Læknablaðið : fylgirit - 15.05.1982, Síða 16

14
LÆKNABLAÐIÐ
- 100 —
ín bcr ©tn-í'íófiperiob^ fo toirb bicfc; wie tcí; fftr bic 3?eií)f bon Snr;rcn bon
17b5 'Oið 1846 Ocrccóttct Í;n0c, foígcitbcrmajjcn auðfaQcn:
ffiif 4ftnbcv fcáttifdjcr fjaniiííctt...................................0,231
" » tðlánfcifd)cr SJcamten, Slfjiflfiiicn ttttfc ^attfctvcrTcr . 0,426
» " fccv dfátí;itcv (Tonitliuusmacmlcnes)......................0,609
" " fccv Saucrtt ttnfc Snflcit.................................0,692
©in fo beutlicO attðöefrroclKticr Unterfcí;ieb íápt fcittcn Btvcifd úfcer
ben Ocbcutcttbcn Giitffni; bcr QBotimiiiaeii auf biefc Jtranffjeit iurficf.
Hér mætti bæta við, sbr. töfluna i bls. 14: Afkoma, lifnaðarhættir, neyzluvatn, almenn menntun og menning.
(Þetta er tekið beint úr aðalskýrslu Schleisners (89).Taflan er ekki tekin með í útdrætti heilbrígðisstjómarínnar í
Suppiementbind til Bibliotek for Lager 1848, aðeins vísað til fjögurra stétta sem ekki eru nánar skilgreindar. Sjálfur
taldi Schleisner aðalorsök sjúkdómsins vera óloft i híbýlum. Sjálfur varð hann siðar (1874) aðalforgöngumaður snerti-
smitunarkenningarínnar (kontagion) í Evrópu.
að gefa betri loftræstingu í bænurn, einkuni
baðstofunni. Þó er, eins og sést hér á eftir,
bamadauði meðal tómthúsmanna þó fátæk-
ari séu en hinir. mun minni en meðal bænd-
anna.
Líftölur
Hvernig hafa þá ytri og innri atvik áhrif á tíðni
ginklofans?
Við útreikninga á tíðni sjúkdómsins leggur, eins
og fyrr segir, Schleisner til grundvallar svokallað
ginklofatímabil, 5.—12. dag því að hafi sjúkdóm-
urinn ekki kornið fram eða leitt til dauða á
5.—12. degi eftir fæðingu. þá muni bamið vera úr
allri hættu, hvað þetta snertir. Þau börn sem deyja
á 1.—4. degi eða eftir 12. dag deyi þá úr öðrum
bamasjúkdómi (89). Þetta mun hafa verið sam-
dóma álit lækna á þeim tímum. byggt á langri
reynslu.
Hins vegar er ekki loku fyrir það skotið. að á
ginklofatímabilinu geti fleira komið til og áður
hefur læknirinn rakið nokkur dæmi um slík tilfelli,
þar sem annað barnið var fyrirburður o.s.frv.
Grundvöllurínn, sem b vggl er á er þessi: Af 1000
lifandi fœddum börnum deyja i Danmörku 175 börn
á fyrsta ári, á íslandi 304 en í Vestmannaeyjum 742,
en af samanburði úr Vestmannaeyjum 1785—1844
má ráða að ginklofatopparnir ganga í gegn og
endurspeglast í dánarlölum bœði fyrsta mánaðar og
fyrsta árs.
Þessi samanburður ntilli Danmerkur, íslands í
heild og Vestmannaeyja sýnir hið stóra vandamál í
hnotskurn. (Sjá ennfremur líftölur i köflunum um
húsnæðið, ólyktina og naflann.)
Húsakynni
Við nánari athugun Schleisners á fylgni um-
hverfis við sjúkdóminn finnur hann, að danska
kaupmannsfólkið, sem býr í sæmilega rúmgóðum
timburhúsum hefur lægsta dánartölu ginklofa-
(tímabilsins (100):
Stétt Dánarlala á 5.—12. degi
(af þúsundi)
Böm danskra foreldra.............................. 231
- íslenskra embættismanna og iðnaðarmanna ...... 426
- tómthúsmanna ................................. 609
- bænda og húsmanna ............................ 692
(Þessari töflu og fleiru markverðu er alveg sleppt í útdrætti
dönsku heilbrigðisstjómarinnar.)
Ólyktin — „Miasma“
Nátengd íbúðahúsnæði er ólyktin, sem stendur í
beinu hlutfalli við dánartölur. Það er skoðun
Schleisners, að hið slæma loft hafi mjög vond áhrif
á opið naflasár. Ólyktin stafar sumpart af fugla-
fiðri, sem er í sængum, fyrir utan nú alla þá vinnu,
sem er við fuglinn, einkum fýlinn, á meðan fugla-
tíminn stendur í ágúst og september og sumpart af
brennsluefnum, sem notuð eru til heintilishalds,
þ.e. eru fugla- og fiskibein og annar slíkur úr-
gangur, fuglavængir, grútur og annað drasl, sem
fylla híbýlin af yfirþyrntandi ólykt. eins og
Schleisner kemst að orði, bæði utan húss og innan