Félagsbréf - 01.01.1956, Síða 22
20
FÉLAGSBRÉF
Stalin komizt tiltölulega snemma í tölu fordæmdra, ef Lenin liefði
lifað lengur, nema Stalin hefði orðið lilutskarpari, sein víst er hugs-
anlegt, sbr. Trotskij. Enginn frýr Lenin vits né viljaþreks — og ekki
Stalin lieldur. En mann klígir við þeirri dýrkun, sem Lenin hefur
notið. Og ef sú tilbeiðsla á ekki að teljast sams konar og sú persónu-
dýrkun, sem nú liefur verið lýst í hann, hvers kyns er hún þá?
Enginn veit tölu þeirra, sem látið liafa lífið vegna trúar sinnar á
valdaárum Lenins og Stalins. Stalin kom á og skipulagði fangabúðirnar
og liefur með ágætum árangri keppt við Hitler á því sviði og komizt
langt fram úr honum, enda langlífari. Þrælkun fanga í risavöxnum
stíl liefur verið ríflegur þáttur í rússneskum búskap og framleiðslu,
lieilar sveitir, lieil liéruð liafa verið lögð undir þrælabúðir og þetta
þrælahald hefur gert ýmsar stórframkvæmdir Stalins kleifar. Gefið
var í skyn sköminu eftir dauða Stalins, að þessir vinnuþrælar yrðu
leystir úr ánauðinni, en það liefur dregizt.
„Sannleiksframleiðslan“ er verk Stahns, þ. e. að láta meðhöndla
staðreyndir sögunnar eftir geðþótta — yrkja hana upp. Hér með telst
liin alræmda, rússneska alfræðabók og liin flokkslega uppáskrifaða
þjóðarsaga — að stórum lilutum sögulegar falsanir. Og tvennt setur
öðru framar svip á þessar bókmenntir, persónudýrkun og liatur á um-
heiminum. Á nú að endursemja þessar bókmenntir? Eða á rússneskur
æskulýður enn um langa framtíð að hljóta vitneskju sína um vestræn
lönd úr kennslubókum frá Stalin-tímabilinu? Þá verður ekki liin stór-
lega vaxandi lestrarkunnátta sovétþjóðanna til eflingar friðsamlegri
hugsun í veröldinni, livað sem öðru líður.
Stalin liefur — með blóði — skráð stóran og átakanlegan kapitula
í sögu kúgunarinnar í lieiminum, aldrei í sögunni var verra að vera
smár í nánd við stóran — en það var smáþjóðunum við Eystrasalt að
skipta við Stalin. Það gleymist ekki, að þau verk lögðu sitt til töfra-
bjarmans, sem lék um persónu lians í augum dýrkenda. Þeir voru
fleiri, stjórnmálamennirnir, sem léku tveim skjöldum, er síðasta styrj-
öhl fór að — eins og löngum endranær, en þeirri staðreynd verður
aldrei liaggað, að það var Stalin, sem fékk Hitler trompið að síðustu, þeir
skiptust á tígulkóngum, rússnesku ogþýzkudiplómatarnir ogeinvaldarn-
ir, og livorugur liirti um, þótt þeir spiluðuuppásálusínaoghefðufjand-
ann í spilinu. Með blessun Stalins og á lians ábyrgð geystust hersveitir
Hitlers yfir álfuna enda á milli, lögðu Danmörk undir hann, lögðu
Noreg undir hann. Stalin — ásamt Mólotoff — gaf Hitler svigrúm, liann
sleppti djöflinum lausum. Rússneska pólitíkin í stríðsbyrjun er eitt