Sagnir - 01.04.1988, Page 65

Bænarskrár og umræður ...
land væri þrældómsins heimkynni,
þar sem það áður var frelsisins fagr-
asti og frægasti bústaður á öllum
Norðurlöndum." Höfundur bréfsins
segir einnig kaupmenn þá sem enn
sitji að versluninni, flesta vera út-
lenda að kyni og öllu skap-
lyndi,...“ Auk þess hafi flestir þeirra
verið aldir upp í skóla hinnar fornu
einokunarverslunar, þeir virði land-
ið lítils og vöru þá sem þeir versli
með, og þekki ekki þarfir og smekk
íslendinga. Þeir vilji láta landsmenn
eiga sem mest undir góðvild þeirra
og þeim kostum sem þeir sjálfir
setja.4
„Sú er bæn vor til
Yðar...“
Hinn 1. júlí árið 1845 kom endur-
reist Alþingi íslendinga saman til
fyrsta fundar sem ráðgefandi full-
trúaþing. Fundarstaður var í nýja
Latínuskólahúsinu, sem þá var ekki
fullbyggt. Á 6. fundi þess hinn 7. júlí
voru allir þingmenn mættir, 19 þjóð-
kjörnir og 6 konúngkjörnir. Forseti
þingsins Bjarni Thorsteinsson amt-
maður lagði fram bænarskrá frá
kandídötum og stúdentum í Kaup-
naannahöfn um verslunarfrelsi fyrir
Island. Alþingismaður ísafjarðar-
sýslu Jón Sigurðsson hafði haft
hana meðferðis er hann kom til
landsins. Forseti gat þess að bæn-
arskrár svipaðs efnis væru til sín
komnar úr flestum héruðum lands-
ins, en kvaðst „að þessu sinni" leyfa
lestur þessarar. Bænarskráin er
fyrirsagnarlaus og er á þessa leið:
Undirskrifaðir íslendingar senda
alþingismönnum í Reykjavík
kveðju guðs og sína.
Sú er bæn vor til Yðar, að þjer
styðjið að því af fremsta megni,
með öllum löglegum og leyfileg-
um atburðum: að ísland nái fullu
verzlunarfrelsi.
Að vísu erum vjer fáir og flestir
á fjarlægum stað, en vonum samt
að þjer takið því sem bezt, þótt
vjer dirfumst að taka undir með
þjóðbænum þeim um sama mál,
er vjer þykjumst vita hljóma muni
á alþingi úr öllum hjeruðum
landsins. Vjer hröpum og alls
ekki að þessari bæn, því vjer höf-
um hugsað málið vandlega svo
árum skipti og rædt það tíðum
með oss, bæði á fundum og í
hversdagslegu viðtali. En ekki
ætlum vjer að heldur að til greina
hjer ástæðurnar, sem bæði eru
margar og gildar, því vjer vitum
þær verða bornar fram á þinginu,
likt því sem vjer höfum hugsað
þær, og þó mörgu við bætt.
Vjer fulltreystum tii þess glögg-
skyggni yðvarri og viturleik, ein-
urð og atorku og þjóðarást - og
eigi síður vizku konungs vors,
gæzku hans og rjettvísi - að verzl-
unarokið verði bæði fljótt og að
fullu brotið af þjóð vorri.
í því skyni biðjum vjer alþingi
bera þá bæn fram fyrir konung:
1 að íslendingar og þeir kaup-
menn, sem búsettir eru á Íslandi,
fái nú þegar leyfi til að taka skip
og farma að leigu tollalaust,
hvaðan sem þeir vilja eða geta úr
útlöndum, og fara með til íslands
og svo þaðan aptur hvort sem
þeim lízt.
2 að tollur á útlendri verzlun verði
nú þegar lækkaður til 10 dala fyrir
hvert lestarrúm, en að 3 árum
liðnum til 2-4 dala fyrir lest
hverja, og gangi jafnt yfir allar
þjóðir.
3 að tekinn verði nú þegar af tollur
sá, 14 mörk af lestarrúmi hverju,
sem lagður er á alla farma, sem
fluttir eru beinlínis frá íslandi til
annarra landa enn Danmerkur.
4 að öllum þjóðum verði leyft að
flytja vörur til Islands og verzla
þar.
5 að hver danskur verzlunarfulltrúi
(Consul) fái vegabréfsform frá
hinni dönsku stjórn og leyfi til að
veita vegabréf, skal hann skýra frá
hver fengið hafi og hversu á skip-
inu standi og farmi þess, eins og
venjulegt er.
6 að lausakaupmönnum úr ríkjum
Dana-konungs verði nú þegar
leyfð frjáls verzlun tolllaus þang-
að til hinn almenni tollur verður
lagður á.
7 að yfirvaldinu (amtmanni) sje
boðið að veita hverjum búandi
manni, sem vill, leyfisbréf til að
verzla í hjeruðum, neina maður
sé illræmdur eða á einhvern hátt
óhæfur til þess.
Þar að auki virðist oss tilhlýði-
legt, að stjórnin boðaði að hún
mundi veita leyfi til að reisa verzl-
unarhús og taka upp verzlun,
hvar sem hentugt þætti, þegar
þess yrði beðizt, ef landeigandi
og hjeraðsmenn væru þess fýs-
andi.
Vjer vitum þjer hafið vel hug-
leitt, hversu mikill munur er á
verzlunarhögum íslands og aðal-
landa Dana-konungs, sem og hitt,
að þjer munuð allir skilja, að Is-
land hefur hingað til orðið fyrir
stór-miklum halla. En þá virðist
oss einnig einsætt að nota nú
tímann og tækifærið, sem í
mörgu tilliti eru betri enn áður
fyrrum, þar sem vjer eigum slíkan
konung að mildi og vizku, sem
Kristján konungur er áttundi. Vjer
ítrekum því enn bæn vora til yðar,
að þjer knýið á konungs fulltingi
og berið vel og skýrt fram allar
ástæður þessa máls, og því ör-
ugglegar sem það er betra - og
víst sómir það svo ágætum höfð-
ingja, er hann sér nauðsyn lands-
ins og rjettindi, að bæta að fullu
hag vorn í þessari grein.
Guð allsvaldandi efli og farsæli
allt yðvart ráð.
Skrifað í Kaupmannahöfn þriðja
dag hvítasunnu árið 1845.
Þriðji dagur hvítasunnu 1845 var 13.
maí. Bænarskrá þessi er skrifuð
forkunnarfagurri rithönd, að líkind-
um Jóns Sigurðssonar, og næstu
daga, og ef til vill næstu vikur, hefur
hann safnað undirskriftum þeirra
manna sem undir bænarskrána
skrifuðu nöfn sín, en þeir voru 17
talsins. Allt voru þetta orðnir, eða
áttu eftir að verða, þjóðkunnir
menn, en þeir voru þessir og í þeirri
röð sem þeir skrifuðu undir: Odd-
geir Stephensen, S. (þ.e. Skúli)
Thorlacius, Sigurður Hansen, Sig-
urður Melsteð, Konráð Gíslason,
Jónas Hallgrímsson, Vilhjálmur
Finsen, H. (þ.e. Halldór) Kröyer,
Magnús Eiríksson, Jón Þórðarson
Thoroddsen, Þorsteinn Jónsson,
Grímur Þorgrímsson, (þ.e. Grímur
Thomsen), Þorleifur Guðmundsson
Repp, Helgi Sigurðsson, Hannes
SAGNIR 61