Bændablaðið - 29.04.2008, Blaðsíða 22

22 Bændablaðið | Þriðjudagur 29. apríl 2008
Á markaði
Meðfylgjandi graf sýnir þróun
vísitöluneysluverðs í OECD-lönd-
unum frá janúar 2007 til febrúar
2008. Á þessu tímabili hefur
verðbólgan í OECD-löndunum
að meðaltali verið milli 2,0 og
tæplega 2,5% en hrökk upp í
3,5% í ársbyrjun 2008.
Þegar matvörur og orka eru
tekin út úr vísitölunni er verðbólg-
an nær 2% að meðaltali, eins og
sést á myndinni. Miðað við febrú-
ar sl. hafði orkuverð hins vegar
hækkað að meðaltali um 14%
síðastliðna 12 mánuði og mat-
vælaverð um 5%. Þessar breyt-
ingar hafa einkum orðið nú síðasta
hálfa árið eða svo, eins og sést af
grafinu. Á sama tíma hefur heims-
markaðsverð á matvælum og hrá-
vörum í matvæli hækkað um 37%,
samkvæmt mati Internationella
Perspektiv. Flest OECD-löndin
eru rík lönd, þar sem matvælainn-
kaup eru að stærstum hluta unnar
matvörur. Í fátækari löndum eru
innkaup heimilanna hins vegar
að stærstum hluta hráefni og mat-
vælavinnslan fer fram inni á heim-
ilunum. Hækkun hrávöruverðs
hefur því mun meiri áhrif á hag
heimilanna í þessum löndum.
Þýtt og endursagt úr Internationella
Perspektiv. EB
Verðbólguþróun í OECD-löndum
Verð á greiðslumarki mjólkur 2007-2008
Þann 1. maí nk. taka gildi aðilaskipti að ríflega 300 þúsund lítrum
af greiðslumarki. Meðalverð miðað við síðustu 525 þúsund lítra er
340,44 kr., lítið breytt frá fyrra mánuði. EB
Dagsetning
gildistöku
Sala á
greiðslumarki,
ltr.
Uppsafnað frá
upphafi
verðlagsárs, ltr.
Meðalverð
síðustu
500.000 ltr. kr/ltr*
1. september 2007 1.321.555 1.321.555 289,08
1. október 2007 49.126 1.370.681 295,03
1. nóvember 2007 304.211 1.674.892 303,91
1. desember 2007 199.121 1.874.013 299,74
1. janúar 2008** 1.874.013
1. febrúar 2008 207.358 2.081.371 319,45
1. mars 2008 102.937 2.184.308 326,83
1.apríl 2008 481.421 2.665.729 341,07
1. maí 2008 300.132 2.965.861 340,44
* Að baki meðalverði er að lágmarki miðað við síðustu 500 þúsund lítra.
** Samanlagt magn í desember 2007 og janúar 2008.
Bændasamtök Íslands auglýsa eftir umsóknum um
styrki af þróunarfé sauðfjárræktar. Árlega á gildistíma
samningsins skal veita 30 milljónum króna til að
styðja kennslu, rannsóknir, leiðbeiningar og þróun í
greininni t.d. vegna gæðastýringar og lífrænnar fram-
leiðslu. Fjármunirnir eru hluti af liðnum „Nýliðunar-
og átaksverkefni“ í samningnum.
Stjórn Bændasamtaka Íslands úthlutar styrkjum
eftir umsóknum þar um. Stjórnin skal leita umsagnar
Fagráðs í sauðfjárrækt um allar umsóknir sem henni
berast.
Umsækjendur geta verið einstaklingar, rannsókn-
arhópar, háskólar, rannsóknarstofnanir og/eða fyrirtæki.
Umsóknum skal skila til skrifstofu Bændasamtaka
Íslands, merkt: „Þróunarfé sauðfjárræktar – styrk-
umsókn“.
Umsókn skal fylgja eftirfarandi:
Listi yfir alla sem aðild eiga að verkefninu
Yfirlit um tilgang og markmið verkefnis þ.m.t.
rökstuðningur fyrir því hvernig það fellur að
þeim markmiðum sem tilgreind eru í 1. gr. og
hvernig það gagnast íslenskri sauðfjárrækt að
öðru leiti.
Tímaáætlun verkefnisins og helstu vörður
þess.
Fjárhagsáætlun verkefnisins í heild.
Upplýsingar um hvernig niðurstöður verkefn-
isins verða kynntar.
Upplýsingar veitir Erna Bjarnadóttir hjá BÍ í síma
563-0300 eða á netfangið eb@bondi.is
Þróunarfé sauðfjárræktar
Í fréttum sjáum við stórar fyr-
irsagnir um matvælaskort og
uppþot sem breiðast út um
þéttbýlissvæði þróunarlanda
heimsins og lesum æ svartsýnni
skýrslur um yfirvofandi hung-
ursneyð. Við höfum aftur á móti
ekki séð neinar raunverulegar
mótvægisaðgerðir sem miða að
því að mæta forsendum þessa
vandamáls með brýnum og
skipulögðum hætti. Ríkisstjórnir
þurfa að vakna til lífsins og hefja
það starf að brauðfæða þjóðir
sínar.
Matvælabirgðir heimsins eru í
lágmarki og hafa ekki verið minni
frá árinu 1974 og enn einu sinni
sjáum við matvælaverð setja nýtt
met. Við vitum að allt sem þarf er
að uppskeran bregðist einu sinni
enn, og þá stöndum við frammi
fyrir raunverulegum matvælaskorti,
ekki bara tímabundnu hallæri. Á
meðan sitja ríkisstjórnir aðgerða-
lausar og bíða eftir því að stóru
landbúnaðarfyrirtækin færi þeim
lausnina á silfurfati.
Stórfyrirtæki í landbúnaði hafa
ekki á að skipa lausn við mat-
vælavanda heimsins. Það er skoðun
IFAP að ríkisstjórnir, ásamt bænd-
um í hverju landi fyrir sig, ásamt
landbúnaðarvísindamönnum og
öðrum hagsmunaaðilum, gætu leyst
matvælavandann innan eins eða
tveggja ára.
IFAP kallar á bændur að vinna
í samvinnu við ríkisstjórnir sinna
landa að því að þróa samhæfða
landbúnaðarstefnu sem miðar að
því að auka verulega matvælafram-
leiðslu í þróunarlöndunum á næstu
fimm árum. Við skorum einnig á
Alþjóðabankann, hjálparstofnanir
og aðrar alþjóðastofnanir og tví-
hliða stofnanir að beina sínu fjár-
magni að þessum stefnumótandi
aðgerðum bænda sem munu mæta
þeim raunverulegu vandamálum
sem bændur standa frammi fyrir
frá degi til dags við framleiðslu og
markaðssetningu. Þessi nálgun mun
taka á þeim raunverulegu grund-
vallarforsendum sem eiga þátt í því
að mynda varanlegar og sjálfbærar
lausnir.
Ef þessi stefna er ekki mótuð,
munum við líklega sjá minnkandi
framleiðslu og vaxandi matvæla-
skort á næstunni, þar sem kostn-
aður bænda fer vaxandi vegna
hækkandi olíuverðs sem gerir það
að verkum að sumir bændur hafa
ekki lengur efni á því að kaupa
sér eldsneyti. Áburðarverð hefur
tvöfaldast einungis á síðasta ári.
Flutningskostnaður hefur aukist
um 100 prósent fyrir hvert ár, síð-
ustu þrjú árin. Verð á sáðkorni
hefur einnig nærri tvöfaldast á und-
anförnum árum. Hvar eru mótvæg-
isaðgerðir ríkisstjórna sem eiga að
hjálpa bændum að mæta auknum
kostnaði aðfanga? Hvernig er lána-
fyrirkomulagi gagnvart bændum
háttað, þannig að þeir geti keypt sér
sáðkorn?
Dæmi um það hversu rangar
aðferðir eru notaðar til að mæta
þessum matvælaskorti, má sjá í
löndum sem greiða meira fyrir inn-
flutning korns, en þau greiða sínum
eigin bændum fyrir framleiðslu inn-
anlands. Til dæmis, Indland greiðir
í dag tvisvar sinnum meira fyrir
innflutt korn en þeir greiða sínum
eigin bændum fyrir framleiðsluna.
Hvernig getur slík stefna viðhald-
ið innra hagkerfi landsins og jafn-
framt styrkt bændur í því að við-
halda matvælaöryggi í landinu?
Ennfremur, má nefna einn af
þeim þáttum matvælaskortsins sem
er mest vanræktur en það er fram-
leiðslutap eftir uppskeru. Í allmörg-
um löndum tapast allt að 30 prósent
kornuppskerunnar vegna óvið-
unandi geymsluaðstæðna, lélegs
tækjabúnaðar og vegna þess að
samgöngur og innviðir samfélags-
ins eru vanþróaðir. Einfaldur hlut-
ur eins og að kaupa kornhreinsivél
og gera hana tiltæka fyrir bændur,
eða það að byggja rottuheldar korn-
geymslur og lyftur getur aukið
verulega bæði gæði og magn þess
matar sem er tiltækur; nokkrar
grundvallaraðgerðir af hálfu rík-
isstjórna geta því áorkað miklu í
því átaki að mæta núverandi mat-
vælaskorti.
Þegar bændur heimsins hittast á
alþjóðlegri ráðstefnu sinni í Varsjá
frá 30.maí til 6.júní 2008, munu
þeir ræða þær aðgerðir sem bænd-
ur geta gripið til í því augnamiði
að auka framleiðslu og vinna bug
á matvælaskorti. Fyrst og fremst
munu þeir leggja fram tillögur að
því hvernig þeir geta unnið í sam-
starfi við sínar ríkisstjórnir. Þeir
munu einnig krefjast frekari fjár-
festinga í landbúnaði og innviðum
landbúnaðargeirans, fjárfestinga
sem löngu eru orðnar tímabærar.
Mannkynið hefur nóg rækt-
arland og nægan fjölda bænda.
Okkur skortir einungis rétta stefnu
í landbúnaðarmálum. Það er kom-
inn tími til aðgerða í stað umræðu,
það er kominn tími til að sá í akra
í staðinn fyrir að halda ráðstefnur,
og það er kominn tími fyrir rík-
isstjórnir heimsins – ásamt samtök-
um bænda – að axla ábyrgð sína af
festu og alvöru.
Þýðing:
Ingibjörg Elsa Björnsdóttir
Landbúnaðarstefna mótuð af bændum
- svarið við matvælaskorti heimsins
4
3,5
3
2,5
2
1,5
1
0,5
0
Samtals verðbólga
Samtals án matvöru og orku
jan feb mars apríl maí júní júlí ágúst sept okt nóv des jan feb
Yfirlit um framleiðslu og sölu ýmissa búvara
Bráðabirgðatölur fyrir mars 2008
mar.08 jan.08 apr.07 Breyting frá fyrra tímabili, % Hlutdeild %
Framleiðsla 2008 mar.08 mar.08 mars '07 3 mán. 12 mán. m.v. 12 mán.
Alifuglakjöt 606.407 1.947.443 7.725.252 -2,3 7,0 11,9 28,6%
Hrossakjöt 34.581 245.016 967.036 -46,5 9,1 6,7 3,6%
Nautakjöt 249.744 906.138 3.616.082 -6,3 7,0 8,2 13,4%
Sauðfé * 71.283 71.283 8.645.253 8,8 1,5 -0,5 32,0%
Svínakjöt 475.921 1.459.281 6.035.593 -4,6 -3,5 1,3 22,4%
Samtals kjöt 1.437.936 4.629.161 26.989.216 -5,2 3,5 4,6
Mjólk, lítrar 11.054.059 31.832.670 135.238.183 -0,26 1,34
Sala innanlands
Alifuglakjöt 598.921 1.923.774 7.578.219 -6,4 6,8 12,8 30,6%
Hrossakjöt 37.128 167.529 645.580 -24,2 0,4 -10,9 2,6%
Nautakjöt 271.096 889.099 3.611.185 6,8 5,7 8,4 14,6%
Sauðfé * 390.079 1.707.893 6.882.861 -20,5 -3,1 -1,6 27,8%
Svínakjöt 459.472 1.443.466 6.022.293 -7,6 -4,5 1,0 24,3%
Samtals kjöt 1.756.696 6.131.761 24.740.138 -9,0 0,8 4,3
Sala á
próteingrunni 9.716.062 29.134.422 115.628.664 -3,64 2,63 1,77
Sala á
fitugrunni 9.574.996 27.046.572 110.429.279 4,81 6,85 5,03
* Sauðfé lagt inn samkv. útflutningsskyldu sem flutt skal á erlenda markaði er meðtalið í framangreindri framleiðslu.
Jack Wilkinson
Forseti Alþjóðasamtaka búvörufram-
leiðenda (IFAP)
Matvælaskortur