Árbók Reykjavíkurbæjar - des. 1941, Blaðsíða 198

184
hafa á hverjum tíma um rekstur hafnarinnar,
hafnsögu, hafnargjöld o. s. frv. Það mál er fjöl-
þættara og umfangsmeira en svo, að hægt sé
að rekja það hér. Verður því að láta nægja að
telja upp það helzta af þessum ákvæðum, lögum
og reglugjörðum.
Hafnarlög:
1911, 11. júlí, nr. 19.
Lög um breytingar á lögum
1912, 22. okt. nr. 22,
1932, 23. júní — 49,
1933, 19. júní — 36.
Hafnarreglugjörðir:
1872, 6. nóv.
1884, 6. des. nr. 18,
1895, 12. jan. — 1,
1905, 1. apríl — 55,
1911, 15. febr. — 14,
1917, 12. nóv. — 100.
Reglug. um breyt. á reglug.
1927, 22. okt. — 70.
Hafnargjöld:
Hafnargjaldskrá 1855, 12. mai.
Bréf dómsmálaráðun.: 1858, 30. júní.
Bréf dómsmálaráðun.: 1862, 28 febr.
Reglugjörðir um hafnargj. í Rvik:
1918, 27. marz nr. 14,
1921, 30. mai — 59.
Reglug. um breyt. og viðauka við reglug.
1921:
1923, 2. marz nr. 11,
1932, 26. febr. — 8,
1933, 18. marz — 15,
1934, 16. febr. — 19,
1936, 12. nóv. —123.
Hafnsögugjald:
1841, 1. des. Hafnsögugjaldataxti.
1893, 16. sept. nr. 19. Lög um hafns.gj. í Rvík.
1918, 22. nóv. nr. 27. Lög um hafnsögu í Rvík.
1919, 31. des. nr. 3. Reglugj. um hafnsögugj.
í Rvík.
1919, 31. des. nr. 2. Reglugj. um hafnsögu
í Rvík.
Framhald af bls. 179.
unum 1908, var sammála um, að hafna bæri
breytingartillögum félagsins við samninginn. —
Nefndin leitaði, með samþykki umboðsm. einka-
leyfishafa, til umboðsm. firmans Carl Franke
í Bremen, sem hér var á ferð, um byggingu og
starfrækslu gas- og. rafmagnsstöðva á nýjum
grundvelli. Firma þetta ætlaði að ganga í félag
með einkaleyfishöfum, ef samn. fengist breytt
á þann hátt, er þeir fóru fram á. Árangurinn
af samningaumleitunum nefnd. við umboðsm.
Carl Franke var tilboð um byggingu gasstöðv-
ar, ef sérleyfish. gengju frá rétti sínum, og bæj-
arstj. vildi ekki breyta samn. við þá. —■ Til þess
að skýra afstöðu nefndarinnar til gas- og raf-
magnsmálanna, sem mun hafa verið nokkuð al-
menn á þessum tíma, og gang þeirra mála síðar,
er nokkuð hefir verið umdeildur, þykir rétt að
taka hér upp kafla úr nefndaráliti gas- og
rafmagnsnefndar Rvíkur, dags. 19. nóv. 1908.
Þar segir: „Nefndin (Páll Einarsson, Halldór
Jónsson, K. Zimsen, Kristján Jónsson og Magnús
Th. Blöndahl, sá síðastn. lengst af erlendis um
þær mundir) er á sömu skoðun sem hin fyrri
nefnd i máli þessu, að æskilegt væri fyrir bæinn
að fá bæði gasstöð og rafmagnsstöð. Hvort um
sig, gasið og rafmagnið, hefir sína yfirburði
fram yfir hitt á sínum sérstöku svæðum. Gas
ber t. d. að taka fram yfir rafmagn til götu-
lýsingar og suðu, en rafmagn fram yfir gas til
að lýsa íbúðaherbergi og til að reka smá-hreyfi-
vélar, þar sem það er handhægara en gas. Raf-
magn mun þó jafnan verða dýrara en gas til
allrar notkunar. Það ber því að stefna að því
takmarki, að bærinn fái hvorutveggja, svo að
bæjarbúar geti valið um eftir vild“. — Nefndin
leitaðist við að fá Franke til að stofna og starf-
rækja bæði gas- og rafmagnsstöð, er nefndin
taldi æskilegast að bærinn væri sjálfur eigandi
að, ef það stofnaði honum ekki í fjárhagslega
áhættu. En Franke var ófáanl. til að taka á sig
skuldbindingar um stofnun rafmagnsst., fyrr en
ítarl. rannsókn lægi fyrir „um fyrirkomulag og
framtíðarhorfur slíkrar stofnunar“. Nefndin
gerði samanburð á rekstri ýmsra gasstöðva og
rafmagnsstöðva erlendis. Komst hún að þeirri
niðurstöðu við þann samanburð, að gasst. myndi
verða gróðafyrirtæki fyrir bæjarsjóð, en mjög
hæpið, að rafmagnsstöð gæti borgað sig. Nefnd-
in tók þó fram, að ekki mætti byggja of mikið
á þessum skýrslum, en nákvæm rannsókn á
staðháttum myndi leiða í ljós, hvort tiltækilegt
væri að koma á fót rafmagnsst. fyrir bæinn, og
„er það skylda bæjarstjórnarinnar að vinna að
því að koma henni á fót. En nefndin lítur svo
á, að komið sé skrefi nær einnig því takmarki,
ef tilboði Carls Franke er tekið". — Ágreiningur
mun hafa verið um það, bæði innan bæjarstj.
og meðal bæjarbúa, hvaða leið skyldi valin i
þessum málum. Endalokin urðu þau, að bæjar-
stjórn samþ. á fundi 17. des. 1908 að láta reisa
gasstöð á kostnað bæjarins, og taka tilboði C.
Franke um að koma henni upp. Tilboðið var
undirritað 21. sept. 1908, en gengið var frá
samningum á grundvelli þess árið 1909, og þeir
undirritaðir 29. júní s. á. —- Með samningnum
skuldbatt Carl Franke sig til að byrja á verkinu
eins fljótt og auðið væri, og hafa lokið því innan
12 mánaða frá undirritun byggingarsamningsins.
Hann skyldi og bera alla ábyrgð á því, að öll
stofnunin starfaði svo, að ekki yrði að fundið,
um tveggja ára skeið, frá því að hún tæki til