Vísbending - 21.12.2009, Qupperneq 18

„Ég gladdist við andlát Stalíns því mér leist ekki á framgöngu hans undir lok œvinnar en ég þekkti eldra fólk á Akureyri sem sumt var harmi slegið. “
Kalda stríðinu lauk þann 25. desember 1991
þegar Ráðstjómarríkin, sem alþýða manna
kallaði Sovétríkin voru formlega leyst upp og
lögð niður. Þetta er í stuttu máli það sem stendur
í alþýðlegum uppsláttarritum um hið kalda stríð
semstóðfrá 1945-1991.
Þótt vopnum væri oft beitt á þeim tíma sem kalda stríðið stóð yfir
þá var stríðið að mestu hugmyndafræðilegs eðlis. Annars vegar
hugmyndafræði sósíalismans sem ríkjablokkin í austri aðhylltist
og hins vegar Bandaríkin og önnur þau ríki sem aðhylltust frjálst
markaðskerfi, lýðræði og kapítalisma. Kapítaiistarog kommúnistar,
Vinstri og hægri. Austur og vestur. Þetta voru pólarnir á rafgeymi
kalda stríðsins.
Uppreisnin í Ungverjalandi 1956, bygging Berlínarmúrsins
1961, átökin um Kúbu, uppreisnin í Tékkóslóvakíu 1968 og hmn
Berlínarmúrsins 1989. Allt voru þetta áfangar í þróun kalda stríðsins
og varnarbaráttu sósíalismans, upptaktur að endalokum heims sem
fórst ekki með hvelli heldur kjökri eins og skáldið hafði spáð.
Áskrifandi við fermingu
Kjartan var 12 ára þegar seinni heimsstyrjöldinni lauk og veröldin
tók að skipa sér í herjylki hins kalda stríðs, tœpra 16 ára þegar ísland
gekk í Nató 1949 og því er rétt að spyrja jyrst hvers vegna varð hann
kommúnisti?
„Halldór Laxness sagði einu sinni að hann væri ekki nógu
merkilegur maður til að vera kallaður kommúnisti og ég hengdi
aldrei það merki á mig. Ég var um skamman tíma, nánar tiltekið
fjögur ár, mjög sannfærður marxisti þegar ég var ungur. A þeim árum
má svo sem segja að ég hafi verið kommúnisti án þess að vera með
gæsalappir utan um það en bara þá 1952-1956.
Ég var alinn upp á fátæku heimili. Móðurbróðir minn, umboðs-
maður Máls og menningar gaf mér árs áskrift að félagsbókum þess
forlags og Tímariti Máls og menningar í fermingargjöf,“ segir
Kjartan sem var trúlaust fermingarbam, saup á kaleiknum af þægð
og tillitssemi við móður sína og ömmur en Iét nægja að bæra varimar
meðan hópurinn þuldi trúarjátninguna.
„Það var við lestur á því sem ég þarna fékk í hendur sem ég varð
vinstrisinnaður."
Kjartan taldi eins og margir fleiri að innganga fslands í
hemaðarbandalagið NATO 1949 væri svartur blettur á sögu hins
fimm ára íslenska lýðveldis.
Fortetinn sendir
samáðark*eíii‘
Malenkoff foriœfisráSherra
Molotolf ufanrtkisráSh., Voroshiloff
MóttakaiSovct-
sendiráðinu i daf
Kvikmyndasýninf
JÓSHF STALIN LATINN
Milljón manna heiur slreymi
iram hjó líkbörum hans
sóUrhringe eflir he'UblóöUll. |nl ,, |r * ,i«.
1 —............
ItkbOrunum rr mor»n»»l.
Helztu œwiatriði
18 | VÍSBENDING