Læknablaðið - 01.10.1922, Blaðsíða 9

LÆKNABLAÐIÐ
151
Heilbrigðisskýrslur.
I'á eru nú heilbrigöisskýrslurnar fyrír árin 1911— '20 komnar út. Er
þaö heljarbók í allstóru broti og 486 bls. Bókinni er skift í 4 kafla. í fyrsta
kafla er byrjaö meö stuttu yfirliti yfir heilbrigöisástandiö, er þaö yfirlit
á ensku. Fer mjög vel á þvi, aö gefa þannig, á einu heimsmálinu, hug-
mynd um innihald bókarinnar. Allur er kaflinn 106 bls., og gefur prófessor
Guðmundur þar glögt yfirlit yfir heilbrigðisástand alt, eins og það hefir
veriö á þessum árurn. Er það geysifróölegur kafli. Byrjar hann meö línu-
riti af fólksfjölda, barnadauöa og manndauða á íslandi 1751—1920. Gefur
það betri hugmynd, en nokkur sagnfræöingur getur gert, um eyrndar-
ástandið á síöasta hluta 18. aldarinnar, enda segir prófessorinn: ,,. . liggur
þaö í augum uppr. að íslenska þjóðin hefir um langan tíma barist víö
dauöann og var jafnvel 1780—’go i þann veginn að deyja út.“ Mannfólk-
inu fer fyrst verulega að fjölga um 1880—’yo, þótt nokkur afturkippur
komi um jiað bil, vegna harðinda og vesturfara. Gera má og ráö fyrir,
að fjárkláðaniöurskurðurinn noröanlands hafi átt nokkra sök á vesöld
þ.eirri, sem meöal annars leiddi til útflutningsins. Barnkoma fer fækkandi;
við erum aö „civiliserast". 1911—’20 var hún aö meðaltali 26,3; 1906—’ii
27,4%c. Manndauði var 1911—'20 aö meðaltali 14 og 1906—’n i6,3%o,
er það allmikil framför og óskandi, aö svo héldi áfram.
Þá kemur yfirlit yfir- farsóttir og gang þeirra, bæöi eftir árum og mán-
uðum. F.r þar margt fróðlegt, sem skemtilegt væri aö minnast á, en þvi
miður verður aö liggja. Þar á meöal eru margar yfirlitstöflur og mörg
linurit. Það þykir mér galli á þessum línuritum, aö þau eru meö of smáum
stöfum; þau missa viö þaö nokkuö af sínum miklu kostum: heildarvfir-
litið. Sömuleiðis er þaö galli, að tölur eru ekki taldar saman fyrir árin.
Veröur yfirlit fyrir þetta erfiðara. Er það leitt, því að mikiö verk liggur
í þvi að gera töflur og línurit. Við hverja farsótt er í stuttu máli getið
sögu hennar hjer á landi. Skal að eins drepiö á fáein atriði.
Taugaveikin er hjer enn þá afartíður sjúkdómur, stöndum vér
að því leyti langt aö baki nágrannalöndunum. Frá 1911—'20 hafa að meðal-
tali sýkst 153,3 á ári eða 16,8 af hverjum 10000 íbúa. Tilsvarandi tala
er í Danmörku 6 og Englandi og Wales 0,8. Segir prófessorinn, að þetta
stafi af menningarskorti og vöntun á hreinlæti. Taugaveiki er óþrifnaðar-
sjúkdómur. Einkennilegt er, hve rnikið taugaveikin vex eftir inflúensuna
1918. Þaö ár veikjast 130, en 1919 262. Ekki getur höf. þess, hvaöa or-
sakir muni liggja til þess, mun og hafa sýnt sig í öðrum löndum. Lík-
lega er ástæðan slærnar heilbrigöisástæður og vöntun þrifnaðar, meðan
á inflúensunni stóö. Eftir skýrslunum eru jió mjög áberandi taugaveikis-
faraldrar, jiar sem engin inflúensa var, eins og t. d. í Miðfjarðar-, Sauðár-
króks- og Öxarfjaröarhér. Þá sýnir það sig, aö flestir veikjast í Revkja-
vík og nærsveitum hennar. Aö meöaltali hafa dáið ca. 12 manns á ári
af taugaveiki. Þrátt fyrir jietta slæma ástand, sem enn jiá er, hefir tauga-
veikin þó mikið rénaö. 1905—’io sýktust aö meöaltali á ári 31 af hverj-
um 10000, eöa jiví nær helmingi fleiri en á þessum áratug. Ógerlegt er.
að átta sig á þvi, hve mikiö af þessari taugaveiki er paratyfus. En geta