Læknablaðið - 15.03.1992, Page 43

LÆKNABLAÐIÐ 1992; 78: 115-7.
115
Sigurður Gunnlaugsson, Reynir Tómas Geirsson
ÞYNGDARAUKNING ÍSLENSKRA KVENNA
í MEÐGÖNGU
ÁGRIP
Þyngdaraukning í meðgöngu var athuguð
í hópi 885 kvenna sem valdar voru sem
hendingarúrtak fæðandi kvenna á árinu
1985. Meðalþyngdaraukning var 14.75 kg,
en algengismörk (tvö meðalfrávik) voru frá
5.6 upp í 23.9 kg. Meðalþyngdaraukning á
viku var 495 g (algengismörk 151-839 g).
Þyngdaraukning jókst með hærri lrkamshæð.
Frumbyrjur þyngdust meira en fjölbyrjur og
konur með væga blóðþrýstinghækkun meira
en þær sem höfðu eðlilegan blóðþrýsting.
íslenskar konur eru hærri og þyngri en konur í
erlendum viðmiðunarhópum, þær eiga stærri
böm og bæta að meðaltali um 18% meiri
þyngd á sig í eðlilegri meðgöngu.
INNGANGUR
Næringarástand þungaðrar konu hefur áhrif
á getu hennar til að eignast heilbrigð böm.
Rannsóknir eftir síðari heimsstyrjöld hafa sýnt
að á tímum þegar hungursneyð geisar, fækkar
bameignum, bömin verða léttari og fleiri
konur láta fóstri (1). Langvarandi vannæring
í iðnaðarborgum Vesturlanda hefur verið
tengd léttburum og hærri tíðni fósturgalla
(2). Samt var algengt að reyna að halda
þyngdaraukningu í meðgöngu í skefjum fyrr
á þessari öld. Tilgangurinn var að reyna að
fyrirbyggja algenga meðgöngukvilla, einkum
meðgöngueitrun (preeclampsia). Ekki er
lengur talið að það sé hægt eða að fyrir því
sé neinn skynsamlegur grundvöllur (2,3).
Ýtarlegar rannsóknir í Aberdeen í
Skotlandi á ámnum 1950-65 sýndu að
meðalþyngdaraukning í meðgöngu þar
var 12.5 kg eða um 20% viðbót við
þyngd fyrir meðgöngu, en mörk eðlilegrar
Frá kvennadeild Landspítalans. Fyrirspurnir, bréfaskipti:
Reynir Tómas Geirsson.
Lykilorö: Prenatal care, fetal growth.
þyngdaraukningar voru mjög víð (2). Oftast
er miðað við þessa tölu enn í dag varðandi
eðlilega þyngdaraukningu í meðgöngu vegna
þess hve vönduð Aberdeen-athugunin var.
íslensk böm eru hinsvegar að meðaltali um
10% þyngri en böm kvenna í Aberdeen
voru um 1960 og íslenskar konur eru
hærri en skoskar (4). Því var líklegt að
meðalþyngdaraukning íslenskra kvenna væri
meiri.
EFNIVIÐUR OG AÐFERÐIR
Ur fæðingaskráningunni voru fengnar
upplýsingar um allar 3796 fæðingar ársins
1985. Með hendingamúmerum (random
numbers) (5) var fengið úrtak nálægt fjórðu
hverrar konu (alls 904). Mæðraskrár þessara
kvenna voru allar athugaðar að undanskildum
19 tilvikum þar sem mæðraskrár fundust ekki
(úrtakið er 885 konur). Af konunum komu
22% til skoðunar og fyrstu þyngdarmælingar
fyrir 12 vikna meðgöngu, en alls komu 70%
við eða fyrir 20 vikna meðgöngu (meðaltalið
er 14.3 vikur), 27% á öðrum og 3% á síðasta
þriðjungi meðgöngu.
Safnað var upplýsingum um aldur, hæð,
meðgöngusögu, þyngd fyrir meðgöngu
samkvæmt því sem konan veitti sjálf
upplýsingar um í mæðraskrá, þyngd við
fyrstu og síðustu komu til mæðraskoðunar,
háþrýsting, bjúg, eggjahvítu í J)vagi og
fæðingarþyngd bama þeirra. Urtak heils árs
og allra fæðinga á landinu var notað til að
forðast valáhrif (selection bias) vegna búsetu
og árstíða. Þyngdaraukning var könnuð sem
hluti annarrar athugunar á tíðni háþrýstings í
meðgöngu (6).
Heildarþyngdaraukning var reiknuð út
frá uppgefinni þyngd fyrir meðgöngu,
en þyngdaraukning á viku út frá mældri
þyngd við fyrstu að síðustu komu. Við