Árbók Læknafélags Íslands - 01.01.1935, Side 33

33
Yms fróðleikur.
Intoxicationes acutae.
Ekki er ávallt létt að ákveða, að um bráða eitrun sé að ræða.
Sjúklingarnir hafa oft tekið inn eitrið til þess að stytta sér aldur, og
er þvi lítt mark takandi á framburði þeirra, þó við meðvitund séu,
og gefið gætu upplýsingar. Auk þess hafa þeir oft falið eða eyði-
lagt glös eða hylki, sem eitrið var í, til þess að villa aðstandend-
um og lækni sýn.
Sumar eitranir gefa allskýr klinisk einkenni (strychnin, mor-
phin), og svo má auðvitað grípa til efnarannsókna á magavökva
eða þvagi.
En ef um eitrun er að ræða, ríður mjög á að eyða ekki tíman-
um í óþarfar rannsóknir, heldur hef jast þegar handa, jafnvel þó að-
eins sé við grun að styðjast.
Venjulega hefir eitrið verið tekið pr. os, og má því búast við,
að nokkuð af því sé enn óbreytt í maganum, jafnvel þó að nokkrar
stundir séu liðnar. Er því fyrst og fremst gripið til magaskolunar.
Skola skal með miklu af volgu vatni (10—15 lítrum), og jafnvel
endurtaka skolunina, ef t. d. um morfineitrun er að ræða, vegna
þess að morfin, sem hefir resorberast, útskilst að nokkru aftur í
maganum. Ef tæki vanta til útskolunar, má reyna að láta sjúkling-
inn kasta upp. Uppsölumeðal, sem allsstaðar má ná í, er grænsápa
-— 1 teskeið í pela af volgu vatni. Auk þess má framkalla uppköst
með því að kitla kokið með fingri eða fjöður. Stöku sinnum er
magainnihaldið þannig, að það stýflar slönguna, og er þá nauðsyn-
legt að láta sjúklinginn kasta upp. Onnur uppsölulyf eru chlor. apo-
morphic 0,01—0,02 subcutant, rad. ipec. pulv. gr. 1—2 eða sol.
sulph. cupr. 1—50, 1 teskeið hvað eftir annað, ef með þarf.
Ef sjúkl. er í coma, er mjög hæpið að emetica verki, og getur
auk þess verið hættulegt að nota þau, ef svo stendur á.
Annars er ávallt rétt að tæma tractus intest. með því að gefa
laxantia (sulf. natr., sulf. magnes. eða ol. ricini. 01. ricini þó ekki
við phosphoreitrun) eða clysma. Við alkaloideitranir er auk þess
gefið tannin (0,10—0,30 oft á dag) eða carbo animalis, sem adsorb-
erar eitrið að meira eða minna leyti.
Annars hafa hin eiginlegu móteitur minni þýðingu, nema helzt
við caustiskar eitranir, þar sem magaskolun er auk þess oft contra-
indiceruð.
Oft má flýta fyrir að eitur skiljist út úr líkamanum með því að
gefa mikið að drekka og diuretica. Stundum hjálpar líka blóðtaka
og physiologiskt saltvatn intravenöst.
Gæta verður þess vel, að hlýtt sé þar sem sjúkl. liggur, eða
hlúa vel að honum. Oft verður að gefa stimulantia við collaps,
3