Morgunblaðið - 30.12.2011, Side 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. DESEMBER 2011
FRÉTTASKÝRING
Egill Ólafsson
egol@mbl.is
Verð á búvörum hækkaði um 11% á
þessu ári og hefur lambakjöt t.d.
hækkað um 20% á sama tíma og
neysluverðsvísitala hækkaði um
5,3%. Búvörur hækkuðu hins vegar
mun minna en aðrar vörur á árunum
2008-2010. Frá ársbyrjun 2008 hafa
innfluttar matar- og drykkjarvörur
hækkað um 71%, en búvörur hafa
hækkað um 36%.
Eftir að gengi krónunnar hrundi
árið 2008 hækkuðu innfluttar vörur.
Guðrún Jónsdóttir, forstöðumaður
vísitöludeildar Hagstofu Íslands, seg-
ir hins vegar að hækkunin hafi komið
inn á löngum tíma og sé raunar ekki
öll komin fram ennþá. Hún segir að í
sumum tilvikum hafi kaupmenn ekki
treyst sér til að velta allri hækkuninni
út í verðlagið og því tekið hluta henn-
ar á sig. Eins sé hugsanlegt að versl-
unin hafi náð hagstæðum samningum
erlendis eða að Ísland hafi verið flutt
niður um verðflokk, en þekkt er að er-
lendir birgjar verðleggja vörur með
tilliti til þess hvað markaður í hverju
landi þolir.
Lambakjötið
hækkaði um 20%
Á þessu ári hefur nautakjöt, svína-
kjöt og lambakjöt hækkað um 19-20%
og kjúklingar hafa hækkað um 9,5%.
Mjólkurvörur hafa hækkað um 9% og
egg um 16%. Á sama tíma hafa inn-
fluttar matar- og drykkjarvörur
hækkað um 4%. Þetta er allt önnur
þróun en 2009 og 2010 þegar búvörur
hækkuðu lítið og jafnvel lækkuðu á
meðan innfluttar vörur hækkuðu
mikið.
Kostnaður við framleiðslu á búvör-
um hér á landi ræðst að nokkru leyti
af gengi krónunnar því aðföng eins og
olía, áburður og kjarnfóður eru er-
lendar vörur sem landbúnaðurinn
þarf á að halda. Guðrún segir að þess-
ar kostnaðarhækkanir hafi verið að
skila sér inn í verð á búvörum á lengri
tíma.
Fleira kann að skýra hækkandi
verð á búvörum. Verð til bænda hefur
verið að hækka. Framboð á kjöti var
talsvert minna í ár en verið hefur. Of-
framboð var á svínakjöti í fyrra og
hitteðfyrra og eins var mikið flutt út
af lambakjöti í ár þar sem verð þar
hefur hækkað. Segja má að hækkun
heimsmarkaðsverðs á lambakjöti hafi
skilað sér til Íslands þótt ekkert sé
flutt inn af lambakjöti.
Eins má velta fyrir sér hvort
ákvörðun Samkeppnisstofnunar um
að banna formerkingar á kjöti, sem
tók gildi um mitt ár, hafi stuðlað að
hækkun á verði til neytenda. Tölur
Hagstofunnar sýna að í júní hækkaði
verð á kjöti um 7%. Hafa ber í huga að
á sama tíma fengu bændur hækkun.
Kaffi hækkaði um 20%
Dæmi eru um að innfluttar mat-
vörur hafi lækkað á árinu. Þannig
lækkuðu hrísgrjón um 7% og verð á
hveiti breyttist sáralítið. Samt hækk-
aði verð á brauði um 6,2%, en alþjóð-
legur samanburður sýnir að verð á
brauði á Íslandi er mjög hátt. Verð á
kaffi hækkaði hins vegar um rúmlega
20%.
Á sama tíma og búvörur hafa
hækkað talsvert í verði hefur verð á
grænmeti lækkað milli ára. Ein und-
antekning er þó á því, en kartöflur
hækkuðu um tæplega 23% á árinu.
Ávextir hafa ekki hækkað mikið á
árinu, ef ber eru undanskilin sem
hækkuðu um 17% á árinu. Aftur á
móti hefur verð á ávaxtasafa hækkað
mikið eða um 14%. Verð á áfengi hef-
ur ekki haldið í við verðbólgu og
hækkað aðeins um 3,5%.
Verð á opinberri þjónustu hefur
hækkað talsvert á árinu. Þannig hef-
ur sorphreinsun hækkað um 20% og
holræsagjöld um 35%. Strætógjald
hefur hækkað um 28%. Þá hafa leik-
skólagjöld hækkað um 11% á árinu,
en sem kunnugt er hafa sveitarfélög
boðað verulega hækkun á leikskóla-
gjöldum um áramót.
Búvöruverð hækkaði um 11% í ár
 Búvörur hækkuðu minna en verðbólga 2008-2010, en í ár hafa þær hækkað mun meira en verðlag
 Innfluttar matar- og drykkjarvörur hafa hækkað um 71% frá ársbyrjun 2008 en búvörur um 36%
Verðbreytingar á árinu 2011
Heimild: Hagstofan
-10% -5% 0% 0% +5% +10% +15% +20% +25%
LÆKKUN HÆKKUN
Verðbólga
Matur og drykkjarvörur
Kjöt
Fiskur
Mjólk
Grænmeti
Kartöflur
Kaffi
Viðhald á húsnæði
Sorphreinsun
Bílar
Reiðhjól
Bensín og olía
Póstur
Raftæki
Blóm og garðyrkja
Leikhús og tónleikar
Gisting
Leikskólar
+5,2%
+6,7%
+12,5%
+9%
+9,6%
+22,9%
+20,5%
+10%
+20%
+3,7%
+19,2%
+11,7%
+21,4%
+13,2%
+16,5%
+7,3%
+10,8%
–0,8%
–4%
Eftir hrun efnahagslífsins
haustið 2008 hefur þjóðin
breytt neyslumynstri sínu tals-
vert. Í stað þess að kaupa nýja
bíla eða fara til útlanda nota
margir tímann í að ferðast inn-
anlands, fara í leikhús eða tón-
leika, hjóla, huga að viðhaldi
hússins eða vinna í garðinum.
Athyglisvert er að þessir liðir
hafa einmitt hækkað talsvert
mikið í verði á árinu.
Pakkaferðir innanlands hafa
hækkað um 13%, reiðhjól um
19%, leikhús og tónleikar um
16,5%, blóm og garðyrkja um
13%, íþróttaiðkun og tóm-
stundir um 10% og viðhald og
viðgerðir húsa um 10%.
Það eru helst þeir sem hanga
inni og spila tölvuleiki sem geta
glaðst en verð á tölvuleikjum
lækkaði um 6,6% á árinu og á
tölvum um 9,3%. Ef tölvan bilar
ertu hins vegar í vondum málum
því að kostnaður við tölvu-
viðgerðir hækkaði um 9,7% á
árinu.
Reiðhjól og
leikhús hækka
FLEST HÆKKAÐI Á ÁRINU
FRÉTTASKÝRING
Sigrún Rósa Björnsdóttir
sigrunrosa@mbl.is
Nýbyggingar eru enn í lágmarki á
höfuðborgarsvæðinu sé tekið mið af
tölum um fasteignamarkaðinn frá
þjóðskrá. Nýbyggingar á svæðinu
voru um 6% seldra eigna í nóvember
og október. Síðustu tvö ár fyrir hrun
námu nýbyggingar allt frá 11% og
upp í 22% seldra eigna en hlutfallið
hefur farið ört lækkandi síðan, ef frá
er talið öfgagildi upp á 22% í nóv-
ember árið 2009.
Í skýrslu greiningardeildar Arion
banka frá í september segir að nægt
framboð sé af íbúðum á fasteigna-
markaði eins og staðan er í dag, hins
vegar megi gera ráð fyrir skorti á
íbúðarhúsnæði árið 2013 taki ný-
bygging ekki við sér. Ólíklegt sé þó
að það gerist á meðan byggingar-
kostnaður sé um fjórðungi hærri en
markaðsverð fasteigna.
Fasteignaverð hefur hækkað um
nær 8% á árinu en vísitala fasteigna-
verðs stóð í stað í síðasta mánuði.
Augljóst er að dragi úr framboði
nýrra eigna mun það stuðla að
hækkun fasteignaverðs.
Veltuaukning á markaði
Samkvæmt nýjustu tölum frá
Þjóðskrá Íslands er veltuaukning á
höfuðborgarsvæðinu 57%. Velta á
fasteignamarkaði á landinu öllu hef-
ur aukist um 45% á milli ára en
heildarviðskipti með fasteignir á
landinu öllu numu rúmum 170 millj-
örðum króna samkvæmt upplýsing-
um frá þjóðskrá. Um 6.600 kaup-
samningum var þinglýst og nemur
því meðalupphæð hvers samnings
um 26 milljónum króna. Velta síð-
asta árs nam tæpum 119 milljörðum
en á bak við þá tölu eru 4.707 kaup-
samningar.
Fjölbýli dýrast í miðbænum
Tölur frá Þjóðskrá Íslands yfir
fermetraverð á höfuðborgarsvæðinu
sýna að fermetraverð í fjölbýli er
dýrast í litlu fjölbýli í Reykjavík, það
er undir 50 fermetrum. Hagkvæm-
ast er að kaupa í Garðabæ en þar
kostar fermetri í 200 metrum og
stærra 160 þúsund krónur. Það er
svo aftur spurning hversu margar
eignir eru á bak við þá tölu.
Í sjálfu sér þarf ekki að koma á
óvart að smærri íbúðir séu dýrari,
enda fyrstu fermetrarnir oft dýrast-
ir. Staðsetning skiptir líka máli og
margir eru til í að borga meira fyrir
íbúðir sem eru í og við miðbæðinn
en í úthverfi.
Þegar horft er á sérbýlin eru þau
stærstu með ódýrasta fermetra-
verðið. Í Reykjavík fer fermetrinn á
eign sem er 250 fermetrar og stærri
á 196 þúsund á meðan hann er á 187
þúsund krónur í Mosfellsbæ. Dýr-
astur er hins vegar fermetrinn í sér-
býlum í Seltjarnarnesi sem eru á
bilinu 100-150 fermetrar. Þar kostar
hver fermetri 322 þúsund krónur.
Nýbyggingar enn í lágmarki
Hlutfall nýbygginga af seldum fasteignum
25%
20%
15%
10%
5%
0%
Höfuðborgarsvæðið
2006
(júlí-des.)
2007 2008 2009 2010 2011
(jan.-nóv.)
 Fermetraverð á höfuðborgarsvæðinu lægst í stóru fjölbýli í Garðabæ  Dýrasti fermetrinn í með-
alsérbýli úti á Seltjarnarnesi  Nær helmingsveltuaukning á fasteignamarkaði frá árinu 2010
Meðalverð á fermetra á höfuðborgarsvæðinu
miðað við stærð og gerð íbúðar (fermetraverð í þús. kr.)
50-
100
Sérbýli Fjölbýli
m2 <50
100-
150
150-
200 200+
50-
100<50
100-
150
150-
200 200+
Hæsta verð á Seltjarnarnesi
Lægsta verð í Mosfellsbæ
Hæsta verð í Reykjavík
Lægsta verð í Garðabæ
350
300
250
200
150
100
50
0
Fe
rm
et
ra
ve
rð
íþ
ús
.k
r.
32
2
27
4
26
0 27
3
25
7
23
4
20
2
19
4
18
7
28
6
24
2 25
8
22
1 24
4
21
8
22
2
21
8
16
0
Lægst
Hæst
Hæst
Lægst
„Fasteignamarkaðurinn hefur tek-
ið mjög vel við sér síðan um mitt
ár 2010. Árið 2011 hefur verið upp
á við og raunveltuaukningin um
60%,“ segir Ingibjörg Þórð-
ardóttir, formaður félags fast-
eignasala. Hreyfing sé enn of lítil á
markaði miðað við fjölda fasteigna
sem sé um 120.000 á Íslandi.
Kaupsamningar séu farnir að ná
100 á viku en hins vegar vanti tals-
vert upp á að markaðurinn sé bú-
inn að ná eðlilegu jafnvægi. Til
þess þyrftu kaupsamningar að
vera um 200 á viku.
„Hækkunin á fasteignaverði
nemur að meðaltali um 8% þótt
margar spár hafi
lotið í aðra átt,“
segir Ingibjörg.
Fasteignin hafi
því komið best út
sem fjárfest-
ingakostur. Hvað
nýbyggingar
varðar fari að
verða skortur á
þeim en 2.500
íbúðir þurfi árlega til eðlilegrar
endurnýjunar og uppbyggingar.
„Þá ráðum við varla við það þar
sem vélakostur er að ganga úr sér
og mannaflinn farinn annað. Þetta
þarf að byggja upp aftur.“
Vantar upp á jafnvægi
FASTEIGNAMARKAÐUR
Ingibjörg
Þórðardóttir