Dagblaðið Vísir - DV - 17.05.2007, Blaðsíða 38

F
rá því konur þyrp-
tust í Línuna eða
horfðu á mynd-
band með Jane
Fonda hafa margir
megrunarkúrar lit-
ið dagsins ljós. Fólk
grípur til ýmissa
ráða til að losa sig
við aukakílóin og þrátt fyrir óteljandi
mislukkaðar tilraunir eru of marg-
ir sannfærðir um að megrunarkúr-
ar virki. Sem þeir gera ekki, segja þeir
sem best þekkja til.
Hvítvínskúrinn er sennilega besti
kúrinn sem litið hefur dagsins ljós.
Miklu betri en melónukúrinn sem fólst
í að nærast eingöngu á melónum. Hvít-
vínskúrinn fólst í því að nærast ekki á
neinu nema hvítvíni, nokkrum glös-
um á dag, og þótt sannað þyki að eitt
glas af hvítvíni eða tvö af rauðvíni sé
bara hollt, finnst varla nokkur mann-
eskja í dag sem ráðleggur drykkju sem
lausn á vanda við aukakílóum.
Hvítvínskúrinn var frábær að því
leyti að fólk hafði um annað að hugsa
en hvort það væri feitt eða ekki og
mundi ekki einu sinni eftir því hvort
það hefði borðað eða ekki. Gleðin var
mikil þegar þau tíðindi bárust að það
mætti skipta út hvítvíninu og drekka
þess í stað kampavín. Reyndar nokk-
uð dýr kúr, en hvað gerir fólk ekki til að
vera grannt?!
Atkinskúrinn sá lífseigasti
„Það hafa margir mismunandi og
misviturlegir megrunarkúrar náð vin-
sældum í gegnum árin og stefnurn-
ar hafa verið mismunandi eftir tíð-
arandanum og tískunni,“ segir Anna
Sigríður Ólafsdóttir, matvæla- og nær-
ingarfræðingur. „Margir reyndu megr-
unarkúr Atkins fyrir nokkrum árum,
við misjafnan árangur, en Atkinskúr-
inn er líklega einn sá lífseigasti því
hann varð fyrst vinsæll fyrir fjörutíu
árum. Bækur um þann megrunarkúr
hafa selst í yfir 45 milljónum eintaka.
Því skyldi engan undra að margir hafi
fylgt í kjölfarið og kynnt sínar útgáfur
af megrunarkúrum með bókaútgáfu,
matvöruframleiðslu, námskeiðum og
alls konar varningi – því hver vill ekki
fá sinn skerf af öllum þeim peningum
sem megrunarmarkaðurinn veltir?“
Sæla á salerni
Einn þeirra sem fylgdu fordæmi At-
kins læknis var hjartasérfræðingurinn
Arthur Agatston sem hannaði South
Beach-kúrinn. Svo mikill áhugi greip
um sig á Íslandi þegar bók um þann
kúr kom út að hún seldist upp á met-
tíma. Greinarhöfundur var einn hinna
heppnu - náði síðasta eintaki bókar-
innar hjá Eymundsson í Austurstræti.
Til að tryggja að enginn annar keypti
bókina var lagt ólöglega og sektin sem
margfaldaði verð bókarinnar skipti
engu máli. Nú skyldið boðið til mat-
arveislu.
Eftir þá reynslu var ég sannfærð um
að Arthus Agatston væri ekki hjarta-
læknir heldur klósettpappírsframleið-
andi. Þegar ég lýsti langri dvöl gest-
anna á salerni dagana eftir matarboðið
benti matgæðingur mikill mér á að það
væri ekki furða, balsamedik mætti ekki
sjóða í ofni í fimmtíu mínútur!
Öfgafyllri kúr = óæskilegri
„Út af fyrir sig þarf engan sérfræð-
ing til að segja sér að megrunarkúr
sé engin töfralausn,“ segir Örn Svav-
arsson, ævinlega kenndur við Heilsu-
húsið sem hann átti um áratugaskeið.
„Hafi fólk hins vegar viljafestu og sjálf-
saga til að halda áfram því prógrammi
sem fylgir flestum megrunarkúrum -
að borða minna og hreyfa sig meira -
þá geta slíkir kúrar verið góður byrjun-
aráfangi í slíkri lífsstílsbreytingu. Hvort
einhver megrunarkúr gangi í berhögg
við næringarfræðilega þekkingu okkar
í dag? Til sanns vegar má færa að því
öfgafyllri sem kúrinn er, því líklegra er
að hann sé óæskilegur og jafnvel skað-
legur heilsu okkar. Ég þekki ekki alla
þessa sem þú taldir upp, en ég hygg
að ekki þurfi mikinn næringarsér-
fræðing til að átta sig á að áfengiskúrar
séu varla vænlegir til raunverulegs ár-
angurs, þó ekki væri nema af tveimur
ástæðum, áfengi er auðugt af hitaein-
ingum og undir áhrifum áfengis deyf-
ist viljafestan þannig að hættan á ofáti
eykst.“
Að mati Arnar er Atkinskúrinn
óæskilegur, jafnvel hættulegur.
„Svona einhæf og mikil prótein-
neysla getur skaðað margvíslega starf-
semi líkamans og líffæri eins og til
dæmis nýru verða fyrir miklu álagi.
Nýrun geta jafnvel skaðast varanlega,
sem er alvarlegur hlutur því nýrun er
ekki hægt að lækna hafi þau gefið sig.
Þá er eina hjálpin nýrnavél eða nýrna-
skipti og ég bendi á http://www.at-
kinsexposed.org/atkins/79/Ameri-
can_Kidney_Fund.htm. Raunar hafa
flestar stofnanir og samtök innan heil-
brigðisgeirans, í Bandaríkjunun og
víðar, meðal annars hérlendis, varað
við þessum kúr.“
Þriðjungur kvenna ósáttur við
líkamsþyngd sína
Þegar rætt er um alla þá megrunar-
kúra sem í boði hafa verið segir Anna
Sigríður að það sé eðlilegt að þegar eitt
æði gangi yfir, taki annað við, svo stór
sé markaðurinn.
„Hvað eftir annað virðist fólk
gleypa við gylliboðum og loforð-
um um grennri líkama, þrátt fyrir að
margir hafi gert síendurteknar, mis-
heppnaðar tilraunir. Það er ekki bara
aukin tíðni ofþyngdar og offitu sem
gerir megrunarmarkaðinn að því gó-
senlandi sem hann er, því margir virð-
ast kúrarnir beinast að þeim sem síst
þyrftu að grennast, og sést það kannski
best á þeim kúrum sem í gegnum tíð-
ina eru fengnir frá fyrirsætum og leik-
urum sem eru þekkt fyrir allt annað en
lafandi spik. Til marks um það hversu
þungt útlitskröfur um grannan líkama
virðast vega í hugum margra kvenna
má sjá að í landskönnun á mataræði
Íslendinga sem Manneldisráð gerði
árið 2002 var um þriðjungur þeirra
kvenna sem voru í kjörþyngd ósátt-
ur við líkamsþyngd sína og vildu vera
grennri eða voru að reyna að léttast.
Karlar eru hins vegar almennt sáttari
við eigið holdafar þótt talsvert margir
karlmenn reyni líka hina ýmsu megr-
unarkúra.“
Ekki samansemmerki milli þess
að vera grannur og hraustur
Örn Svavarsson bendir á að megr-
unarkúrar séu misóheppilegir og heil-
brigðar leiðir til þyngdartaps geri ráð
fyrir að það sé ekki skjótfengið.
„Þótt flestir megrunarkúrar eigi
það sameiginlegt að vera ekki ætlað að
endast, eins og nafnið gefur til kynna,
eru þeir misóheppilegir. Það virðist oft
gleymast í umræðunni um megrun að
það er ekki samasemmerki á milli þess
að vera grannur og að vera hraustur.
Heilbrigðar leiðir til þyngdartaps þar
sem fæðið er ekki of takmarkað, þar
sem gert er ráð fyrir hreyfingu og þar
sem umfram allt er gert ráð fyrir að
þyngdartapið taki sinn tíma, fer betur
með líkamann en skjótfengnar skyndi-
lausnir. Það er svo sem ekki stórmál og
bara eðlilegt að sveiflast kannski tvo
til þrjú kíló til og frá milli mánaða og
í raun mjög eðlilegt til dæmis í kring-
um tíðahringinn hjá konum, en stærri
þyngdarsveiflur sem oft koma í kjölfar
síendurtekinna megrunarkúra auka
mjög álagið á líkamann og geta ýtt
undir ýmsa sjúkdóma. Það er í raun
betra að léttast ekki neitt en að léttast
til þess eins að bæta kílóunum við sig
aftur og jafnvel gott betur eins og er
svo algengt.“
Offituvænt umhverfi
„Það er vandlifað í samfélagi þar
sem tíminn er svo naumur að flest-
ar ferðir eru farnar á bíl í þeim til-
gangi að spara tíma og maturinn að
sama skapi hálf- eða fullbúinn áður
en heim er komið þar sem ekki er tími
til eldamennsku,“ segir Anna Sigríður.
„Framboð af mat er meira en nokkurn
tímann og ekki nokkur þörf á að vera
svangur. Við getum fengið allt sem
hugurinn girnist, þegar hann girnist
það. Þetta má í raun líta á sem um-
hverfisáhrif hvernig ástatt er hjá mörg-
um, ekki ósvipað hækkandi hitastigi
jarðar vegna gróðurhúsaáhrifa. Það er
ekki nema eðlilegt að við sækjum í mat
sem okkur þykir góður, og borðum of
mikið af honum, þegar allir skammtar
eru ofurstórir og diskarnir líka. Okkur
er líka mjög tamt að hreyfa okkur ekk-
ert frekar en þörf krefur og tækifærin
til kyrrsetu og hreyfingarleysis eru allt-
of mörg. Almennt má segja að helsti
kostur megrunarkúra og það sem þeir
eiga nánast allir sameiginlegt er ein-
mitt að takmarka þann mat sem má
borða, annað hvort með því að banna
sem flest af því sem fljótlega fyllir kal-
oríukvótann eða með því að boða að
bara megi borða eitt og annað sem
þarf að fara bæinn þveran og endi-
langan til að nálgast. Það vantar hins
vegar að krafa sé gerð um að vistirnar
skuli nálgast fótgangandi eða á hjóli!
Það er í raun einn af stórum göllum
flestra kúra, að gert er ráð fyrir að fólk
svelti sig í stað þess að borða hæfilegt
magn matar valið af kostgæfni og auka
brennsluna með meiri hreyfingu. Lík-
lega gera metsölubókahöfundarnir
sér grein fyrir að enginn hefur orku til
að hreyfa sig þegar hann borðar sam-
kvæmt ströngustu kúrum auk þess
sem töfralausnin getur tæpast falist
í líkamlegri vinnu – fyrirhafnarlaust
skal það vera – og þess vegna er það
líka oftast dæmt til að mislukkast. Um-
fram allt vantar þó alveg í kúrana að
unnið sé með breytta hegðun fólks og
viðhorf til sjálfs sín og umhverfisins.
Kolvetnasnauðir kúrar
Nú eru farnar að birtast niðurstöð-
ur rannsókna þar sem áhrif kolvetna-
snauðra kúra hafa verið könnuð. Þær
benda til þess að það sé fyrst og fremst
háð fjölda hitaeininga en ekki hlutfalli
kolvetna hversu mikið fólk léttist.
„Í samanburði við fitusnautt fæði
virðist þyngdartap þó ganga hraðar í
allt að sex mánuði ef fæðið er kolvetna-
snautt en eftir megrun í tólf mánuði er
þyngdartapið nokkuð sambærilegt,“
segir Anna Sigríður. „Líklega er galdur-
inn á bak við kolvetnasnauðu kúrana
fyrst og fremst falinn í því hversu mörg
matvæli eru útilokuð úr fæðunni. Ein-
fimmtudagur 17. maí 200738 Helgarblað DV
Töfralausnir
Þriðjungur kvenna er ósáttur við líkamsþyngd
sína. Fólk er reiðubúið að ganga langt til þess að
missa nokkur kíló og megrunarmarkaðurinn veltir
milljörðum. Hvítvínskúrinn, melónukúrinn, Lín-
an, danski kúrinn, detox - allt er reynt. Árangurinn
lætur oft ekki á sér standa en sælan er skammvinn.
Örn Svavarsson, Örn í Heilsuhúsinu
„Á löngum ferli í veröld hollustuvara sá
ég að fólk vill „patent“ lausnir.“
Anna Sigríður Ólafsdóttir „Það er
staðreynd að offita er sjúkdómur.
fjöbreytt fæði og aukin hreyfing er
alltaf mikilvægt.“
og töff útlit