Læknablaðið - 15.10.1943, Blaðsíða 9

LÆK NAB LAÐ IÐ
51
sjúkdómi sem hún kann að vera
samfara. Þegar svo Epstein benti
á þaö, áriö 1913, aö eggjahvítuefni
blóösins hjá sumum nýrnasjúk-
um eru minni en hjá heilbrigðum,
fékk uppgötvun Starlings kliniska
þýðingu. Epstein áleit, að rénun
eggjahvítuefnanna í serum lækk-
aði osmotiskan þrýsting þess og
ætti á þann hátt mikinn þátt í
•bjúgmyndun. Síðar var theoria
Epsteins sönnuð með tilraunum m.
a. af Leiter, Barker og Kirk. Árið
1903 birtu Widal og Lemierre og
Widal og Javalnokkrarathuganirá
áhrifum natrium-chlorids á oedem-
myndun. Þeir sýndu fram á, að
saltlaust eða saltlítið fæði eykur
diuresis og minnkar bjúg nýrna-
sjúkra.. Þessar uppgötvanir Wi-
dals og þeirra höfðu mikla klin-
iska og hagkvæma þýðingu, því
að öllum kemur saman um, að salt-
lítið fæði verki vel á bjúg nýrna-
sjúklinga og raunar einnig á aðrar
tegundir bjúgs.
—Vökvaaukning í vefjunum —
bjúgur — getur stafað af einni
eða öllum eftirtaldra þriggja
ástæðna, aukinni transsudatio,
minnkaðri reabsorptio eða auk-
inni vökvabindingu utan háræð-
anna.
1) Transsudatio úr háræðum
blóðsins byggist að nokkru leyti
á blóðþrýstingi í háræðunum og
er hann aftur aðallega háður venu-
þrýstingnum frekar en slagæða-
þrýstingi, sbr. oedem af venu-
thrombosis. Transsudatio hindrast
af mótstöðu, þanþoli vefsins í
kring, þessvegna leiðir fyrr til
bjúgs að öðru jöfnu, þar sem vef-
ur er laus í sér. Háræðavegg-
irnir hleypa yfirleitt ekki í gegn
colloid efnasamböndúm og colloid-
osmotiskur þrýstingur eggjahvítu-
efna blóðsins, vinnur á móti trans-
sudation. Ég sé ekki ástæðu til,
að nefna tölur um háræðaþrýsting
og colloid-ostmotiskan þrýsting
blóðsins, en hvorttveggja er mæl-
anlegt. Aftur ætla ég lítillega að
drepa á þær breytingar á protein-
innihaldi blóðplasma, sem minnka
colloid-ostmotiskan þrýsting þess.
Eggjahvítuefnin i plasma eru fi-
brinogen, globulin og albumin.
Eftirfarandi tölur eru teknar eftir
Kollert og Starlinger — ákvarðan-
irnar voru gerðar refractometriskt
— og sýna eggjahvítuefna-inni-
hald plasma hjá heilbrigðum og
hjá sjúklingi með nýrnasjúkdóm
(oedema).
Heilbiigðs Nýrnasjúklings
Eggjahvítuefni
alls í plasma . . 8.4 % 6.2 %
Fibrinogen .... 0.24 % 0.65 %
Globulin ......... 0.41 % 3.35 %
Albumin .......... 7.76 % 2.23 %
Hlutfallið F.G:A. 2 9:4.9:92.2 10.4:53.8:35.8
Breytingarnar í blóði sjúklings-
ins eru eins og sjá má, fólgnar
í rénun heildareggjahvítu og aukn-
ingu fibrinogens og globulins á
kostnað albumins. (Þess skal get-
ið hér um leið, að aukinn sökk-
hraði rauðra lilóðkorna er talinn
orsakast af þessu misræmi sem
verður milli hinna einstöku eggja-
hvítutegunda í plasma, þ. e. a. s.
viscositet Idóðsins minnkar og þar
með eykst sökkhraðinn — blóð-
sökkið). Að hypoproteinæmia geti
stafað af albuminuria virðist liggja
nærri og má í því sambandi benda
á, að þeim sjúkdómi, sem mest al-
buminuria fylgir — nephrosis eða
syndroma nephroticum — fylgir
mest rénun eggjahvítuefna blóðs-
ins.
Sé gengið út frá því, að plasma-
protin heilbrigðs sé i kringum 300
grm, en slíks nýrnasjúklings ico
—200 grm. og að 20 grm. eða
meira missist með þvagi sjúkl-