Nýtt Helgafell - 01.05.1958, Qupperneq 21

ÞÚ SKALT EKKI . . .
15
En margt fer öðruvísi en ætlað er. Skáldið
kvaðst ekki kominn til að lesa upp úr sög-
unni — heldur aðeins kafla úr ritlingi, sem
l>að hefði um liana samið. Má nærri geta
hvernig fundarmönnum varð við. Alþýðu-
blaðið lýsir því: „Mátti sjá vonbrigði á mörgu
andliti í salnum er í ljós kom, að ekki yrði
um neinn beinan upplestur úr hinu merka
riti að ræða.“ En það er mannlegt eðli að
gefa ekki upp alla von fyrr en í harðbakk-
ann slær, eða eins og Alþýðublaðið orðar það:
„En þó létu menn kyrrt liggja, sennilega
í þeirri von að talsvert yrði um tilvitnanir í
bókina í þessum köflum, og hafði Jóhannes
gott hljóð meðan hann Ias.“ Hver efast um
það? En tilvitnanir í bókina, nokkrir krass-
andi staðir úr hinu „merka riti“ — komu
ekki. A eftir voru svo fluttar nokkrar ræður,
um prentfrelsi. Svo gengu menn heim, gegn-
um svartnættið, með vonbrigðin — og vafa-
laust margir hverjir gramir, því hverju var
eiginlega hægt að treysta, ef sjálft hádegis-
litvarpið var misnotað jafn-herfilega, og á al-
óviðkunnanlegasta hátt ?
3.
Það skal fúslega viðurkennt, að vert sé að
ræða, hverskonar tal um kynferðisleg efni
skuli leyfa, og hvað banna. Kristján Karls-
son skrifar um málið í Helgafelli, og drepur
á höfuðatriði, sem íhuga verði.
Hér kemur tvennskonar ótti til greina.
Það er margt vel um hina norsku skáld-
sögu, og skal ekki reynt að draga í efa, að
bæði þýðara og væntanlegum útgefanda hafi
gengið gott til. Hins vegar eru verstu staðir
í sögunni þesslegir, að mér þótti sýnt, að ef
íslenzk útgáfa yrði leyfð, þá hefðu „yfirvöld
landsins þar með afsalað sér réttinum til að
beita lögum nokkru sinni framar gegn sölu
klámrita og klámmynda“ — eins og ég komst
að orði í bréfi mínu til lögreglustjóra. Mér
hraus hugur við þeim nýja, blómlega at-
vinnuvegi, sem upp gæti risið, og haft þessa
bók Mykles að skálkaskjóli. (I þessu sam-
bandi má geta þess, að íslenzk blöð, ein allra
venjulegra dagblaða, virðast haldin þeim mis-
skilningi, að þeim sé skylt að birta hverja
þá auglýsingu, sem að þeim er rétt. Ég held,
að engin önnur blöð, sem teljast vilja forustu-
blöð, birti auglýsingar um bækur, þar sem
fólki séu kenndir „sogkossar“ og „kvalakoss-
ar“ og annað ámóta).
Hins vegar er svo umhyggjan fyrir prent-
frelsinu, óttinn við að fordæmi um bann gegn
klámi kunni að verða misnotað, lögunum
beitt gegn verkum, sem hafa mikið bók-
menntagildi, hvenær sem eitthvað orkaði tví-
mælis í umtali eða lýsingum á kynferðislegu
athæfi. Slíkur ótti er auðvitað réttmæt.ur.
En er þar fyrir hægt að leyfa hvað sem er?
Kristján Karlsson bendir á, að hugtakið
„klám“ sé ekki skýrt í íslenzkum hegningar-
lögum. Og ennfremur: „Eins og stendur verð-
ur ekki betur séð, en að menn verði að sitja
uppi með persónulegar skoðanir lögreglu-
stjóra og starfsmanna dómsmálaráðuneytisins
í staðinn.“
Veit Kristján Karlsson um nokkur hegn-
ingarlög svo nákvæm og skýr, að þau verði
framkvæmd án þess að til komi mat þeirra,
sem dæma eiga, á eðli og saknæmi afbrota?
Til þess læra menn lög, að vita hvað er átt
við með bókstaf þeirra. Og allir vitum við,
ekki aðeins lögfræðingar, hvað við er átt,
þegar lög banna útbreiðslu og sölu á klámi,
eða því, sem á öllum öðrum málum kallast
pornografía — eða skækjubókmenntir (af
gríska orðinu pomé, sem þýðir skækja). Att
er við skrif um kynferðislcg efni, sem séu
andstyggileg að anda eða orðfæri; svínsleg
(á daglegu máli); líkleg til að meiða velsæmis-
tilfinningar lesenda, hafa spillandi áhrif á
hugsun og ímyndun — og þar með líf mann-
anna.
íslenzk lagaákvæði um bann gegn birtingu
kláms geta ekki verið skýrari en þau eru. Og
framkvæmd þeirra, eins og allra annarra
ákvæða um afbrot og glæpi, verður að felast
löggæzlu og dómsvaldi landsins.
Ef ég skil Kristján Karlsson rétt, erum
við sammála um aðalatriðið, að þegar klám
nái vissu stigi, hljóti það að varða við lög
— enda gerir hann ráð fyrir, að bækur geti
haft „siðspillandi áhrif“. En hann vill að
yfirvöldin hafi tvennt í huga, „til að forðast
að þrengja að anda prentfrelsisákvæða stjórn-
arskrárinnar.“
í fyrsta lagi sé engan veginn víst, „að
heil bók geti af sanngirni kallast klámrit. þó
að einstakir kaflar hennar myndu ótvírœtt