Læknablaðið - 01.06.1977, Page 45

LÆKNABLAÐIÐ
107
Sigurður H. Richter
BIT Á MÖNNUM AF VÖLDUM
STARAFLÓAR, ROTTUFLÓAR OG ROTTUMAURS1
YFIRLIT
Undanfarin ár -hefur nokkuð verið um
það að staraflær, rottuflær og rottumaurar
bitu fólk hér á landi. Sagt er frá lifnaðar-
háttum þessara dýra, bittilfellum af þeirra
völdum, hvernig komast megi að því um
hvaða dýr er að, ræða og hvernig skuli
útrýma þeim.
Einnig er minnst á annan bit- og stungu-
varg.
UM BITVARGINN OG BITTILFELLI
AF HANS VÖLDUM
Staraflóin
Staraflóin svonefnda (Ceratophyllus
gallinea gallinae (Sdhrank)) lifir einkum
á spörfuglum er gera sér hreiður hátt yfir
jörðu, en einnig á dúfum, hænsnum og
ýmsum öðrum fuglategundum. Hún er al-
geng í Evrópu og N-Ameríku.
Lífsferill flestra flóategunda er svipaður.
Fullorðnu dýrin sjúga blóð úr hýsli sínum
og verpa eggjum sínum í hreiður 'hans eða
bæli. Úr eggjunum skríða ormlaga lirfur,
er lifa á ýmsum lífrænum efnum í 'hreiðr-
inu. Þvínæst breytast lirfurnar í hreyf-
ingarlausa púpu. Á púpustiginu verður
Mynd 1. — Starafló, (Ceratophyllus galli-
nae), kvendýr, séð frá hlið. Dýrið er brún-
svart og þunnvaxið. Stækkun 12,5x. (Eftir
Reis og Nobrega, Tratado de Doengas des
Aves, 1956).
1 Frá Tilraunastöð Háskólans í meinafræði,
Keldum.
gagnger breyting á dýrunum og fullvaxin
fló kemur út úr púpuhamnum.
Staraflóin finnst á ýmsum fuglategund-
um hérlendis og ugglaust eru einhver eldri
dæmi þess, að hún hafi lagst á menn hér á
landi. En það er fyrst eftir að staranum
fór að fjölga verulega hérlendis, þ.e. und-
anfarin 10 ár, að staraflóin fór að verða
algengt vandamál.
Starinn er að því leyti ólíkur flestum
fuglum, að (hann sækir mjög eftir því að
gera sér hreiður á og í húsum manna, og
er hann oft mjög ágengur. Lifir ihann því
oft í mjög nánu sambýli við menn.
Flestar flær eru bundnar við fáar teg-
undir skyldra hýsla, en séu þær soltnar,
geta þær bitið önnur dýr. Þannig getur
staraflóin bitið menn, en ekki getur hún
lifað á þeim til lengdar.
Nokkur hætta er á biti eftir að starinn
og ungar hans eru farnir úr hreiðrinu á
haustin, en mest virðist þó um hit seinni
part vetrar og á vorin áður en starinn
'kemur í hreiðrið á ný. Fullvaxnar flær eru
þá í óðaönn að koma úr púpum sínum, og
er þetta kynslóðin, sem verpt var sumarið
áður. Venjulega skipta þessar nýju flær
hundruðum og bíða nú glorhungraðar eftir
því að starinn komi aftur. Sumum þykir
biðin löng og misgrípa sig þá oft á fólki.
Þó 'keyrir fyrst um þverbak, ef starinn
kemur af einhverjum orsökum ekki aftui’
í hreiðrið. Á þetta sér oft stað, þegar menn
hafa lokað öllum inngönguopum starans.
Fara þá oft herskarar soltinna flóa af stað
í húsinu og bíta fólk í stórum stíl.
Þegar bit af völdum staraflóarinnar fóru
að finnast, var leitað til Geirs Gígju, skor-
dýrafræðings, og greindi hann flóna til teg-
undar. Vorið 1972 var orðið svo mikið um
bit af völdum staraflóa að ástæða þótti til
að benda fólki á þetta vandamál, og varnir
gegn því, í fjölmiðlum. Var það gert að
frumkvæði heilbrigðisfulltrúa Kópavogs.