Læknablaðið - 15.11.1996, Blaðsíða 10

762
LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
gerðir fóru fram á íslandi. Algengasti gallinn
var op á milli slegla (ventricular septal defect,
VSD). Tíðni aðgerða vegna hinna ýmsu galla
var svipuð allan rannsóknartímann nema að-
gerða vegna ops á milli gátta (atrial septal de-
fect, ASD) sem fjölgaði verulega eftir 1984. Af
þessum 299 börnum er 31 látið (10,4%), 16 lét-
ust í aðgerð, 14 vegna hjartasjúkdóms og eitt af
öðrum ástæðum.
Við ályktum að af hverjum 1000 lifandi
fæddum börnum þurfi 2,75 að gangast undir
aðgerð vegna meðfædds hjartagalla. Sennilega
hefur betri sjúkdómsgreining orðið til þess að
fleiri finnast með op á milli gátta og meðalald-
ur í aðgerðunum lækkar.
Inngangur
Meðfæddir hjartasjúkdómar eru meðal al-
gengustu fæðingargalla og flestar rannsóknir á
nýgengi hjartasjúkdóma hafa leitt í ljós sjö til
átta tilfelli á hver 1000 fædd börn (1^1). Um
það bil helmingur þessara sjúklinga þarf á ein-
hverri meðferð að halda vegna hjartasjúk-
dómsins (1).
Rannsókn sem gerð var hér á landi á börnum
fæddum á árunum 1985-1989 sýndi ívið hærra
nýgengi hér en annars staðar eða 1,1% (5).
Aðrar faraldsfræðilegar rannsóknir á með-
fæddum hjartagöllum á íslandi hafa ekki verið
gerðar. Hér er að mörgu leyti kjörið að gera
slíkar rannsóknir þar sem greining og meðferð,
eða ákvörðun meðferðar, fyrir allt landið fer
fram á sama stað, skráning sjúkdómsgreininga
er góð, mannafjöldi stöðugur og landið vel af-
markað.
Tilgangur rannsóknar okkar var að kanna
hve mörg íslensk börn þurfa að gangast undir
skurðaðgerð vegna meðfædds hjartagalla.
Einnig var athuguð skipting milli einstakra
galla, fjöldi aðgerða sem framkvæmdar voru á
hverju barni, aldur við fyrstu aðgerð og land
þar sem aðgerð var framkvæmd. Gengið var úr
skugga um afdrif og dánarorsakir þessara
barna. Þar sem aðeins hluti barna með með-
fæddan hjartagalla er skorinn upp er ekki um
nýgengi að ræða.
Efniviður og aðferðir
Rannsóknin náði til íslenskra barna sem
fædd eru á árunum 1969-1993 að báðum árum
meðtöldum og skorin voru upp vegna með-
fædds hjartagalla á tímabilinu 1. janúar 1969 -
1. maí 1994. í sjúklingabókhaldi Ríkisspítala
var farið yfir tölvuútskrift þeirra sjúklinga sem
höfðu greininguna meðfæddur hjartasjúkdóm-
ur (ICD-9 nr. 745-747 að báðum meðtöldum),
voru fædd á árunum 1969-1993 og höfðu legið á
Landspítalanum á tímabilinu 1. janúar 1980 -1.
maí 1994. Stuðst var við upplýsingar frá Trygg-
ingastofnun ríkisins yfir þá sjúklinga sem fóru
utan til aðgerðar á árunum 1969-1993. Þá voru
og notuð gögn úr rannsókn Gunnlaugs Sigfús-
sonar og Hróðmars Helgasonar (5). Til að fá
upplýsingar um nákvæma greiningu, fjölda að-
gerða og aldur barnanna við aðgerð, ásamt
sjúkrahúsi og landi þar sem aðgerð var fram-
kvæmd, voru notuð erlend læknabréf ásamt
gögnum frá Barnaspítala Hringsins, fæðingar-
deild og handlækningadeild Landspítalans. Þá
voru einnig notuð gögn frá sérfræðingum í lyf-
lækningum og hjartasjúkdómum og sérfræð-
ingi í hjartasjúkdómum barna.
Þjóðskrá var athuguð vegna látinna og dán-
arorsakir voru fengnar úr krufningarskýrslum
frá Rannsóknarstofu Háskóla íslands í meina-
fræði og krufningarskýrslum erlendis frá fyrir
þá sem þar voru krufnir. Hjá nokkrum sjúk-
lingum voru þessar upplýsingar ekki fyrir
hendi og voru dánarorsakir þá fengnar úr dán-
arvottorðum á Hagstofu íslands. Upplýsingar
um fjölda fæðinga voru fengnar úr Heilbrigðis-
skýrslum og frá Hagstofu Islands.
Ef um var að ræða fleiri en einn galla var sá
alvarlegasti talinn eða sá sem gert hafði verið
við, nema þegar þrengsli í ósæð og op á milli
slegla fóru saman (coarctation of the aorta,
CoA og ventricular septal defect, VSD), en
það var talið sem einn flokkur. Fyrirburar með
opna fósturæð (patent ductus arteriosus,
PDA), þar sem fósturæðin hafði verið undir-
bundin, voru ekki teknir með. Kí-kvaðrats-
dreifing var notuð til að meta tölulegan saman-
burð, miðað var við p<0,05 sem marktækan
mun.
Niðurstöður
1. Fjöldi aðgerða: Á árunum 1969-1993 fædd-
ust 108.766 lifandi fædd börn á íslandi (6). Af
þeim gengust 299 undir aðgerð vegna með-
fædds hjartagalla eða 2,75 af hverjum 1000 lif-
andi fæddum börnum. Þessi 299 börn fóru í
samtals 354 aðgerðir, þar af fóru 257 börn í
eina aðgerð, en 42 börn í tvær eða fleiri aðgerð-
ir (tafla I). Þegar rannsóknartímanum var skipt
í fimm ára tímabil og fjöldi aðgerða athugaður
á hverju tímabili voru 57 aðgerðir framkvæmd-