Bændablaðið - 29.04.2008, Síða 14

14 Bændablaðið | Þriðjudagur 29. apríl 2008
Hjörtur Magnason dýralækn-
ir (sl. 32 ár) og veiðimaður
(sl. 44 ár), segði í samtali við
Bændablaðið að sér ofbjóði
eftirfarandi veiðiaðferð, sem er
við lýði á Íslandi meðal okkar í
dag.
Minkasíur eru gildrur til
að fanga og drepa mink, sem
hafa verið viðurkenndar af
UST til að bægja niður minka-
stofninn á Íslandi (gegn sam-
þykki Dýraverndunarráðs).
Mismunandi gildrur eru í umferð
undir sama nafni. Ein þeirra
er þannig hönnuð, að plaströri
með efri enda er komið fyrir
við árbakka og neðri endi leidd-
ur niður undir vatn inn í „söfn-
unarbúr“. Minkurinn, forvitinn
að eðlisfari stingur sér niður í
rörið/holu sem er vel hulin með
gróðri og sandi, hafnar í búrinu
en kemst ekki upp aftur. Hefst
þá skelfilegt dauðastríð, sem
varar svo lengi sem þróttur dýrs-
ins leyfir. Eftir það rennur dýrið í
búrið og drukknar. Þetta er þannig
sjálfkrafa tekjulind, pyntingartæki
fyrir hönnuðinn/gerandann, sem
fær 3000 kr. fyrir skott af hverj-
um dauðum mink. Hönnuðurinn/
gerandinn telur ekki nauðsynlegt
að vitja gildrurnar fyrr en þær eru
fullar af hræjum, þ.e. eftir 2-3
mánuði. Enginn hugsar um líðan
dýra eða hræmengun vatnsbóls.
Svelta í hel
,,Ein önnur sían er hönnuð með
búr og rör undir vatni, þar hafa
menn talið að um mannúðlegri og
skjótari dauða beri að fyrir mink-
inn, hann drukkni fljótlega eftir að
inn er komið. Má svo vera, en
þar sem vitjun er ekki reglubund-
in (2-3 mán.) getur á tímabilinu
vatnið yfir sumarið lækkað í lækj-
um og ám, og búrið þ.a.l. komist
yfir vatnsyfirborð. Minkar sem
hafna í gildrunni á þessum tíma
drukkna ekki, heldur svelta í hel
vegna fæðuskorts, nema þeir éti
félaga sína, sem drukknuðu áður,
það tekur þá svolítið lengri tíma
að drepast
Mér finnst þetta engan veginn
forsvaranlegt.
Víkjum síðan að öðrum hlið-
um málsins. Minkarhæjum er
safnað í búr undir vatni um lengri
tíma. Minkur étur fisk, sem nær
undantekningarlaust inniheldur
grósýkilinn Clostridium botul-
inum í þörmum sínum. Hvað
skeður í minkahræjum undir vatni
við kjöraðstæður (hitastig, súr -
efnisskortur m.m.), myndast ekki
botulinum eiturefni, sem mengar
umhverfið og stofnar faununni í
hættu? Hvernig gat UST misst af
þessu þegar leyfið var veitt?
Hjáveiði
„Hjáveiði“ kallar UST veiði á
ÖRUM dýrum en mink í gildr -
urnar. Hvaða rannsóknir á „hjá-
veiði“ liggja fyrir opinberlega ?
Hvernig er þessum gildrum
komið fyrir í náttúrunni? Fjórhjól
og jeppar utan vega, enginn
nennir að bera þetta á öxl sér út
um allt. En það er ólöglegt, eða
hvað?
Hver fylgist með, að gildrurn-
ar (aðskotahlutir í náttúrunni) séu
fjarlægðar að lokinni útrýmingu,
og hver fylgist með jarðraski?
UST hefur kröfu um skýrslugerð
gildrumanna um hjáveiði o.a, en
er einhver eftirlitsaðili, sem tekur
þetta út reglulega?
Nú finnst mér, að æðri menn
en ég taki þetta mál fyrir,“ segir
Hjörtur Magnason.
Misskilningur
Reynir Bergsveinsson, hönnuður
minkasíunnar, segir að hér sé
greinilega um misskilning dýra-
læknisins að ræða. Rörasíurnar
eru allt annars konar en mink-
asíur Reynis og miklu eldri.
Rörasíurnar séu þannig að um
plast rör er að ræða sem er lagt frá
bakkabrún vatns eða áa. Stúturinn
er á bakkanum og dýrir fer þar
niður og hefur möguleika á að
reyna að komas upp aftur og getur
verið hálftíma að reyna að komast
upp áður en það örmagnast, dettur
niður og kafnar. Fyrst og fremst
eru það hvolpar sem veiðast í
röragildruna en kemur þó fyrir að
fullorðnir minkar veiðist þar líka.
Minkasía Reynis er ekki lögð
frá bakka. Henni er komið fyrir
niður í vatninu og minkurinn
syndir þar inn og kemst ekki til
baka og drukknar á örstuttum
tíma. Reynir segist hafa heyrt
frá dýraverndunarsinnum að
þeir gagnrýna fyrst og fremst
að minkurinn skuli drukkna.
Landgildrur, byssuskot og
minkahundar, þessar veiðar
eru raunar allar gagnrýndar af
dýraverndunarsinnum. Engin
minkaveiðiaðferð kemst nálægt
minkasíum Reynis Bergsveins-
sonar hvað afköst varðar.
-S.dór
Deilt um minkasíurnar
Lín Design var stofnað fyrir
fjórum árum sem hönnunar- og
framleiðslufyrirtæki. Hugmyndin
að stofnun fyrirtækisins varð til
þegar þjóðarblómið, Holtasóley,
var valin fyrir nokkrum árum.
Hugmynd stofnanda Lín Design,
Helgu Maríu Bragadóttur, var að
hanna Holtasóley á sængurfatn-
að fyrir íslenskan markað. Helga
fékk Freydísi Kristjánsdóttur text-
ílhönnuð til að hanna mynstrið
af Holtasóley sem nú er fáanlegt
ásamt nokkrum öðrum íslenskum
blómamynstrum á sængurfatnað.
„Markmið okkar er að flytja smá-
atriði innblásin af íslenskri náttúru
yfir á lín til að fegra heimilið. Þannig
leggjum við áherslu á að íslensk nátt-
úra fái að njóta sín í sinni fegurstu
mynd,“ segir Helga María.
Sérvalin 300 þráða bómull
Öll hönnun Lín Design fer fram á
Íslandi en framleiðslan í Kína. „Við
sérveljum allt efni sem notað er í
framleiðsluna okkar. Þannig vitum
við að við erum að láta framleiða
úrvals vöru. Öll sængurverin okkar
er ofin úr a.m.k. 300 þráðum sem
gefur einstaka mýkt og gæði,“ segir
Helga María. Fyrirtækið hefur einnig
sett sér þá stefnu að draga úr einnota
umbúðum. „Í stað þess að nota plast
notum við baðmullarpoka utan um
sængurverin okkar. Þessa poka er
síðan hægt að nota undir aðra hluti,
s.s. ilmjurtir, skartgripi eða annað,“
lýsir Helga María.
Glaðleg íslensk dýr
Í haust kom Lín Design með nýja
barnalínu á markað þar sem nokkur
íslensk húsdýr voru hönnuð á sæng-
urver barna. „Hugmyndin kom út frá
þeirri gamalkunnu vísu sem oftast er
eignuð Páli Vídalín; Hani, krummi,
hundur, svín… Það er staðreynd að
ung börn hrífast af dýrum. Við hönn-
uðum því glaðleg íslensk dýr sem nú
prýða stóra vörulínu. Viðtökurnar
hafa verið afar góðar og því hefur
verið hönnuð ný barnalína með
íslenska hestinum sem von er á í
apríl,“ segir Helga María. Barnalínan
er vel heppnuð og litavalið ferskt svo
dýrin njóta sín vel og höfða jafnt til
drengja sem stúlkna.
Íslenskt fiskroð á púða
,,Við erum alltaf að koma með nýj-
ungar og við hjá Lín Design leitum
alltaf að innblæstri og hugmyndum
úr íslenskri náttúru og menningu.
Nýjasta hönnun okkar eru púðar
úr hrásilki með íslensku fiskroði.
Ég er nýkominn frá Kína þar sem
ég fór með fiskroðið til framleið-
enda okkar. Þeir höfðu aldrei áður
séð fiskroð verkað á þennan hátt en
voru yfir sig hrifnir af hráefninu og
eru spenntir að vinna úr því fyrir
okkur. Við gerum ráð fyrir að fyrsta
sendingin verði komin til landsins í
apríl,“ segir Helga María.
Íslensk hönnun í útrás
Lín Design stefnir að því að selja
hönnun fyrirtækisins til fleiri landa.
Fyrirtækið vinnur nú í samstarfi
við Útflutningráð að finna leiðir til
útflutnings. Sem stendur eru vörur
fyrirtækisins seldar í Danmörku og
Færeyjum. „Við stefnum á fleiri
markaði og vinnum nú að mark-
aðsáætlum í Þýskalandi. Við finn-
um fyrir miklum áhuga á íslenskri
hönnun í Þýskalandi. Lausleg kynn-
ing á vörum okkar á þeim markaði
benda til þess að við eigum góða
möguleika í Þýskalandi,“ segir
Helga María.
Íslensk náttúra á sængurverum
Efnt var til bjartsýnisboðs á
Skeggjastöðum í Bakkafirði nú
nýverið og þangað var boðið
öllu fullorðnu fólki í póstnúm-
erinu 681 ásamt fólki frá Þórshöfn
og Vopnafirði. Séra Brynhildur
Óladóttir og Halldór Njálsson
(madama) buðu til þessa boðs.
Þeim til fulltingis var Baldur Öxdal.
Öllum sem þiggja vildu boðið var
gert að flytja þar bjartsýnistölu í eina
og hálfa mínútu.
Baldur hefur keypt gamla
Kaupfélagshúsið á Bakkafirði)
og kynnti framtíðaráform sín
varðandi rekstur hússins. Baldur
rekur Veitingahúsið Lindina við
Laugavatn. Hann er fyrrum lands-
liðskokkur, hefur eldað fyrir páfann
og fleira merkisfólk. Í veislunni var
boðið upp á dýrindis hreindýrasteik
og heimsins bestu súkkulaðimús sem
alla jafna er borin fram á Lindinni.
Hugmyndafræðin var einfaldlega
sú að bjóða fólki sem á sameig-
inlegra hagsmuna að gæta burtséð
frá gömlum eða nýjum hreppamörk-
um. “Okkur veitir ekki af því að efla
hér bjartsýni og skapa okkur góða
jákvæða ímynd. Það er nauðsynlegt
að kalla fram alla þá jákvæðu þætti
sem fyrirfinnast í okkar samfélagi,”
segir sr. Brynhildur.
Dreibýlið þarf að standa saman
en ekki halda á lofti gömlum hrepp-
aríg. Brynhildur kveðst óttast að
„gamli góði“ hrepparígurinn skili
sér út í nýja kynslóð, þrátt fyrir sam-
einingar sveitarfélaga og vill ekki til
þess hugsa.
Oftar en einu sinni kom fram að
botninum í atvinnulífi sé náð og nú
liggi leiðin bara upp á við. Einhver
nefndi að það væri gott að spyrna sér
af botninum.
Setið var við langborð og sung-
inn borðsálmur. Fjölmargir gestanna
fluttu stuttar tölur, tvær konur fluttu
sína bjartsýnistölu í söngatriði, farið
var með frumsamdar stökur og ljóð
og lesið upp ljóðið Dans gleðinnar
eftir Kristján frá Djúpalæk
Dans gleðinnar
Það er svo margt að una við,
að elska, þrá og gleðjast við,
jafnt orð, sem þögn og lit sem lag,
jafnt langa nótt, sem bjartan dag.
Mér fátt er kærra öðru eitt
ég elska lífið djúpt og heitt,
því allt, sem maður óskar, næst
og allir draumar geta ræzt.
Mjög viðeigandi bæði vegna
þema kvöldsins og nálægðarinnar
við Djúpalæk.
Kvöldinu lauk svo með því að
tveir meðlimir úr hljómsveitinni
Bahoja bandið tóku lagið.
Síðustu sumur hefur jafnt og
þétt dregið úr sjóbleikjuveiðinni
hér á landi og sennilega hefur
ástandið aldrei verið jafn dap-
urt og í fyrra sumar. Meira að
segja „drottning“ bleikjuánna,
Eyjafjarðará, gaf sama og enga
veiði í fyrra. Dalaárnar og árnar
þar fyrir vestan gáfu afar litla
veiði. Í rauninni veit enginn hvað
veldur þessu.
Bændablaðið leitaði til Guðna
Guðbergssonar, fiskifræðings hjá
Veiðimálastofnun og spurði, hvort
einhver skýring væri til á ástandi
sjóbleikjustofnsins hér á landi.
Hann sagði að ef hann ætti að svara
hreinskilnislega, þá vissi hann enga
eina ástæðu.
„Okkur bráðvantar meiri þekk-
ingu á lífsferlum og þeim aðal
áhrifaþáttum, sem að sjóbleikjunni
snúa. Það hafa verið uppi ýmsar
kenningar varðandi málið. Bent er
á, að sjóbleikjan er hánorrænn fisk-
ur, sem finnst alls staðar umhverf-
is pólinn. Menn hafa bent á, að
sé sjórinn að hlýna, þá séu þessir
fiskar fyrstir til að færa sig norðar
á bóginn í kaldari sjó. Það eru líka
uppi kenningar um það, að þetta
sé tengt hnattrænni hlýnun. Til
að skilja það, stig af stigi, vantar
mikið upp á að það sé þekkt,“ segir
Guðni.
Hins vegar sjá menn það á
veiðitölum, að bleikjustofn-
ar fara minnkandi. Guðni segir
þetta mjög bagalegt fyrir bændur
sem hafi getað stundað bleikju-
veiði, en eins og er gangi lax og
sjóbirtingur ekki í ár þeirra víða á
Tröllaskagasvæðinu og í Eyjafirði.
Guðni segir að menn verði að huga
að því, að þegar stofnar minnki
mjög mikið, þá komi að því að
stofnarnir hafi ekkert veiðiþol og
áin þurfi öll þau hrogn, sem stofn-
inn beri með sér í ána, til þess að
viðhalda stofninum.
Aðspurður hvort einhverjar
rannsóknir séu í gangi varðandi
sjóbleikjustofninn svarar Guðni, að
reynt sé að safna öllum þeim gögn-
um sem hægt sé að fá. Veiðitölum
sé safnað saman, sömuleiðis séu
teljarar í mörgum ám og þá fáist
upplýsingar um stofnstærðir. Það
sé stutt síðan menn hafi deilt um
hvort hlýnun hefði átt sér stað í
andrúmsloftinu og svo, allt í einu,
hafi allir orðið sammála um að svo
hefði orðið. Guðni segir að enginn
viti nákvæmlega hvað eigi að gera
og ef eitthvað verði gert, geti það
tekið áratugi að virka.
„Svo má nefna það, að fyrir
10 árum mældist mikil bleikja í
Svínadalsvötnunum, en síðastliðið
sumar var hún mjög lítil. En þar
er um staðbundna bleikju að ræða,
svo það er ekki bara sjóbleikj-
ustofninn sem er að minnka. Ef til
vill er þetta allt saman tengt og ef
til vill er þetta einhver veikleiki í
bleikjunni sem enginn veit um. Við
rannsóknir hefur komið í ljós að í
vötnum hér á höfuðborgarsvæði,
Vífilsstaðavatni og Elliðavatni,
hefur bleikjunni hnignað mjög, en
þar er um staðbundna bleikju að
ræða. Þær bleikjur, sem eru orðnar
stórar, virðast hafa það gott og
því gæti verið að eitthvað væri að
í hrygningunni eða á fyrstu upp-
eldisstigum, þannig að færri seiði
nái fullorðinsaldri,“ segir Guðni
Gunnarsson. -S.dór
Enginn veit fyrir víst hvers
vegna sjóbleikjan er að hverfa
Horft til sameiginlegra hagsmuna burtséð frá hreppamörkum
Hjónin Halldór Njálsson og séra
Brynhildur Óladóttir.
Ein af skemmtilegum afurðum Lín Design í mjög svo náttúrulegu umhverfi.