blaðið - 07.07.2007, Blaðsíða 14

14
LAUGARDAGUR 7. JÚLÍ 2007
blaðið

blaöi
Útgáfufélag:
Ritstjóri:
Fréttastjórar:
Ritstjórnarfulltrúi:
Árvakur hf.
Ólafur Þ. Stephensen
Gunnhildur Arna Gunnarsdóttir
Þröstur Emilsson
Elín Albertsdóttir
Skammir frá
Strassborg
Enn á ný slær Mannréttindadómstóll Evrópu á fingurna á íslenzkum stjórn-
völdum með dómi sínum í máli lítillar fjölfatlaðrar stúlku. Stúlkunni höfðu
verið dæmdar háar fébætur i héraðsdómi vegna læknamistaka við fæðingu
hennar en Hæstiréttur sneri dómnum við að fengnu áliti læknaráðs og sýknaði
íslenzka ríkið af kröfum foreldra stúlkunnar.
Dómur Mannréttindadómstólsins vekur að minnsta kosti þrjár mikilvægar
spurningar.
í fyrsta lagi hlýtur fólk að spyrja hvort Hæstiréttur sé samkvæmur sjálfum
sér í dómum sínum. f máli litlu stúlkunnar kallaði rétturinn til læknaráð, sem
að mestu leyti var skipað starfsfélögum fólksins, sem sakað var um að hafa gert
mistök er stúlkan fæddist. Hæstiréttur byggði dóm sinn að mestu leyti á áliti
læknaráðsins.
Skömmu eftir að Hæstiréttur kvað upp þennan dóm dæmdi hann í stóra mál-
verkafölsunarmálinu og sýknaðí þá sakborningana. Ástæðan var sú að vitnis-
burður sérfræðinga á vegum Listasafns íslands taldist ekki tækur vegna tengsla
þeirra við safnið, sem átti sum verkanna sem ákært var út af.
Núverandi dómari við Hæstarétt, Jón Steinar Gunnlaugsson, vakti athygli á
þessu ósamræmi vorið 2004 og taldi Jón Steinar, sem þá var lagaprófessor, um
„augljóst ósamræmi" að ræða. Nú verður að ætla að í hópi dómara við Hæstarétt
fari fram líflegar umræður um það hvort rétturinn sé sjálfum sér samkvæmur.
Undanfarið hefur verið vaxandi þungi i þeirri gagnrýni á Hæstarétt að hann
sé illa útreiknanlegur. f viðtali við Blaðið fyrir skömmu gagnrýndi t.d. Helgi
Magnús Gunnarsson, saksóknari efnahagsbrota hjá ríkislögreglustjóra, að
hvorki væri samræmi í ákvörðunum réttarins um frávisanir efnahagsbrota-
mála né þeir dómar nægilega vel undirbyggðir fræðilega.
f öðru lagi vaknar sú spurning hvort rétturinn sé hlutdrægur, með því að
hann aflaði sjálfur óbeðinn gagna beint frá læknaráði, eftir að gagnaöflun
málsaðila var lokið. Mannréttindadómstóllinn dregur reyndar ekki í efa að
rétturinn hafi haft lagaheimild til slíks, en nú er sú heimild gagnrýnd, á þeirri
forsendu að bein gagnaöflun á vegum réttarins dragi úr fullvissu málsaðila um
hlutleysi hans.
f þriðja lagi hlýtur fólk auðvitað að spyrja hvort eitthvert vit sé í núverandi
skipan læknaráðs, sem lendir óhjákvæmilega oft í þeirri stöðu að vera beðið um
álit í málum, sem beinast gegn vinnustað meirihluta þeirra ágætu manna, sem
skipa ráðið. Það hlýtur að vera æskilegt að dómstólar geti fremur byggt á áliti
óháðra sérfræðinga í læknisfræðilegum álitamálum. Af þeim er nóg; bæði ís-
lenzkum læknum sem starfa við erlend sjúkrahús og erlendum sérfræðingum.
Allar þessar spurningar þarf að ræða og var raunar ekki vanþörf á, áður en
nokkrar skammir komu frá Strassborg. Nú er ærið tilefni.
Ólafur Þ. Stephensen
Auglýsingastjóri: Steinn Kári Ragnarsson Ritstjórn & auglýsingar Hádegismóum 2,110 Reykjavík
Aðalsími: 510 3700 Símbréf á fréttadeild: 510 3701 Símbréf á auglýsingadeild: 510 3711
Netföng: bladid@bladid.net, frettir@bladid.net, auglysingar@bladid.net
Prentun: Prentsmiðja Morgunblaðsins
Ný sending
Sundbolir
& bikiní
stærðir 38-52
Að axla ábyrgð
Sjávarútvegsráðherra, Einar K.
Guðfinnsson, hefur tilkynnt um
ákvörðun sína varðandi þorskafla
næsta fiskveiðiárs. Niðurstaða hans
er að grípa til verulegs samdráttar
í afla og þó fyrr hefði verið. Farið
er að tillögum Hafrannsóknastofn-
unar og skorið niður um þriðjung
frá þessu ári enda er spáð nokkrum
líkum á stofnhruni verði ekki gripið
til róttækra aðgerða strax.
Það er stundum sagt að á íslandi
séu 300.000 fiskifræðingar. Þó það
séu dálitlar ýkjur hefur umræðan
síðustu vikur sýnt hve margir hafa
skoðanir á niðurstöðum Hafró og
mikilvægt er að hlustað sé á þá.
Það er auðvitað viðbúið að það sæti
harðri gagnrýni þegar ganga þarf
langt í niðurskurði sem bitnar bæði
á fólki og fyrirtækjum. Þar við bæt-
ist að fiskifræðin á margt ólært, m.a.
um hve rík áhrif veiða eru annars
vegar og umhverfisaðstæðna hins
vegar. Engum sem kynnt hefur sér
gögn Hafró blandast þó hugur um
að staða þorskstofnsins er óumdeil-
anlega alvarleg, hverjar svo sem
ástæður þess eru. Það er þess vegna
ánægjuefni að sjávarútvegsráðherra
skuli enga óþarfa áhættu taka
lengur heldur ganga hreint til verks
og fara í einu og öllu að ábyrgum til-
lögum um hófsemi í veiðum.
Þó þorskveiðar vegi mun minna
í efnahag okkar en áður mun þetta
hafa mjög alvarlegar afleiðingar
í för með sér fyrir byggð á jaðar-
svæðum. Þess vegna eru þær mót-
vægisaðgerðir sem ríkisstjórnin
hefur ákveðið að grípa til í atvinnu-,
fjarskipta-, menntunar- og sam-
göngumálum afar þýðingarmiklar.
Sagan ætti að vera farin að sýna
okkur að það er lífsnauðsynlegt
fyrir þessar byggðir að þróa aðra at-
vinnustarfsemi en sjávarútveg því á
honum einum geta þær ekki byggt
til framtíðar.
Áhrifalaust stjórntæki?
En það eru ekki bara aflahorf-
urnar sem hafa versnað eftir kosn-
ingar, efnahagsspárnar hafa gert
það líka eins og nýleg spá fjármála-
ráðuneytisins sýnir og Seðlabank-
inn telur nú að lengri tíma taki að
ná niður verðbólgu. Þó gerði hvorki
ráðuneytið né bankinn ráð fyrir
eins miklum niðurskurði á þorsk-
afla og raunin er. Einn bankastjóri
í bankanum sagði raunar að þó
niðurskurður í veiðum væri ekki
jákvæður væri þetta einna besti
tíminn því þenslan í efnahagskerf-
inu væri alltof mikil. En eins og
bankastjórinn veit er auðvitað ekki
verkefnið í stjórn efnahagsmála að
draga úr þenslu með því að skera
niður sjálfa verðmætasköpunina.
Vandamálið er að við eyðum alltof
miklu, ekki síst í einkaneyslu og
gamla hugmyndin er sú að Seðlabank-
inn eigi að minnka það með því að
hækka við okkur vextina. En þó stýri-
vextir Seðlabankans séu þeir hæstu
á Vesturlöndum og vaxtaokrið hér
með verðtryggingunni hvað mest í
öllum heiminum þá höldum við bara
áfram að eyða og spenna alveg sama
hvað blessaður bankastjórinn reynir
og reynir.
Um langt árabil hefur verðbólgan
verið óhófleg og íþyngjandi ekki síst
ungum fyrirtækjum og fjölskyldum
og skuldsettum heimilum. Það að
nú taki enn lengri tíma en áður var
ætlað að ná tökum á henni hlýtur að
ýta undir efasemdir um að krónan sé
nógu stór til að geta haldið utan um
efnahagsmál á íslandi.
Við höfum á síðustu árum notið
vaxandi efnahagsumsvifa og hag-
vaxtar sem ekki síst byggir á verulega
aukinni skuldsetningu fólks og fyrir-
tækja. Það er þess vegna mikilvæg-
ara nú en nokkru sinni fyrr að end-
urheimta stöðugleikann í íslensku
efnahagslífi. Það gerum við auðvitað
fyrst og síðast sjálf heima fyrir. En
mikilvægur áfangi í því verkefni er
að við fyrr en síðar tökum upp stöð-
ugan, alþjóðlegan gjaldmiðil, þ.e.a.s.
evru, og vaxtakjör eins og gerast
hjá öðrum þjóðum. Það með öðru
getur aukið trúverðugleika íslensks
atvinnu- og efnahagslífs, aukið
stöðugleika og leitt til vaxtar bæði í
útflutningi á vörum og þjónustu og
samkeppni í innflutningi.
Það verður því æ brýnna að aðrir
flokkar en Samfylkingin endur-
skoði afturhaldssama afstöðu sína
til Evrópusamrunans og evrunnar,
því pólitíkin má ekki verða drag-
bítur á framfarir í atvinnu- og efna-
hagslífi með tilheyraridi kostnaði
fyrir heimilin i landinu.
Höfundur er alþingismaður
KLIPPT 0G SK0RIÐ
Ióhanna Sigurðardóttir félags-
málaráðherra taldi fyrir rúmu
ári að bankarnir yrðu þeir
iu sem myndu græða á lægri
hámarkslánum íbúðalánasjóðs.
Nú, nokkrum dögum eftir að há-
markslánin voru á
ný lækkuð úr 90 pró-
sentum í 80, hældka
bankarnir vexti á
húsnæðislánum.
Kaupþing hækkaði
í gær vexti á nýjum
íbúðalánum úr 4,95 prósentum
upp í 5,2 prósent. Samkvæmt
vefmiðlinum Eyjunni og er búist
við því að aðrar lánastofnanir og
SPRON fylgi í kjölfarið. Spurning
hvort bankastjórarnir hafi á ný
platað stjórnvöld og haft að fíflum,
eins og Jóhönnu fannst um síðustu
ríkisstjórn?
að hefur nokkrum sinnum
komið fyrir að ég hef skamm-
ast mín fyrir
að vera íslendingur.
1 dag er einn slíkur
dagur,“ ritaði Katrín
Anna Guðmunds-
dóttir, fyrrum tals-
kona Feministafélags-
ins á bloggið sitt. Hún gagnrýnir
Héraðsdóm Reykjavíkur fyrir að
sýkna pilt af meintri nauðgun.
„Allar rnínar innilegustu sorgar-,
samúðar- og baráttukveðjur til
konunnar sem var svo óheppin
að þurfa að fara að klósettið á
árshátíðinni sinni... [...] sem var
svo óheppin að þetta skyldi gerast
árið 2007 þegar dómarar á íslandi
skilja ekki enn hvað nauðgun er...“
Hún hafi það stundum á tilfinning-
unni að dómarar mani fólk til að
taka lögin í sínar eigin hendur.
Verjandi mannsins, Sveinn
Andri Sveins-
son, sagði í
RÚV ekki ólíklegt
að ungi maðurinn
sæki bætur fyrir að
sitja fjóra mánuði í
gæsluvarðhaldi, sé
héraðsdómurinn endanlegur.
gag@bladid.net