Fréttatíminn - 25.03.2011, Blaðsíða 54

Í síðustu viku voru Man Asíu-verðlaunin veitt
kínverska höfundinum Bi Feiyu fyrir skáldsöguna
Þrjár systur. Verðlaunin nema þrjátíu þúsund
bandaríkjadölum. Bi er þriðji skáldsagnahöfund-
urinn frá Kína sem vinnur til þessara verðlauna
sem nú eru veitt í fjórða sinn fyrir skáldsögu á
ensku, frumsamda eða þýdda. Allar voru þýddar
af Howard Goldblatt sem er einn virtasti þýð-
andi úr kínversku á okkar dögum. Bi er fæddur
og alinn upp í Jiangsu en hann er allt í senn
blaðamaður, skáld og handritasmiður. Hann hefur hlotið
ýmsan sóma fyrir verk sín. Ein skáldsaga hans, Massage
and The Moon Opera, er einnig til í enskri þýðingu. Bi átti
hlut að handriti leikstjórans Zhang Yimou að kvikmyndinni
Shanghai Triad. Þrjár systur segja fjölskyldusögu á tíma
menningarbyltingarinnar. Bóndahjón eiga sjö dætur og einn
son og því fólki fylgir sagan frá sveit til borgar. -pbb
Bókaverðlaun í Asíu
 Bókardómur djöflakrossinn jo nesBö
É g geri fastlega ráð fyrir að for­hertir aðdáendur Jos Nesbö hafi hlaupið til í vikunni og náð sér í
nýprentaða þýðingu Bjarna Gunnars­
sonar á Djöflakrossinum, eins og hann
þýðir Marestjerne. Þetta er þriðja sagan
um Harry Hole sem kemur út hjá Upp­
heimum, fimmta sagan í bálkinum, sjálf­
stætt framhald af Nemesis og hér lýkur
raunar þríleik sem samanstendur af
þessum þremur sögum sem komnar eru
íslenskaðar.
Hafir þú, lesandi góður, náð svona
langt þarftu að vita að Jo Nesbö er firna­
snjall krimmakóngur í Noregi, svo að
við höldum okkur við kónga­ og drottn­
ingatal íslenskra úgefenda. Nesbö fer
fram með hverri sögu en bækur hans
um fylliraftinn Harry Hole eru nú orðnar
... jú, átta og sú níunda kemur út í júlí.
Við eigum eftir að fá þýðingar á Frelsar­
anum, Snjókarlinum og Stálhjartanu –
og svo júlí­útgáfunni. Og svo náttúrlega
sögurnar fyrstu tvær frá Ástralíu og
Taílandi.
Nesbö er flinkur krimmahöfundur.
Harry Hole er að vísu nokkuð mikill
klisjukarl en margar smærri persónur
eru vænar, atmosferan sem hann byggir
upp, eins og til dæmis lýsing á sjoppu­
karli í raftækjabúð í þessari sögu, er
skemmtileg. Hann dregur fram marg­
víslegan bakgrunn hjá stórum hópi, er
blessunarlega laus við heimilisvandann
sem hrjáir marga söguþræði norrænna
krimma og það er yfirleitt alltaf eitthvað
grunnelement í plottinu sem er áhuga­
vert, oft byggt á einhverjum sérfræði­
grunni sem er sannfærandi og gerir
söguna sannferðugri fyrir heimskan
afþreyingarlesanda eins og mig. Svona
svipað og ættartala í Íslendingasögu –
já, hann var skyldur þessum. Þá er allt
miklu ljósara. Hér staldrar hann við
þann sið að blanda hári í steypu sem
bindiefni og um leið þá hjátrú að skella
með blóði. Þarf að segja meira?
Bækur Nesbös eru að lengjast. Hann
er tekinn að senda frá sér nýja bók á
mörgum tungumálum nær hvert ár og
þá fer að líða að því að endurtekningin
fari að gera vart við sig með greinilegri
merkjum en áður. Á sama tíma er hann
að skrifa barnabækur um herra Prump
og heldur fram hjá með spennusögum
af öðru tagi. Svo er sögumagnið orðið
slíkt að hann getur bráðum hætt. Það var
keppt um að ná réttinum að Harry fyrir
Ameríku og þangað er hann kominn
en verður lítið úr: Upplýsingamagnið í
sögunum gerir það að verkum að erfitt
er að þynna plottin að bíóþræði, þetta
eru sögur og veita lesandanum nautn því
þykkt er á stykkinu. Þegar frá er litið er
strúktúrinn í sögunum sá sami, loka­
hnykkurinn kemur alla jafna á óvart og
getur teiknað sig á nokkra tugi blað­
síðna. Undanfari endapunktsins er venju­
lega höndlaður þannig að spenna hrindir
mönnum af stól. Nú, svo eru þessar
sögur ekki fortíðarlausar: saga Noregs,
saga hverfa í Ósló, þróun í vopnum,
skuggi fasismans; margt er dregið inn í
umhverfi sögunnar.
Þess vegna er Nesbö eitt það besta
sem má hafa af norrænum afþreyingar­
sögum um þessar mundir þótt ýmis
merki séu um að Nesser, Läckberg, allir
Danirnir (af þeim er Adler­Olsen flottast­
ur) og hvað þeir heita nú allir komi hratt
upp að honum og úr fjarska koma suður­
evrópsku höfundarnir. Okkur glæpa­
sagnalesendum er óhætt. Við erum óhult
með feita bók í hönd.

djöflakrossinn
Eftir Jo Nesbö
Bjarni Gunnarsson þýddi
475 bls. kilja
Uppheimar 2011
38 bækur Helgin 25.-27. mars 2011
 sjónvarp rushdie skrifar um new York
Einn helsti leiðtogi
hægri manna
vestanhafs, Sara
Palin, réðst nýlega
að styrktarkerfi
menningar og
lista þar í landi,
The National
Endowment of
the Arts. Sem hún vildi áköf skera niður
alveg. Fyrst og fremst fyrir þá sök að 15
milljónir Bandaríkjamanna væru án
atvinnu og ríkinu bæri ekki að styrkja
menningu og listir við þær aðstæður. Í
LA Times var Palin bent á eftirfarandi:
„Í raun standi „non-profit“ og menn-
ingariðnaðurinn fyrir 5,7 milljónum
starfa og velti 166,2 billjónum.“ -pbb
Bækur
Páll Baldvin Baldvinsson
pbb@frettatiminn.is
Á tíma þöglu myndanna voru textaskilti fastur
liður í myndmálinu. Með réttum blæbrigðum í
orðum og stíl, jafnvel letri, mátti sýra upplifun
áhorfandans á þeim tíma þegar skólaganga var
orðin almenn og læsi algengt. Íslenskir textar
opnuðu fjölda bíógesta leið að tali kvikmyndanna
og þegar sjónvarp kom til varð það lagaleg
skylda að texta allt efni - nema það íslenska þótt
vitað væri að stór hluti áhorfenda væri með sljóa
heyrn. Þeim minnihlutahópi var fyrst farið að
þjóna með textavarpi.
Nú eru bandarísk sjónvarpsfyrirtæki farin að
nota texta ofan á mynd sem tæki til að þjóna
áhorfendum. Í borða er bætt í þráðinn eða rifjað
upp fyrir þá sem hafa mist úr. Einkum er þetta
gert við þáttaraðir sem eru með flóknum þræði
og lymskulegum plottum sem erfitt er að ráða í
á köflum.
Enda hví skyldi textastrimill inn ekki geta
þjónað sögunni ef vel er á haldið? Læsi á mynd-
miðlana er að breytast hratt og þegar samkeppni
um athygli er hörð er gripið til allra ráða til að
halda áhorfendum inni. Líka með lesleiðbein-
ingum. Raðir sem eru fyrstar til að birta svona
textaskýringar eru líka flókin verk á borð við Lost
og Damages. -pbb
Textinn hefur innreið sína
Sjónvarpið kallar Holu-Harri og brögð hans
Jo Nesbö er firnasnjall krimmakóngur í Noregi. Bækur hans um fylliraftinn Harry Hole eru
orðnar átta og sú níunda kemur út í júlí í heimalandinu. Þrjár hafa verið þýddar á íslensku.
Upp-
lýsinga-
magnið í
sögunum
gera það
að verkum
að erfitt er
að þynna
plottin að
bíóþræði,
þetta eru
sögur og
veita les-
andanum
nautn því
þykkt er á
stykkinu.
niður með óþarfa menningu
Bi
Feiyu
Ljós-
mynd/
Nordic
Photos/
Getty
Images
Tilkynnt var í liðinni viku að rithöfundurinn Salman Rus­
hdie væri nú sestur að skriftum fyrir sjónvarpsþáttaröð.
Vinnuheiti á seríunni er Next people. Það er Showtime
kapalstöðin sem framleiðir seríuna en Rushdie fær kredit
sem framleiðandi. Showtime hefur á liðnum misserum
glatt áhorfendur með röðum á borð við The Tudors og
hina blautu þáttaröð Californication. Ekki að siðir Hinriks
áttunda hafi verið kynlausir heldur.
Með Showtime, sem hefur 16 millj­
ónir heimila sem áskrifendur, verður
meðframleiðandi að verkinu Working
Title Television.
Af alkunnu lítillæti segist Rushdie
ekki skrifa prufuþátt en vonir standa
til að handrit hans að upphafsþætti
leiði til frekari framleiðslu sem er þó
ekki víst. Skáldsögur, jafnvel smásög­
ur, verða oft að kvikmyndum. Kunnar
eru sjónvarpsgerðir af stórum skáld­
sagnaverkum. Raðir á borð við Mad
Man, Wire og Sopranos hafa mörg
stílleg einkenni skáldsögunnar og
handritshöfundar að þeim hafa flestir
bakgrunn í skáldsögusmíði. David
Simon, höfundur Wire, réð til verks
við röðina höfunda á borð við George
Pelecanos (Pacific), Dennis Lehane
(Mystic River) og Richard Price (Clockers).
Rushdie sækir efnivið í Next People til New York þar
sem hann hefur búið á annan áratug. Hann er víða og
oft áberandi í opinberu lífi þar um slóðir; hefur deilt við
þá Don DeLillo og Paul Auster um hafnabolta og telst
því innvígður í helgustu vé borgarinnar. Þá hefur Rus­
hdie verið vinsæll hjá slúðurdálka­skríbentum: Fjórða
hjónaband hans með sjónvarpskonunni Padma Lakshmi
endaði með látum 2007. Þá tók hann til sín Piu Glenn, 32
ára leikkonu sem flutti inn í fimm hæða slot hans í New
York. Henni ku hann hafa sagt upp með tölvupósti fáum
mánuðum síðar.
Rushdie hefur ekki komið mikið nálægt kvikmynda­
gerð. Hann vann fyrir mörgum áratugum áhrifamikla
heimildamynd um ferð um Pakistan og Indland. Einnig
hefur hann komið að handritaskrifum vegna kvikmynd­
unar á verðlaunaverkinu frá 1981, Börnum miðnættis.
Hennar er brátt að vænta undir heitinu Winds Of Change
í leikstjórn Deepha Mehta.
Showtime­þættir hafa einkum verið sýndir á Skjánum
og því er líklegt að þar birtist Next People í fullnustu
tímans. -pbb
Jo Nesbö
er ríkjandi
konungur
krimmanna á
Norðurlöndum.
Ljósmynd/
Håkon Eiksedal
Salman Rush-
die er farinn
að skrifa
sjónvarps-
þáttaröð.
Ljósmynd/
Nordic Photos/
Getty Images
HELGARBLAÐ
Dreifing inni í Fréttatímanum
er leið til að koma bæklingnum
þínum í hendur viðskiptavina.
Hikaðu ekki við að leita tilboða.
Verðið kemur á óvart.
Þarftu að dreifa bæklingi?
auglysingar@frettatiminn.is
Sími 531 3310