Innsýn - 01.03.1987, Blaðsíða 15

til dýrðar og meðsystkinum
okkar til upplyft-
ingar."52
Þetta táknar ekki að
tónlist sé því aðeins
einhvers virði að hún sé
torskilin. Tónlist getur
verið einföld og aðgengi-
leg hinum óþjálfaða
hlustanda án þess að hún
sé þar fyrir ófrumleg,
ómerkileg eða æsandi, og
jafnframt fallið að smekk
hins þjálfaða tónlistar-
manns.
)
Lokaorð
Þar sem tónlistin er
ein af hinum undursamlegu
gjöfum Guðs til mannanna
verður hún aldrei skilin
til fulls í þessu lífi.
Engu að síður eigum við
aðgang að vísindalegum
skýringum, innblásinni
ráðgjöf og lífsreynslu sem
gefur okkur nægilegar
leiðbeiningar til skiln-
ings á grundvallareðli
hennar og tilgangi. Fyrir
sjöunda dags aðventista
sem lesa og viðurkenna rit
Ellenar G. White er
tilgangur tónlistar
augljós: að lofa Guð og
gefa honum dýrðina og að
göfga manninn. Hún er
farvegur sem Guð getur
notað til að hafa samband
við mennina og opinbera
þætti í guðlegu eðli sínu.
Sem slíka má nota hana til
að efla líkamlega,
tilfinningalega og
sálarlega heilbrigði hvers
einstaklings. Með því að
tónlist er skynjuð með
heilanum (miðheilanum) og
hennar notið án þess að
mat sé lagt á siðrænt
innihald hennar er auðvelt
að skilja hvernig Satan
getur smeygt sér inní
hugina. Á þennan hátt
getur hann slævt andlegan
skilning og auk þess vakið
eða ýtt undir ákveðnar
geðshræringar.
Tónlist hefur merkingu
vegna áskapaðra eiginleika
sinna og skírskotunar.
Merking tónlistar nær yfir
vítt svið, frá hinu
háleita og óhlutkennda,
sem gengur ekki auðveld-
lega á milli menningar-
strauma, að hinu starf-
ræna, hrifnæma sem á gott
með að ganga þvert á
menningarstefnur. Þess
vegna er tónlist algildur
tjáningarmiðill þrátt
fyrir menningarlegan og
uppeldislegan mun.
Frumþættir tónlistar
-tónhæð, tónstyrkur,
taktur, og í ríkum mæli
laglínur og samhljómar--
verka á andlegar og
líkamlegar hræringar allra
þjóða á furðulega svipaðan
hátt. Þar að auki verður
niðurstaða samverkunar
þessara þátta táknræn mynd
af lífinu sjálfu. Tónlist
er afsprengi menningar og
hefur síðan aftur áhrif á
menninguna sem skóp hana.
Athuga ber að því
óhlutkenndari sem tón-
listin er, þeim mun meiri
menntunar þarf við til að
hún geti höfðað til ein-
staklingsins. Til dæmis er
hætt við að mikið af
merkingunni í klassiskri
tónlist (konsertum,
sinfóníum o.s.frv.) fari
fyrir ofan garð og neðan
hjá hinum óþjálfaða
hlustanda þangað til hann
hefurkynnt sér grund-
vallaratriðin í upp-
byggingu þannig tónlistar.
Hinsvegar er hægt að
sýna fram á að kunnátta í
tónfræðum er ekki skilyrði
til þess að unnt sé að
njóta tónlistar. Með
endurtekinni hlustun getur
hver maður, fullorðinn eða
barn, þróað með sér án
ótta eða fordóma djúpan og
varanlegan unað af
umfangsmiklum og fjöl-
breyttum klassiskum
tónverkum. Auðvitað eykur
þekking alltaf á nautnina.
En jafnvel þó að hin
músíkalska merking verði
ef til vill hinum óþjálf-
aða hlustanda alltaf tor-
skilin, þá hefur komið í
ljós að hughrif in eru
almenn.
Eftir því sem tónlistin
er starfrænni virðist hún
njóta almennara fylgis og
þeim mun fyrirsjáanlegri
verða atferlisviðbrögðin.
Þar eð líkaminn er
taktbundinn að eðlisfari
er hljóðfallið í tón-
listinni það sem sterk-
ustum viðbrögðum veldur
(að því tilskildu að
tónhæð og styrkur séu
fyrir neðan sársaukamörk).
Maðurinn, skapaður í
mynd Guðs, hefur bæði
hæfileika til og þörf
fyrir að njóta fegurðar.
Ásamt hæfileikanum til að
elska og skapa fegurð
hefur maðurinn einnig,
vegna holdlegs eðlis síns,
hæfileika og tilhneigingu
til að láta hrífast af
falsaðri fegurð. Samband
15
Innsýn l.tbl. 1987