Læknablaðið : fylgirit - 01.07.1997, Blaðsíða 16

16
LÆKNABLAÐIÐ 1997; 83/FYLGIRIT 35
V. Framtíðarsýn
Mikilvægt er að uppbygging og skipulag heil-
brigðisþjónustunnar sé í samræmi við fyrirsjáan-
lega þróun í læknavísindum og þá samfélagslegu
þróun sem gera má ráð fyrir. Takmarkaðar fjár-
veitingar, batnandi samgöngur, bylting í upplýs-
ingatækni, fjölgun aldraðra, samdráttur í sjúkra-
rúmaþörf hefðbundinnar sjúkrahúsþjónustu og
aukin þjónusta við ferlisjúklinga munu væntan-
lega setja svip sinn á heilbrigðiskerfið. Fámenni
íslensku þjóðarinnar og fjarlægð frá öðrum þjóð-
um skapar einnig sérstöðu sem nauðsynlegt er að
taka tillit til.
1. Takmarkaðar fjárveitingar
Fjárveitingar til heilbrigðismála hafa farið stig-
vaxandi á íslandi og í öllum nágrannalöndum
okkar allt fram á síðustu ár hvort sem litið er til
heildarfjárframlaga opinberra aðila eða hlutfalls
af vergri landsframleiðslu (töflur 1-4 í viðauka A).
Fyrir um áratug fóru stjórnvöld í hinum vestræna
heimi að hafa áhyggjur af stöðugri aukningu fjár-
veitinga til heilbrigðisþjónustu vegna vaxandi
kostnaðar í ríkisrekstri. Talið var að kostnaðar-
aukningin gæti sligað vestræn samfélög innan
fárra ára og stjórnvöld flestra vestrænna ríkja hafa
síðan haft það sem eitt af sínum meginmarkmið-
um að draga úr fjárveitingum til heilbrigðisþjón-
ustunnar.
Hvernig sem efnahag vestrænna þjóða verður
háttað næstu árin má gera ráð fyrir að fjárveiting-
um til heilbrigðismála muni verða settar þröngar
skorður. Fyrirsjáanlegt er að framþróun læknis-
fræðinnar og nýjungar í rannsóknum og meðferð
verði að fjármagna innan ramma takmarkaðra
fjárveitinga. Þannig gæti vöxtur á einu sviði leitt
af sér samdrátt á öðru sviði og langtímaáætlun
verður ekki umflúin.
2. Betri samgöngur
Samgöngur á íslandi fara sífellt batnandi, bæði
í lofti og á láði og er aukin áhersla lögð á að halda
vegum opnum árið um kring. Með bættum sam-
göngum nýtist sérhæfð heilbrigðisþjónusta sem
veitt er í Reykjavík og nágrenni og á Akureyri
betur en áður. í ljósi núverandi aðstæðna og fyrir-
sjáanlegra samgöngubóta rná gera ráð fyrir að
sjúkrahúsþjónusta á Stór-Reykjavíkursvæðinu
verði aðgengilegri kostur fyrir þá sem búsettir eru
allt frá Húnavatnssýslum, vestur og suður um
land. allt austur í Austur-Skaftafellssýslu. Á Ak-
ureyri verður þá sinnt þeim sjúklingum sem bú-
setu hafa í Skagafirði, Eyjafirði og Þingeyjarsýsl-
um, þótt einhverja þeirra þurfi eftir sem áður að
flytja til Reykjavíkur til sérhæfðari læknismeð-
ferðar.
Samkvæmt skýrslu Heilbrigðis- og trygginga-
málaráðuneytisins árið 1993 (20) sóttu 56% úr
Vestfjarðakjördæmi (íbúafjöldi 9.602) og 54% af
Austurlandi (íbúafjöldi 13.035) sjúkrahúsþjón-
ustu til Reykjavíkur.
Flugsamgöngur og möguleikar til sjúkraflugs
hafa farið batnandi á undanförnum árum. Þyrlu-
flug er oft mögulegt jafnvel þó veður séu slík að
hefðbundnu sjúkraflugi verði ekki við komið. Sé
þörf á sjúkrahúsinnlögn er nú mögulegt að sækja
sjúkling með þyrlu heim að bæjardyrum í sveitum
landsins. Tími frá ákvörðun um innlögn og þar til
sjúklingur er kominn á sjúkrahús getur þá í sum-
um tilvikum verið styttri þegar sjúklingur er flutt-
ur til Reykjavíkur en ef hann væri fluttur landleið-
ina á sjúkrahús í sínum landshluta. Aukning
sjúkraflugs mun draga úr þörf fyrir sérhæfða
læknisþjónustu utan Reykjavíkur og Akureyrar.
Áfram verður þó þörf fyrir bráðaþjónustu og fæð-
ingahjálp á landsbyggðinni og verður að sjá til
þess að gæðum þeirrar þjónustu hnigni ekki.
3. Framfarir í læknisfræði
Örar framfarir í læknisfræði hafa á undanförn-
um árum breytt mjög fyrirkomulagi sjúkrahús-
þjónustu og dregið úr þörf á fjölgun sjúkrarúma til
bráðaþjónustu þrátt fyrir mannfjölgun og aukinn
fjölda aldraðra. Fyrirsjáanlegt er að framfarir
muni hafa áhrif á allar greinar læknisfræðinnar.
Breytt viðhorf til rannsókna, greiningar og með-
ferðar margra sjúkdóma munu draga úr innlögn-
um á sjúkrahús. Ymis konar meðferð, sem nú er
eingöngu veitt á legudeildum sjúkrahúsanna mun
færast í auknum mæli inn á heimili hinna sjúku,
göngudeildir eða læknastofur.
Vísindarannsóknir og kennsla heilbrigðisstétta
eru hornsteinar góðrar þjónustu við sjúklinga og
stuðla að markvissum vinnubrögðum og þar með
betri nýtingu fjárveitinga. Á seinni árum hefur
svokölluð „sannreynd læknisfræði“ (evidence