Læknablaðið - 15.10.1943, Blaðsíða 11

LÆKNAB LAÐ IÐ
53
líkamanum hefir leitt til þeirrar
meSferöar á sumum íegundum
bjúgs, aö gefa sölt, sem verka
acidotiskt og þá venjulega með
eiginlegum diuretica, til þess aö
auka verkun þeirra. Viö sumar
tegundir bjúgs eru þó notuð alka-
lisk sölt til þess aö auka diuresis.
Hér hefir nú verið gerö tilraun
til þess að gefa lauslegt yfirlit
yfir skoöanir manna á þeim öfl-
um, sem valda bjúgmyndun, og
hefir veriö reynt aö geta helzt þess,
sem hagkvæma þýöingu hefir um
meðferð bjúgs. í stuttu máli má
telja orsakir bjúgmyndunar þess-
ar: Víxlverkun háræðaþrýstings
og oolloid-osmotisks þrýstings
eggjahvítuefna blóösins er röskuð,
ýmist fyrir eggjahvíturénun eöa
hækkaðan háræöaþrýsting. Aörar
primær orsakir eru taldar eitur-
verkanir á háræöar og háræöa-
veggi, sem auki permeabilitet
þeirra, ennfremur stíflun sogæða.
Landis, sem mikiö hefir rannsakað
og ritaö um bjúg, telur hjálparor-
sakir lágan vefjaþrýsting, mikið
salt og mikla vökvun í fæðunni,
heitt umhverfi og truflanir á inn-
ervation. Hjálparorsakirnar geta
oft ráöiö miklu um, hvort bjúgur
myndast, eykst eða minnkar og
hverfur.
III.
Ég ætla mér ekki þá dul, að
revna að telja upp alla þá sjúk-
dóma, sem geta valdið bjúg, en
bind mig viö fáeina sjúkdóma og
helzt þá, sem komiö veröur við
virkri meðferð og minnist þá aðal-
lega á aöferöir til útrýmingar
bjúgnum.
i) Langsamlega algengasta or-
sök bjúgs, sem við læknarnir fáum
til meöferöar, er hjartabilun —
decompensatio cordis, congestio,
og er venjulega góður árangur af
réttri meðferö, a. m. k. um tíma.
Orsakir oedema hjartasjúklinga
eru ýmsar og jafnvel ekki alltaf
þær sömu hjá öllum sjúklingum.
Háræöaþrýstingur er aukinn vegna
liækkaðs venuþrýstings og sömu-
leiöis vegna skorts á hreyfingu,
sem alltaf hlýtur að veröa hjá þess-
um sjúklingum. Kolloid-osmotisk-
ur þrýstingur plasma minnkar
vegna þess, að protein síast út í
gegnum háræöaveggina af stasis
og auknu permeabilitet.
Eggjahvítu-útskilnaður í þvagi
getur jafnvel stundum stuðlað aö
eöa valdiö hypoproteinæmia. Mjög
eggjahvítusnautt fæði, sem hefir
tiðkazt aö nota við congestio, get-
ur átt þátt í bjúgmyndun hjarta-
sjúklinga. Talið er af surnum, aö
léleg súrefnisgjöf til vefjanna geti
valdið nokkru utn bjúgmyndun.
Glöggt einkenni um áhrif aukins
venu- og háræðaþrýstings á bjúg-
myndun er það, hve bjúgurinn
e}rkst, diuresis minnkar viö á-
reynslu, en dregur úr bjúg og diu-
resis örfast við hvíld (nycturia).
Meðferöin á hjartasjúkdómum
með bjúg er, svo sem kunnugt er,
hvíld (venjulegast rúmlega, a. m.
k. fyrst í stað), takmörkuð vökv-
un og matarsalt í fæðunni, létt
fæöi, sem þó má ekki vera of
eggjahvítusnautt; lyfin, sem not-
uð eru auk sedativa, digitalis og
diuretica. Stundum þarf að tæma
út vökva með ástungu, sérstaklega
úr brjóstholi. Venjan er, að digi-
talisera fyrst, áður en gefin eru
diuretica, m. a. af þvi að oft fæst
góður árangur þannig eingöngu,
en ekkert er því til fyrirstöðu, að
nota diuretica áðru en digitalis er
farið að verka, ef bjúgur er mikill
og þvingandi. Ég hefi vanizt með-
ferð á hjartasjúklingum með bjúg
Jiannig, að þeim er fyrstu einn til
þrjá dagana gefin mjólk eingöngu