Flóra: tímarit um íslenzka grasafræði - 01.06.1968, Page 10

Oft lief ég fylgzt með því livað sauðfé á vetrum og fram eftir vori,
er sólgið í sauðamerginn. Mér hefur þá einnig blöskrað hve fé fer þá
oft illa að mat sínum. Því verður ekki á móti mælt, að mikill öðlingur
er hún móðir náttúra og þá jafnframt úr hófi eyðslusöm. Kindur slíta
oft upp heilar viskar, og miklu meira en þær éta, af þessari sílgrænu og
safamiklu kjarnajurt, sem vex í grunnum skorningum, sérstaklega á
holtum og hæðum og einna mest hér frá 150—500 m yfir sjó. í lágsveit-
um og þó sérstaklega nálægt sjó, munu kindur víða vera búnar með
liann að mestu, nema þá í dýpstu skorningum, þar sem snjór og klaki
hlífir honurn bezt á vetrum. Og það hygg ég megi fullyrða, að á því
svæði, sem sauðamergurinn er farinn að bera blóm, á vorin, er einnig
kominn ágætur sauðgróður. Þó er hann fljótur að bera blóm, ef nokkrir
sólskins- og hlýviðrisdagar koma í röð.
Vetrarblómið — Saxifraga oppositifolia —, einnig kallað lamba-
rjómi. Þau nöfn bæði eru gefin í Flóru Stefáns. Nafnið vetrarblóm er
vafalítið fornt alþýðunafn og er réttnefni ekki síður en jöklasóley. Hér
er það langt á undan öllum öðrum blómum að fagna vori og hækkandi
sól. Ég hef nokkrum sinnum séð það, í fullum skrúða, síðast í marz,
hér á svonefndum Forvaðabrúnum — við Jökulsá — í bröttum skrið-
um móti suðvestri, þegar sólfar hefur verið nokkra daga í röð. Það er
eitt af meistaraverkum móður náttúru, hve vel hún hefur búið það út
fyrir vetrarsvefninn. Það er eins og sólin þurfi ekki að verma það nema
að vissu marki svo það opni augun. Nafnið lambarjómi veit ég ekki
hvernig er til komið. Fyrr á árum mun það oftast liafa borið blóm, í
byggð, nokkru áður en lömb komu á kreik, þar sem sauðburður byrj-
aði ekki fyrr en um miðjan maí. Af þeim ástæðum hef ég heldur aldrei
séð lömb bera mjúkar varir að blómum þess.
Meyjarauga — Sedum villosum — er síðasta jurtin, sem ég fer hér
orðum um. Hún mun nú af flestum grasafræðingum vera nefnd flaga-
hnoðri. Hið yndislega nafn — meyjarauga — barst fyrst að eyrum mér
úr Flóru Stefáns 1. útg., og mun ég aldrei annað nafn nota. Mér er það
því sérstaklega kært, að enn eru til grasafræðingar, sem halda tryggð
við það líka, eins og Steindór Steindórsson, þrátt fyrir það að liitt nafn-
ið ber öll einkenni fræðimannsins. Ekkert blóm fannst mér hafa eins
breytilegan lit. Það minnti mig snemma á stúlku í rauðum kjól, með
óvenju heillandi leiftur í augum. A krónublöðum þess gerði ég meira
að segja rækilegan samanburð og notaði til þess lítið stækkunargler,
sem mér fannst gera þau að hreinustu gersemum og þá einnig bikar-
blöð, fræfla og frævu. Þetta blóm varð mér meira að segja aflvaki ynd-
islegra drauma. Og — þá gat það komið fyrir, að það birtist mér í líki
8 Flóra - tímarit um íslenzka grasafræði