Vísbending - 21.12.2009, Blaðsíða 26

Það þurfti hóp eins og InDefence til þess að vekja athygli á hve
alvarlegir vankantar voru á samkomulaginu. Þrátt fyrir að flestum
ætti að vera ljóst að þegar horft er yfír farinn veg, að betur væri komið
fyrir þjóðinni ef hún hefði einhvem tíma efast, er enn í dag enginn
áhugi fyrir því að spyrja mikilvægra spuminga. Sem dæmi má taka að
þrátt fyrir að stjómarhættir íslenskra fyrirtækja og stofnana séu einn af
þeim þáttum sem brást, er lítill áhugi á að gera neitt í þeim málum sem
máli skiptir. Góðir stjómarhættir snúast um að spyrja spurninga.
Hvaö eigum viö EKKI að gera?
Ein af hugmyndum Druckers var að spyrja „EKKP' spuminga, þ.e.a.s.
spuminga sem vom hefðbundnar að öðm leyti en „ekki“ hafði verið
bætt inn í þær. Þetta orð gerði það að verkum að spumingin varð í
raun allt önnur. Þannig spurði Dmcker stjómendur oft að því hverjir
væm EKKJ viðskiptavinir þeirra og af hverju. Þessi nálgun er enn
lítið notuð, en segir oft mikilvægari sögu um hvað fyrirtækið gerir
en að skoða einungis hverjirem viðskiptavinir þess eða ættu að vera
það.
Ein af hugmyndum Druckers var aö spyrja
„EKKI“ spurninga, þ.e.a.s. spurninga sem
voru hefðbundnar aö öðru leyti en „ekki“
hafði verið bœtt inn í þœr.
Frægasta „ekki“ spurning Druckers er nauðsynleg fyrir
stjómendur. Hann spurði einfaldlega: Hvað á fyrirtækið EKKI að
gera núna? Þetta er góð spurning vegna þess að það er oft erfitt að
hætta einhverju þrátt fyrir að það hafi neikvæð áhrif á reksturinn
og standi í vegi fyrir framförum. Sennilega væri það miklu betri
spurning fyrir Island og íslendinga í dag að spyrja sig hvað við
ættum EKKI að gera, í stað þess að tala um það sem við ættum
að gera. Við ættum t.d. EKKI að reyna að drepa þau fáu fyrirtæki
sem eru einkarekin í dag, við ættum EKKI að leyfa sömu aðilum
og komust yfir fyrirtæki með skuldsettum kaupum að halda þeim
áfram, við ættum EKKI að vernda ríkisrekstur og umfang sem
miðast við ríkustu þjóð í heimi, við ættum EKKI að láta stjómast
af óupplýstum skoðunum áhugamanna og framapotara. Það gæti
kannski hjálpað þjóðinni fyrr á rétta braut að ákveða hvað við
eigum EKKI að gera en stanslaust orðaskak um hvað við ættum
að gera.
Skipulagsheildin bregst
frekar en fólkiö
Drucker er einn þeirra
sem benti á það um miðja
tuttugustu öldina að stjórnir
fyrirtækja gætu ekki virkað
eins og þær ættu að gera,
einfaldlega vegna þess að
sem skipulagsheild væm þær
gallaðar. Það er skortur á tírr
þekkingu og yfirsýn sem gerir þe
fært að sinna því hlutverki og ábyrgð sem þær
hafa. Þess vegna er stundum talað um stjórnir fyrirtækja eins og þær
væm jólaskraut. Þær em oft ekki til þess fallnar að hafa eftirlit og laka
mikilvægar ákvarðanir. Dmcker hafði þetta viðkvæði í fleiri efnum,
kallaði eftirendurskoðun á skipulagi og umgjörð frekaren að gagnrýna
fólk. Ástæðan fyrir því að við spyrjum ekki réttu spurninganna er
hugsanlega sú, að skipulagið gefur ekki tækifæri til þess. Hluti al'
skipulaginu er þó að finna rétta fólkið fyrir skipulagsheildina. Það er
hins vegar mikil einföldun að halda því fram að einungis hafi nokkrir
einstaklingar bmgðist á Islandi í stað þess að taka á þeim göllum sem
má finna í skipulagsheildum. Auðvitað hafa allmargir fslendingar
verið stjórnlausir á undanfömum árum, en að hluta til skýrist það af
því að kerfið gerði þeim það kleift. Flestir gera sér grein fyrir þessu,
en þrátt fyrir að rúmt ár sé liðið frá að bankakerfið hmndi eins og
spilaborg hafa orðið ótrúlega litlar breytingar á því hvernig fyrirtæki,
bankar, stofnanir, hagsmunasamtök og ríkið í heild sinni em rekin.
Sennilega hefur vitleysan í stofnanakerfinu aldrei verið meiri.
Meetings are a
symptom of bad
°Rganization. THE
fewer MEETINSí
the better
ía.
:im illa
Án skuldbindingar er ekkert skipulag, engin framtíð
Það er endalaust hægt að hafa skoðanir, vonir og væntingar, en án
nokkurrar staðfestu cru þær lítils virði. Drucker lagði mikla áherslu
á langtímaskuldbindingar. Hann var á móti ofurlaunum, en studdi
þátttöku og eignarhald stjómenda og starfsmanna. Hann benti á það,
að án skuldbindingar starfsmanna væri erfitt að gera áætlanir, jafnvel
tilgangslítið að skilgreina gildi eða marka stefnu. Þetta á jafnt við um
peningastefnu seðlabanka sem og þegar fmmkvöðlar stofna fyrirtæki.
Skuldbinding felur í sér fórnir og tækifæriskostnað. Það er engin leið
að byggja upp nýtt fyrirtæki, nýjar atvinnugreinar, nýjar stofnanir, nýtt
þjóðfélag.efþvífylgirenginskuldbinding. Þaðertilgangslítiðaðhenda
upp háleitum markmiðum eða gildum, ef menn skuldbinda sig ekki
til jress að standa við þau. Islendingar virðast forðast skuldbindingar
í flestum efnum og leita skammtímalausna sem krefjast þess að tekið
sé á en lítillar stefnufestu. Ákvarðanir án skuldbindinga em iðulega
tímasóun.
í hverju erum við, í hverju gcetum viö verið,
í hverju œttum viö aö vera
Drucker notaði einfaldar en stórar spumingar þegar hann var ráðgjafi.
Ein spuming sem hann hefur sennilega lagt fyrir allmarga forstjóra
var. „Á hvaða sviði starfar lyriitækið?" Þessi spurning gerir kröfu um
að staðan sé greind eins og hún er, en ckki eins og stjómin heldur
að hún sé eða vill að hún sé. Hann lumaði á annarri spumingu sem
er gmndvallarspurning í stefnumótunarl'erlinu: „Á hvaða sviði gæti
fyrirtækið unnið?“ Þessi spurning fjallar um kosti og tækifæri. Hún
opnar umræður og h vetur li I skoðunar á hæfni og auðlindum, aðstæðum
og ekki síst frumleika. Þriðja spurning Druckers í þessari tríólógíu
26 | VÍSBENDING