Sveitarstjórnarmál - 01.12.1967, Blaðsíða 15

SVEITARSTJORN-
ARMÁL
í TÍÐ
HINNA GÖMLU,
GÓÐU LÖGMANNA
ERINDI, EFTIR
LÝÐ BJÖRNSSON, SAGNFRÆÐING,
FLUTT Á
LANDSÞINGI SAMBANDSINS
HINN 31. ÁGÚST.
Þetta spjall liel ég nelnt sveitarstjórnarmál í
tíð hinn gömlu góðu lögmanna. Tilgangurinn er
að drepa á ýmis vandamál, sem sveitarstjórnir á
ofanverðri 16. og öndverðri 17. öld áttu við að
glíma, og afskipti lögmanna og sýslumanna af
slíku. Þessi ár gegndu lögmannsstörfum þeir Þórð-
ur Guðmundsson, lögmaður sunnan og austan,
og Jón Jónsson frá Svalbarði, lögmaður norðan
og vestan. Þeir félagar hafa hlotið mikið loi
sagnaritara, sem valið hafa Jreim viðurnefnin
hinir gömlu og góðu eða hinir gömlu og nafn-
kunnu. Þessar lýsingar og aðdáun eru jafnvel
stundum með þeim hætti, að söknuður eftir liðna
og betri tíma gæti liafa nokkru um ráðið, og
sagnaritararnir Javí í vissum skilningi getað tekið
undir með Bjarna Borgfirðingaskáldi, er hann
kvað:
Allt hafði annnan róm,
áður í páfadóm.
Sú mun þó ekki raun á, nema þá að litlu leyti,
enda þetta hvorki sagt hér til að niðra þeim
lögmönnum né sagnariturum. Við nánari athug-
un verður ljóst, að [3eir lögmennirnir eiga lol
skilið. Báðir voru röggsamir og traustir embættis-
menn, fastir fyrir og stóðu vel á rétti íslendinga
gagnvart konungsvaldinu, en áhrif Jress höfðu
færzt mjög í aukana við siðaskiptin. Ekki skal
þó farið nánar út í þá sálma hér, en rétt þykir
að kynna þá félaga með nokkrum orðum, áður en
hafizt verður lianda um að rekja efni það, sem
verður aðalhluti Jjessa spjalls. Slíkt er og venja
í öllum íslendingasögum.
ÞÓRÐUR
GUÐMUNDSSON
Þórður Guðmundsson mun fæddur um 1524.
Hann stundaði nám hjá Halldóri ábóta Tyrfings-
syni að Helgafelli og naut mikils atlætis, enda
álitinn af sumum síðari tíma mönnum hafa verið
SVEITARSTJÓRNARMÁL
181