir rúmri viku að Evrópusambandið
væri ekki eingöngu hugmynd og ferli
heldur einnig landfræðileg eining.
Ot frá þessum hugmyndum útilokar
Sarkozy að Tyrkland geti fengið fulla
aðild að sambandinu. Menning lands
og þjóðar er einum of ólík evrópskum
gildum. Royal, keppinautur Sarkozys,
tekur ekki jafn einarða afstöðu. Haft
hefur verið eftir henni að Tyrkland
eigi ekkert endilega meira erindi í Evr-
ópusambandið en til að mynda löndin
í Norður-Afríku en á sama tíma hefur
hún ítrekað að ekki eigi að útiloka á
aðild.
Tyrklandsspurningin er vissulega
flókin. Hún kallar á umræðu um hver
kjarni Evrópusamrunans sé og hvert
beri að stefna varðandi hann á 21.
öldinni. Greina má tvo meginflokka
í umræðunni. Þeir sem vilja sjá Evr-
ópusambandið sem lauslegt banda-
lag sem byggir á viðskipta- og efna-
hagslegu frelsi eru yfirleitt hlynntir
aðild Tyrkja. Með slíkri aðild fengist
innspýting af ungu vinnuafli, en
aldurssamsetning núverandi Evrópu-
sambandsríkja er býsna óhagstæð og
gæti skapað mikil vandamál í framtið-
inni og þrengt verulega að Hfeyris- og
velferðarkerfi aðildarríkjanna. Auk
þess myndi aðild Tyrklands gera
sambandið enn fjölbreyttara og þar
af leiðandi yrði erfiðara
fyrir áhugamenn um „of-
urríki Evrópu” að hrinda
draumum sínum í fram-
kvæmd. Eins og flestir
sem fylgjast með fréttum
vita þá á sambandið nógu
erfitt með að mynda sam-
stöðu í veigamiklum málum í dag
- enn meiri fjölgun aðildarríkja myndi
flækja ákvörðunartökuferlið frekar.
Brú til hins íslamska heims
En það eru ekki einungis þeir sem
vilja sjá Evrópusambandið sem laus-
legt bandalag sem telja mikilvægt
að Tyrkir fái aðild. Bandaríkjastjórn
hefur lengi lagt mikla áherslu á að-
ild Tyrkja að sambandinu. Það að
múslímskt lýðræðisríki tilheyri Evr-
ópusambandinu gæti reynst Vestur-
löndum mikilvæg brú í samskiptum
við hinn íslamska heim og myndi
aukþess tryggja stoðir Tyrklands sem
lýðræðisríkis enn frekar. Bent hefur
verið á að alla tíð hefur áhrifaríkasta
verkfæri Evrópusambandsins verið að
þenja sig út. Með austurstækkuninni
svokölluðu voru ríki í Mið- og Austur-
Evrópu ættleidd með prýðilegum
árangri í hina „evrópsku fjölskyldu”
á ný. Stækkunin kom í veg fyrir að
einhverskonar tómarúm, sem hefði
getað myndað spennu í framtíðinni,
myndaðist mitt á milli landamæra
sambandsins og Rússlands. Stækkun-
arferlið hefur reynst býsna handhægt
verkfæri við að tryggja stöðugleika á
jaðarsvæðum landamæra Evrópusam-
bandsins. Margir telja að nú sé komið
að því að nýta það verkfæri í samskipt-
unum við Mið-Austurlönd.
Erfitt verkefni verður erfiðara
En ekki eru allir sammála þessum
röksemdum. Áhrifamenn benda á að
samrunaferlið sé í öngstræti, ekki síst
vegna þess hversu ólika hagsmuni og
áherslur aðildarríki þess hafa. Örðugt
reynist að ná fram samstöðu í mik-
ilvægum málum. Tilraunir til þess
að skerpa á stjórnsýslu sambandsins
hafa mistekist að undanförnu, saman-
ber það að stjórnarskrá sambandsins
var hafnað af kjósendum á sínum
tíma. Þeir sem telja að örlög Evrópu-
sambandsins hljóti að vera þau að
byggja upp pólitískan styrk í skjóli
gríðarlegrar efnahagsstærðar sam-
bandsins benda á að hugmyndafræði
sambandsins byggi á evrópskum
gildum og að Tyrkland tilheyri ekki
Evrópu. Samruninn hafi endimörk
sem nái ekki til Tyrklands. Meginverk-
efni aðildarríkja Evrópu næstu árin
hljóti að felast I því að gera sambandið
stjórnanlegra og skerpa á meginmark-
miðunum og getunni til þess að gæta
hagsmuna þess á alþjóðavettvangi. Að-
ild Tyrklands i náinni framtíð fer ekki
saman við það verkefni.
Almenningur mun
svara að lokum
Vangaveltur um hvort Tyrkland
tilheyri Evrópu eða ekki eru góðra
gjalda verðar og svarið við þeirri
spurningu veltur á skilgreiningu þess
hvað Evrópa eiginlega sé. Hafa verður
í huga að hugmyndin um Evrópu og
Evrópusambandið er tvennt ólíkt. Hið
fyrrnefnda er afurð þúsund ára gam-
allar menningar og hugmyndasögu.
Hið síðarnefnda var fundið upp af
pólitískri elítu á sínum tíma og átti sér
ekki uppsprettu hjá almenningi. Ef til
vill útskýrir það hversu örðugt hinni
pólitísku elítu reynist að fá þegna
aðildarríkjanna til þess að samsama
sig við hugmyndir sambandsins um
evrópsk gildi. Þetta er ákaflega mikil-
vægt í ljósi þess að það verður almenn-
ingur í Evrópu sem mun á endanum
svara Tyrklandsspurningunni. Það
að sú spurning er farin að verða að
kosningamáli i einu helsta ríki Evrópu-
sambandsins gefur vísbendingar um
að eitt af meginverkefnum evrópskra
stjórnmála næstu árin muni felast í að
finna viðundandi svar við henni.
Örn Arnarson
Skrífar m
samband ESB
k ogTyrklands
Fréttaljós