Grænlandsvinurinn - 01.12.1954, Blaðsíða 6

2
NNraaNIASdNVaN^HÐ
Desember 1954
Tíllaga Péturs Ottesen um Grænland
Flutt á Alþingi á undanförnum árum
Alþingi ályktar a'ð skora á ríkisstjórnina að gera nú þegar gangskör
að þvi að viðurkenndur vcrði réttur íslendinga til atvinnurekstrar á
Grænlandi og við strendur þcss.
Grcinargerð: I’að má allt til síðustu ára virða íslendingum
það til vorkunnar, þótt þeir hafi ekki gert gangskör að því að krcfjast
óskoraðs réttar til alvinnurekslrar á Grænlandi og við slrcndur þcss
Stöðu fslands var svo háttað til ársins 1918, að vcr liöfðum fyrst Jrurft
að leita réltar sjálfra vor og fullra yfirráða í landi voru. Viðurkenning
sú, scm íslcndingar fcngu fyrir fullvcldi sínu 1918, gcrði oss í þcssu
cfni liægara um vik til að ná nokkru færi á að lcita annars réttar
vors, cr oss var áður með öllu fyrirmunað og í salti licfur lcgið um
ár og aldir. Eftir lýðvcldisstofnunina 1944 höfum vér að fullu öðlazt
aðstöðu til þcss að krefjast Iiér réttar vors og fá úr málinu skorið að
alþjóðalögum, ef lyktir á Jrví takast ckki mcð ööðrum hætti. I’cgar
svo er komið, cr Jrað íslcndingum cngan veginn vansalaust að láta
aðra þjóð þcgjandi og álölulaust sitja yfir rétti vorum til hagnýtingar
á auðlindum Grænlands á landi og í sjó.
Engan veginn cr þvi Jrannig varið, að eigi hafi áður verið um Jrað
uppi raddir á íslandi, að íslcndingar ættu ríkan rétt til atvinnu-
rckstrar á Grænlandi og yfirráða Jrar. Skáldið og hugsjónamaðtirinn
Einar Bcnediktsson ritaði fjölda Jrróttmikilla og rökfastra Irlaðagrcina
um rétt vorn á Grænlandi. Á síðustu árum licfur kunnur mcnnta-
og fræðimaður, Jón Dúason, dr. juris., varið til Jress drjúgum liluta
af ævistarfi sínu að viða að heimildum, scm hann lrcfur notað scm
cfnivið í mcrkar bækur um Jrctta mál, Jrar sem réttur vor til Græn-
lands, þcssarar fornu íslenzku nýlcndu, cr studdur stcrkum rökum.
Hcfur Aljringi viðurkennt Jrctta merka starf Jóns Dúasonar með Jrví
að vcita nú um nokkurt árabil fé úr rkissjóði á fjárlögum til úgáfu
þessara rita. 1 1
í fornritum vorum og samtímaritúm annarra Norðurlandaþjóða
fyrirfinnst fjöldamargt, scm skýtur sterkuin stöðum undir rcttarkröfu
vora til Grænlands.
Grænland liggur næst íslandi allra Norðurálfulanda. I>á leikur það
cigi á tvcim tungum, að Grænland fannst og byggðist frá íslandi af
islcnzkum Jrcgnum cingöngu. íslenzk 'nýlenda stóð þar um 500 ár
Þótt torsótt væri löngum sigling milli Grænlands og íslands í þann
tíma, var óslitið viðskiptasamband milli lándanna um langan aldur.
Þingið í Görðum í Einarsfirði samsvaraði að sumu leyti vorþingum
hér á landi, og á Grænlandi gcngu íilcnzk lög. Þessu til sönnunat
eru ýmsir staðir í Grágás, þar scm ákvæði cru um þá mcnn, scm cru
,Jiér í landi cða í órum lögum". „Ef niaðr verðr sekr á Grænlandi ok
cr hvcrr þcirra manna sekr hér er þar cr sckr. En svá skal hér sækja
tim björg hans ens seka manns, er út þar varð sckr fullri sekt, scm
fcann yrði hér sekr á várþingi, Jrar til er sagt er til sektar hans á
alþingi" o. s. frv.
Grænland hefur verið talin nýlenda íslands að fornu og er almennt
ncfnt svo í ritum litlendum sem innlenduin fram á síðustu líma.
Nú cr það alkunugt, að nýlcndusamband getur verið með mismun-
andi hætti, og þótt það gcti Iauslegt talizt, getur það cigi að síður
verið traust og lialdgott. Má visa lil skilnings mestu nýlcnduþjóðar
hcimsins, Englendinga, í Jicim cfnum.
Bókmenntir fslendinga bera Jiess ljós vitni, liversu þeir töldu landið
nákomið sér. Ari Þorgilsson hinn fróði ritar licilan kapitula um fund
og byggingu Grænlands í hið örstutta ágrip íslandssögu, íslendinga-
bók, scm alls eru 10 kapitular. Eins tclja Lándnámabækur íslands
ágrip landnáma í Grænlandi. íslcndingar færðu og í Ictur sögu
Eiríks rauða og aðra merka atburði í byggingu Grænlands á Jicira
tíma, rituðu fornsagnir um siglingaleið Jjangað, kirkjuskrá, bæjartölu
o. s. frv. Scgja má að vísu, að í Jrcssu fclist ckki sönnun um stjórn-
skipulcgt samband landanna, cn Jiað sýnir ótvírætt, hvað íísl. töldu
sér Iandið nákomið og sögu þcss hluta af sögu síns hcimalands. Annálar
scgja, að Gnenlcndingar hafi gcngið á hönd Hákoni gamla Norcgs-
komingi 1201. Hafa sumir talið Jiað vitni um fullvcldi Grænlands, cn
þetta sannar ckkcrt um stjórnarlcgt fullvcldi Jjcss. Goðorðin íslcnzku
komu saina konungi í hcndur á ýmsum áruni Jjcssa timabils, cn á
Jjeim árum, cr „Gamli sáttmáli" var gcr, hafðist hér við Ólafur
Gra:nlcndingabiskup (1202—04) og koin hingað utan af Grænlandi.
Það verða cngin rök fundin gcgn Jjví, að Grænland liafi vcrið nýlcnda
frá íslandi á Jjessu tímabili.
Þcir atburðir, scm gerast í sögu Grænlands á næstu öldum, cru
cngan vcginn Jjcss cðlis, að Jjcir rýri cða geri að engu hinn forna
rétt íslands lil Jjcssarar nýlcndu. Nýlcndan týndist og cyddist fyrir
samningsrof konunga, siglingabatin Jjcirra til annarra manna og full-
komið skilningsíeysi af sjálfra Jjcirra hálfu. Hvcr vill halda Jjví fram,
að Jjcssar ráðstafanir konunganna liafi svipt ísland fornum rétti
sínum til Grænlands?
Eða mundi stjórn Dana á Grænlandi og allar aðgcrðir Jjar á siðari
tímum, lokun landsins, vcrzlunarcinokun og aðrar hliðslæðar lcifar
frá einvcldístfmanum, sein alls staðar annars staðar á norðurlivcli
jarðar hafa fyrir löngu vcrið brotnar á bak aftur og kvcðnar niður,
hafa frckar cn hið fyrrnefnda svipt ísland rétti þcssarar fornú nýlcndu
sinnar? Ég hygg, að það bcri hiklaust að svara þcirri spurningu
ncitandi.
Þessi stjórnartilhögun Dana á Grænlandi á cnga stoð í siðgæðishug-
sjón mcnningarjjjóða og kcmur ckki heim við alþjóðarétt. Um það
gcla tæplcga vcriö skiptar skoðanir.
Undir röklcgan rctl íslands til Grænlands hníga styrkar stoðir,
bæði sögulega, réttarfarslcga og landfræðilega. Því verður ckki í móli
mælt. Það orkar ekki tvímælis, að það getur skipt miklu máli fyrir
framtíð íslendinga, að þeir fái viðurkcnndan rétt sinn til Grænlands.
Enginn vafi'er á því, að veiðiskapur cr mikill við Grænland. Fisk-
veiðaþjóðum, sem lcitað hafa á Grænlandsmið, ber saman um, að
fiskgengd sé Jjar ærin og meiri á stundum en Jjcir hafa annarsstaðar
kynnst. Nýjustu rannsóknir fiskifræðinga í norðurhöfuin hafa lcitt
í Ijós mcð merkingu fiska og á annan hátt, að sami fiskstofninn sé
við Grælandsstrendur og strendur fslands og að rniklar og tiðar fisk-
göngur séu milli landanna. Ennfremur leiða fiskifræðingar rök að