Læknablaðið - 01.02.1973, Síða 36

18
LÆKNABLAÐIÐ
LÆKNABLAÐIÐ
THE ICELANDIC MEDICAL JOURNAL
Læknaldag íslands' og ÍSrI
.HhbbHI] Læknaíclag Rcykjavikur
f
59. ÁRG. — JAN.-FEB. 1973.
HJARTAGÆZLA
Hjartagæzla (coronary care) kallast sú
meðferð, sem beitt er við sjúklinga með
bráða kransæðastíflu og fer fram á sérstakri
deild, hjartagæzludeild (intensive coronary
care unit), innan sjúkrahúss. Slíkar deildir
ráða yfir sérstökum tækjabúnaði og eru
mannaðar sérhæfðu starfsfólki.
Rúm 10 ár eru liðin frá því, að þessi með-
ferð var fyrst reynd á þremur stöðum í
Bandaríkjunum og Kanada. Rætur sínar á
hún að rekja til lýsingar þriggja lækna frá
Boston á hjartahnoði, án þess að brjósthol
væri opnað. Retta var árið 1960. — í fyrstu
var lögð áherzla á að meðhöndla þá krans-
æðasjúklinga, sem voru í hjartadái. Síðan
beindist athygli manna að því, hvernig fara
skyldi með hjartsláttartruflanir, sem vart
var við hjá 80-90% sjúklinga með bráða
kransæðastíflu. Nú er meðferð sjúklinga í
hjartadái orðin tíð; algeng er og meðhöndl-
un gegn hjartsláttartruflunum, og farið er
að fást við lost eftir kransæðastíflu með
því að skera þegar í stað upp við því.
Hérlendis var hjartahnoði beitt á síðasta
áratug og greinar birtust um hvernig með-
höndla skyldi hjartadá. Hjartagæzludeild var
stofnuð á Landspítalanum 1969 og skömmu
síðar á Borgarspítalanum. Árið 1970 var tek-
in í notkun á þessum sjúkrahúsum sérstök
sjúkraskrá yfir hjartagæzlusjúklinga til fram-
tíðarúrvinnslu í reiknivélum (prospective
study). Greinar hafa birzt um meðferð krans
æðasjúklinga, áður en hjartagæzla hófst
hérlendis og í þessu þlaði birtist grein um
kransæðasjúklinga á Landspítalanum, meðan
verið var að skipuleggja hjartagæzludeild
þar. Fróðlegt verður að sjá árangur hjarta-
gæzludeilda okkar, þegar niðurstöður liggja
fyrir.
Hjartagæzla hefur verið tekin upp um allan
heim og er nú ekki deilt um gildi hennar.
Árið 1968 birtist grein í málgagni banda-
rískra hjartalækna, þar sem reifaðir voru
kostir og gallar meðferðarinnar. Slíkt mundi
ekki koma fyrir nú. Dánartölur hafa sýnt,
svo að ekki verður um villzt, að dánartíðni
í sjúkrahússlegu eftir bráða kransæðastíflu
hefur fallið úr 30-35% niður í 14-20%. Ár-
angur er beztur og rekstur hagkvæmastur
á stórum sjúkrahúsum, þar sem unnt er að
fylgjast stöðugt með hjartslætti sjúkling-
anna allan sólarhringinn.
Þessar nýju aðferðir í meðferð kransæða-
sjúklinga krefjast margbrotins tækjabúnaðar
og mun fjölmennara starfsfólks heldur en
tíðkaðist áður en hjartagæzludeildir voru
settar á stofn. Einnig fer fram tímafrek
kennsla fyrir lækna og hjúkrunarfólk. Fram-
farir í læknisfræði geta ekki orðið án auk-
innar þekkingar og meiri vinnu.
Nátengt hjartagæzlu er hið mikla vanda-
mál að koma sjúklingum með bráða krans-
æðastíflu fljótt á sjúkrahús eftir að ein-
kenni koma fram og fækka þannig dauðs-
föllum af völdum kransæðastíflu utan
sjúkrahúsa. Hefur þetta verið rætt áð-
ur í ritstjórnargrein þessa blaðs. Þá má ekki
gleyma endurhæfingu sjúklinganna, eftir að
hjartagæzlu lýkur. Loks má búast við, að
framkvæmd verði kransæðakvikmyndun í sí-
auknum mæli á þessum sjúklingum til að
meta, hvort skurðaðgerða sé þörf.
Öll nútímaþjónusta í læknisfræði er frek
á mannafla og fjármuni, ef unnt á að vera
að færa sér hinar öru framfarir í öllum
greinum fræðinnar í nyt. HeiIbrigðisyfirvöld
og samtök lækna þurfa því að hafa yfirsýn
yfir nýjungar í læknisfræðinni. Aðgæzlu er
þörf í meðferð takmarkaðra útgjalda hins
opinbera. Ekki er hollt að eyða óhóflega á
þröngu sviði, þegar mörg framfaramál í
læknisfræði bíða úrlausnar.