Fréttatíminn - 15.07.2011, Qupperneq 30

Codex Calixtinus, ómetanlegt
tólftu aldar handrit, er horfið
úr dómkirkjunni í Santiago de
Compostela. Handritið var geymt
í skjalahirslu í kirkjunni og telja
menn að því hafi verið stolið í fyrri
viku. Handritið, sem er 225 síður
og mikið myndskreytt eða lýst,
er frá miðri tólftu öld og geymir
leiðbeiningar til pílagríma um
veraldlega hegðun, bænatexta
og helgitexta um heilagan Jakob
postula og fyrrum fiskimann.
Djákni dómkirkjunnar sagði í samtali við fréttamenn að einungis þrír
hefðu lykil að skjalaskápnum og engin merki væru um að hann hefði verið
brotinn upp. Kirkjunnar menn hafa áhyggjur af handritinu sem þarf góða
vörslu sökum aldurs, en það var ekki tryggt enda talið ómetanlegt. -pbb
Stuldur á Spáni
 Bókadómur 100 ára saga Íslandsmótsins Í knattspyrnu
F yrir sjö árum kom út falleg ljós-myndabók með stóru safni mynda eftir Nökkva Elíasson. Viðfangs-
efnið var yfirgefin hús á eyðijörðum, safn
af myndum frá tveggja áratuga vinnu og
fylgdi kort með dreifingu húsanna um
landið ásamt tökuári og hvort húsið var
horfið, stóð enn sem rúst eða endurbyggt.
Þetta var falleg bók og sorgleg, glæsilega
umbrotin af Bergdísi Sigurðardóttur og
Edda gaf bókina út.
Til að bæta um hafði Nökkvi kallað til
Aðalstein Ásberg og spann hann ljóða-
texta, stemningar, hugleiðingar frá efni
myndanna án þess þó að tengja efnið beint
myndefninu á þeim myndum sem birt-
ust næst ljóðunum. Textar hans urðu því
nokkuð almennir en fallega hugsaðir og
juku enn á tragískan undirtón verksins.
Eyðibýli stendur enn fyrir sínu en nú hafa
þeir félagar, í samstarfi við Uppheima,
endurskoðað bókina, ljóðum er bætt við og
nú heitir verkið Hús eru aldrei ein og birt-
ast þar þýðingar ljóðanna á ensku og heitir
útgáfan því tveimur nöfnum, enska heitið
er Black Sky.
Það er forvitnilegt að bera útgáfurnar
saman. Til að rýma fyrir enska textanum er
umbrotið endurskoðað og er mikill munur
á því hvað fyrri útgáfan er betur heppnuð
sem umbrotsverk. Þá er prentun myndanna
hertari í gráskalanum, miðtónar minni og
harkalegri svertan í nýju útgáfunni. Enskar
þýðingar ljóðanna hafa tekist bærilega en
skáldskapurinn er, sem fyrr, ekki átaka-
mikill en þjónar myndunum vel.
Allt verkið verður raunar vitnisburður
um það hvað hnignun sveitanna kostaði
okkur í mannvirkjum og um leið hve
skammsýni þeirra sem vildu eiga sín sum-
arhús var mikil: Um allt land stóðu hús sem
heimtuðu umhirðu á túnum sem voru rudd,
með fornum tröðum, þaulreynd bæjar-
stæði sem veðrin hafa síðan barið og brotið.
Þannig má búast við því, fari bókin í enskri
útgáfu víða, að erlendir kaupendur taki
að leita uppi steypugímöldin og falist eftir
að kaupa þau; bókin kalli á nýja ábúendur
í stað þeirra sem hurfu á brott á árunum
milli stríða og eftir stríð. Því skyldu menn
ekki leita hingað eftir eyðibýlum fyrst
þröng er orðin um eyðibýli utan alfaraleiða
víða á meginlandinu nema í þorpbyggðum?
Útgáfa á verkum íslenskra ljósmyndara
er nú orðin miklu tíðari en áður; hingað-
koma erlendra ljósmyndara og birting
verka þeirra, túlkunar þeirra á myndheimi
íslenskra byggða, landslags og þjóðlífs,
sýnir að við horfum á landið í fegrun en
hörfum frá ljótleikanum, stórum flákum
ónýtra tækja, hirðuleysi okkar jafnast á
við ömurlegustu svæði Austur-Evrópu.
Almennt hirðuleysi er reyndar þjóðarein-
kenni okkar og hví skyldum við skrá það
á mynd? Myndasafn Dieters Roth af ís-
lenskum húsum er raunar ein merkilegasta
heimild um íslenska byggð skömmu eftir
miðja öldina sem til er - vinna ljósmyndara
á borð við Guðmund Ingólfsson, Spessa,
Svein Þormóðsson – sem ku hafa myndað
léleg hús í Reykjavík á sjötta og sjöunda
áratugnum – eru auk mynda Nökkva af
eyðibýlum mikilvæg heimild um byggðina
í landinu, pólitíska umpólun á samfélaginu
sem réðst af atvinnuháttabyltingu. Þeir
dagar koma að nýjar kynslóðir munu skoða
þessa minnisvarða og undrast eyðilegg-
inguna sem viðgengst í landinu.
30 bækur Helgin 15.-17. júlí 2011
 samBÍó sýna leiklist og óperur
Bækur
Páll Baldvin Baldvinsson
pbb@frettatiminn.is

missannar sögur
Gestur Gunnarsson
104 bls. Útg. af höfundi
Missannar
sögur
Gestur Gunnarsson
þúsundþjalasmiður
hefur gefið út lítið kver
með minningum úr
Skerjafirði á stríðsár-
unum, Viðey 1954,
Reykjavík 1957, Kefla-
víkurvelli 62/63 og Stöð
2 upphafsárið 1986/7.
Textarnir eru skrifaðir
í belg og biðu og hefðu
haft gott af ritstjórn
því Gestur hefur reynt
margt og hefur gott
auga fyrir sérkennilegu
fólki. Hefðu margir
þættirnir mátt vera
ítarlegri en þjóna vel
sínum tilgangi fyrir
þá sem eru eitthvað
kunnugir á söguslóð-
unum. Kverið er til sölu
í Sjóminjasafninu og
hjá Stellu í Kolaportinu.
-pbb

allra síðasta eintakið
Heiða Þórðar
KSF útgáfa
Allra síðasta
eintakið
Heiða Þórðar skrifar
pistla á bleikt.is og
sendi frá sér reynslu-
kver ungrar konu á
dögunum sem er sagt
byggjast á hennar eigin
lífshlaupi að hluta.
Þetta eru heldur hráir
textar en til vitnis um
harðræði sem konur
hafa mátt búa við af
hrakmennum sem hafa
dregið þær inn til sín.
Heldur harkalegar lýs-
ingar og að baki þeim
dökk samfélagsmynd
óreglu og óhamingju.
Dapurleg örlög sem
höfundinum tekst ekki
nema að litlu leyti að
vinna úr. Verkið lýsir
frumstæðri og kaldri
afstöðu til karlmanna
og hvatalífs. -pbb

Íslenskur fuglavísir
Jóhann Óli Hilmarsson
Forlagið
Íslenskur
fuglavísir
Ný prentun af Fuglavísi
hins merka fuglavinar,
Jóhanns Óla Hilmars-
sonar, er kominn út
með plasthlífðarkápu
og í saumuðu bandi.
Verkið hefur verið
brotið um að nýju og
er stórum þægilegra
í lestri; hver fugl fær
meira pláss, búsetukort
eru skýrari og letur
stærra. Vel hefur tekist
til með nýtt umbrot
og nýtt úrval mynda
prýðir verkið. Stærð er
þægileg og nú verður
frumútgáfunni lagt.
Bók sem á að vera til
á hverju heimili með
glugga móti himni,
garði eða götu. -pbb
Rosabaugur yfir Íslandi, eftir Björn Bjarna-
son, er komin út á rafbók frá Bókafélaginu
Uglu. Bókin fæst í gegnum Netbok.is eða
beint á öllum verslunum iBookstore.
Þeir sem vilja nálgast bókina þurfa iTunes
fyrir PC eða MAC og sérstaka rafbókalesara
eins og t.d. iPad eða iPhone.
Hér eru hlekkir þar sem hægt er að nálgast
bókina: iTunes/ iBookstore og á netbok.is
Hvernig hægt er að skrá sig á iTunes:
<http://www.eplakort.is/Leidbeiningar.aspx>
Rosabaugur
á netbók
Eyðibýli endurskoðuð
Endurprentanir á íslenskum ljósmyndabókum þekkjast en yfirleitt eru þær miðaðar að
erlendum kaupendum.
Norska spennu-
sagan Það sem aldrei
gerist eftir Anne Holt
er mest selda bókin hjá
Eymundsson. Þetta er
sjálfstætt framhald á
Það sem mér ber, sem
sló í gegn í fyrra.
norskur krimmi

Hús eru aldrei
ein – Black sky
Texti: Aðalsteinn Ásberg
Sigurðsson
Myndir: Nökkvi Elíasson
128 bls. Uppheimar 2011
Úr Codex
Calixtinus
handritinu.
RESoNANCE
The hourglass of spirits
a letter in a book
under the easy dust
passing on to
what will come about.
A nocturnal resonance
carried by the wind:
Now sing along, marigold
and lady's mantle!
ÓmUR
Stundaglas andans
stafur á bók
undir hæglátu ryki
á leið til þess
sem koma skal.
Ómur af næturljóði
berst með vindinum:
Syngið nú, morgunfrú
og maríustakkur!
Mynd Nökkva úr
bókinni Hús eru
aldrei ein – Black
Sky.
Gönguferðin þín er á utivist.is
Skoðaðu ferðir
á utivist.is