Læknablaðið - 01.10.1969, Page 82

192
LÆKNABLAÐIÐ
LÆKNABLAÐIÐ
55. árg. Október 1969
FELAGSPRENTSMIÐJAN H F.
AUKEFNI í FÆÐU
A síðari árum hefur mjög
færzt i vöxt að blanda eða auka
í fæðu ýmsum efnum, sem hafa
ekki næringargildi, í því skyni
að hreyta útliti (litarefni),
bragði (bragðefni), auka
geymsluþol (rotvarnarefni) eða
breyta eðliseigindum fæðuteg-
unda á annan bátt. Slík efni
kallast á ensku „food additives“
og á dönsku „fodetilsætnings-
midler“. Á íslenzku mætti
kalla efni þessi aukefni í fæðu.
Aukefni í fæðu geta komið í
munn og maga svo margra og
í svo mismiklu magni, að þan
efni einn ætti að nota sem auk-
efni, er með mikilli vissu væru
óskaðleg heilsu manna og dýra.
Reyndin er og sú, að viður-
kennd aukefni í fæðu er bvergi
að finna á listum yfir eiturefni
og hættuleg efni. Engu að síð-
ur er það svo, að ekkert efni er
með öllu skaðlaust. Þannig má
l)úast við, að jafnvel hin óskað-
legustu efni geti í vissum til-
vikum valdið tjóni á mönnum
eða dýrum. Af þessum sökum
ber að gæta ýtrustu varfærni
við val á aukefnum og íhald-
semi gagnvart notkun nýrra
efna í þessu skyni.
1 þessu sambandi hlýtur að
vakna sú spurning, hvert gildi
niðurstöður dýratilrauna hafi
varðandi hugsanlega skaðsemi
aukefna í mönnum. 1 megin-
dráttum virðist sú regla gilda,
að skaðleg áhrif aukefnis, sem
fram kunna að koma í tilraun
með eina dýrategund, þurfi
engan veginn að fela í sér hættu
á skaðlegum verkunum af völd-
um efnisins hjá mönnum. Ekki
gildir þetta sízt, ef stórir
skammtar hafa verið notaðir
við tilraunina. Á hinn bóginn
er að líkum, að mönnum er því
hættara við skaðlegum verkun-
um af völdum tiltekins aukefn-
is, því oftar sem sýna má fram
á skaðlega verkun af völdum
þess í dýratilraunum og því
fleiri dýr og tegundir dýra eru
notuð. 1 þessu sambandi skal
minnt á, að leitazt er við að
hafa áætlaða dagsneyzlu tiltek-
ins aukefnis í fæðu um það bil
100 sinnum minni en mesta
magn efnisins, sem við daglega
gjöf hefur sannanlega ekki í
för með sér skaðleg áhrif í dýra-
tilraun.
Af þessu má þannig ráða, að
tilraunir með dýr geta að vísn
gefið mjög veigamiklar vís-
bendingar varðandi hugsanlega
skaðsemi aukefna í mönnum.
Eðli málsins samkvæmt er þó
aldrei unnt á grundvelli dýra-