Sveitarstjórnarmál - 01.10.2013, Síða 8

Fjármál sveitarfélaga
Afkoma sveitarfélaga á árunum 2002-2012
Tekjustofnar sveitarfélaganna eru útsvar, fasteignaskattur,
greiðslur frá Jöfnunarsjóði sveitarfélaga og þjónustutekjur.
Álagning útsvars og fasteignaskatts byggir á lögum nr. 4/1995
um tekjustofna sveitarfélaga. Sveitarstjórn tekur ákvörðun ár-
lega um álagningarprósentu útsvars í tengslum við gerð fjár-
hagsáætlunar fyrir næsta fjárhagsár. Sama gildir um álagningu
fasteignaskatta og fasteignagjalda. Greiðslur úr Jöfnunarsjóði
sveitarfélaga fara eftir reglum jöfnunarsjóðs hverju sinni. Að
síðustu má nefna að sveitarfélögin hafa nokkurt sjálfdæmi um
þjónustugjöld upp að því marki að gjaldtakan má ekki vera
hærri en sem nemur kostnaði við hvert verkefni," segir Gunn-
laugur Júlíusson, sviðsstjóri Hag- og upplýsingasviðs Sambands
íslenskra sveitarfélaga.
Mynd 7. Þróun tekna sveitarfélaga árin 2002 til 2012.
Mynd 2. Þróun útgjalda sveitarfélaganna á árunum 2002-2012.
300.000
250.000
200.000
150.000
100.000
50.000
0
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
■ Skammtímaskuldir ■ Langtímaskuldir ■ Skuldbindingar
v: J
Mynd 3. Skuldir og skuldbindingar á árunum 2002-2012.
Hann segir að niðurstöður fyrri ára
séu uppfærðar yfir á verðlag ársins
2012 samkvæmt vísitölu neysluverðs
með húsnæðiskostnaði og miðað sé
við meðaltal vísitölunnar ár hvert.
Tekjur sveitarfélaga
Gunnlaugur bendir á að tekjur sveit-
arfélaganna hafi aukist mikið að raun-
gildi framan af þessu tímabili eða til
ársins 2007 (sjá mynd 1). Síðan hafi
heildartekjur sveitarfélaganna dregist
saman að raungildi og séu nú orðnar
áþekkar þvi sem þær voru á árinu
2006.
„Sérstaklega hafa útsvarstekjur minnkað frá árinu 2007. Aukning
tekna á árunum 2011 og 2012 helgast fyrst og fremst af yfirfærslu
á þjónustu við fatlað fólk frá ríki til sveitarfélaga sem tók gildi þann
1. janúar 2011. Hækkun launa eftir kjarasamninga hefur einnig áhrif í
þá átt. ( reikningsskilum sveitarfélaga er rekstrarkostnaði þeirra deilt
upp í laun og launatengd gjöld að viðbættum breytingum á lífeyris-
skuldbindingum sveitarfélaga, annan rekstrarkostnað og afskriftir.
Niðurstöður um þróun útgjalda sveitarfélaganna á árunum 2002 til
2012 eins og þær koma fram á mynd 2 eru færðar upp á verðlag árs-
ins 2012. Þar kemur fram hvað almennur rekstrarkostnaður hefur
lækkað mikið að raungildi frá árinu 2008. Launakostnaður hefur
einnig lækkað en ekki eins mikið. Á árinu 2008 var heildarrekstrar-
kostnaður sveitarfélaganna um 215 ma.kr. en hafði lækkað niður í
186 ma.kr. á árinu 2010. Heildarrekstrarkostnaður sveitarfélaganna
jókst síðan á árinu 2011 af ýmsum ástæðum. Veigamesta ástæðan er
yfirfærsla á málefnum fatlaðs fólks sem tók gildi þann 1. janúar 2011.
Einnig var samið var um verulegar launahækkanir á árinu 2011. Þvf
hækkaði launakostnaður seinni hluta ársins og almennt verðlag
hækkaði sökum verðhækkana."
Skuldir sveitarfélaga
Yfirlit um skuldir sveitarfélaga og skuldbindingar þeirra á árunum
2002 til 2012 kemur fram á mynd 3. „Þar er gefið yfirlit um langtíma-
skuldir, skammtímaskuldir og skuldbindingar. Verðlag hefur verið fært
upp til verðlags ársins 2012 með hliðsjón af þróun neysluvísitölu með
húsnæðiskostnaði."
Gunnlaugur segir að heildarskuldir sveitarfélaganna hafi á þessu
tímabili vaxið úr rúmum 129 ma.kr. upp í 215 ma.kr. eða um 60%.
„Þegar skuldbindingar eru teknar með, sem nú eru eingöngu lífeyris-
skuldbindingar, hefur hækkunin orðið úr 193 ma.kr. f 266 ma.kr.
Skuldir sveitarfélaga lækka heldur að raungildi á árunum 2005 og
2006 miðað við fyrri ár en vaxa aftur á árinu 2007. Ástæða þessarar
miklu hækkunar milli áranna 2009 og 2010 er að nú eru allar skuld-
bindingar sem áður voru utan efnahags færðar í efnahagsreikning
8