Læknablaðið - 15.11.1996, Blaðsíða 37

LÆKNABLAÐIÐ 1996; 82
785
úlnliðsgöngum. í ljós kom að meiri líkur voru á
óeðlilegum niðurstöðum allra þátta rannsókn-
anna hjá einstaklingum með klaufsku í hönd-
um, huglægt máttleysi, hlutlægt máttleysi og
rýrnun á þumalfingursbungu, miðað við þá
sem voru án þessara einkenna, og að hlutfalls-
leg áhætta á óeðlilegum rannsóknarniðurstöð-
um jókst með versnandi einkennum frá hreyfi-
taugakerfi. Aftur á móti var enginn munur á
niðurstöðum rannsókna á skyntaugum á milli
handa með huglæg, hlutlæg eða engin einkenni
frá skyntaugakerfinu. Samfara lengri sjúkra-
sögu var marktæk aukning á óeðlilegum niður-
stöðum allra þátta rannsóknanna, nema á hæð
hreyfitaugasvara, en þetta samband var ekki
beint.
Inngangur
Dawson og Scott lögðu líklega grunninn að
nútíma taugaleiðingarannsóknum árið 1949
þegar þeir sýndu fram á að hægt væri að skrá
svar frá taug með húðupptökuskauti við rafert-
ingu (1). Simpson var þó fyrstur til þess að
beita hreyfitaugaleiðingu (motor nerve con-
duction) í því skyni að greina miðtaugarþving-
un í úlnliðsgöngum (carpal tunnel syndrome,
CTS) árið 1956 (2) og tveimur árum seinna
lýstu Gilliatt og Sears notkun skyntaugaleið-
ingar (sensory nerve conduction) til þess að
greina taugarfergið (3). Vöðvarafritun á sér þó
lengri sögu (4).
Frá upphafi taugaleiðingarannsókna við
greiningu miðtaugarfergis í úlnliðsgöngum
hefur verið hefð fyrir skyntaugaleiðingu til vísi-
fingurs og hreyfitaugaleiðingu til stutta þunt-
alsfráfæris (abductor pollicis brevis). Þetta eru
hinar „hefðbundnu" rannsóknaraðferðir. Á
síðustu árum hafa komið fram ýmsar „óhefð-
bundnar" rannsóknaraðferðir til að auka næmi
taugalífeðlisrannsókna við greiningu miðtaug-
arþvingunar í úlnliðsgöngum. Til dæmis hefur
skyntaugaleiðing verið gerð til annarra mið-
taugarfingra en vísifingurs, hreyfi- og skyn-
taugaleiðing gerð á stuttum kafla um úlnliðs-
göng og samanburður gerður á töf og hæðum
miðtaugar við ölnartaug og sveifartaug (5-11).
Tilgangur þessarar rannsóknar er í fyrsta lagi
að athuga næmi taugaleiðinga- og vöðvarafrits-
rannsókna til þess að greina miðtaugarþvingun
í úlnliðsgöngum eins og þær eru framkvæmdar
af höfundi (MPH) og í öðru lagi að athuga
hvort samband sé á milli rannsóknarniður-
staðna og einkenna sjúklinganna. Síðast-
nefnda atriðið hefur sjaldan verið athugað á
markvissan hátt með tölfræðiaðferðum og
aldrei, svo okkur sé kunnugt, á jafnmörgum
sjúklingum eins og í þessari rannsókn.
Efniviður og aðferðir
Efniviður rannsóknarinnar er sami sjúk-
lingahópur og áður hefur verið lýst með ein-
kenni miðtaugarþvingunar í úlnliðsgöngum
(12).
Eðlilegar niðurstöður fengust úr 66 höndum
46 einstaklinga á aldrinum 22-70 ára án sjúk-
dóma í úttaugakerfi og með eðlilega tauga-
skoðun. Teca TE 20 (Teca Corp. Three Camp-
us Drive, Pleasantville, NY 10570, USA)
tauga- og vöðvarafritstæki var notað við þessar
rannsóknir. Bylgjusíur tækisins voru stilltar á
10 Hz og 3000 Hz fyrir skyntaugaleiðingu og 1
Hz og 10.000 Hz fyrir hreyfitaugaleiðingu og
vöðvarafrit. Stöðluð yfirborðsskaut (Teca
Corp. Three Campus Drive, Pleasantville, NY
10570, USA) voru notuð sem hér segir:
Gormfingurskaut (járngormur sem smeygt er
upp á fingurinn) fyrir skyntaugaleiðingu, 10
mm stálskaut fyrir hreyfitaugaleiðingu og 32
mm stálskaut fyrir jarðtengingu. Teca við-
námsminnkandi hlaup (Teca Corp. Three
Campus Drive, Pleasantville, NY10570, USA)
var borið á skautin í þunnu lagi og óhreinindi
fjarlægð af húð með Omni Prep (D.O. Weaver
& Co, 425 S. Cherry, Denver, CO 80222,
USA). í stöku tilfelli þurfti að fjarlæga sigg til
þess að minnka viðnám húðar. Fylgst var með
húðhita frá ytri hluta lófa með YSI módeli 43
hitamæli (Yellow Springs Instrument Co. Inc.,
Yellow Spring, OH 45387 USA) og hendur
hitaðar eftir þörfum með innrauðu Ijósi til þess
að halda húðhita við 32-34°C meðan á rann-
sókn stóð. Hæð og töf taugaleiðingasvara voru
mæld með næmi tækisins stillt á 20 míkróvolt
(míkróV)/cm og 1 millisekúndu (msek) á ein-
ingu í skyntaugaleiðingu, 2 millivolt (mV)/cm
og 2 msek á einingu í hreyfitaugaleiðingu og
100 míkróV/cm við úrlestur ístungu- og hvfld-
arvirkni og 1 mV/cm við úrlestur álagsvirkni
með 10 msek á tímaeiningu í vöðvarafriti. Lögð
var áhersla á að staðla staðsetningu húðskauta
og fjarlægðir. Fjarlægðir voru mældar með
sveigjanlegu stálmálbandi með úlnlið beinan
og fingur beina og útglennta. Ofurerting var
notuð í öllum tilfellum en áhrifa rúmmálsraf-
dreifingar gætt og þau leiðrétt (13). Jarðskaut
var fest á lófa eða handarbak.