Morgunblaðið - 18.01.2012, Blaðsíða 12

Morgunblaðið/RAX
Fræðsla Efla þarf starfsfólk sem
vinnur að málefnum innflytjenda.
Samvinna
» Hópurinn lagði til að skap-
aður yrði vettvangur þar sem
sérfræðingar í málefnum inn-
flytjenda gætu kynnt rann-
sóknir, úttektir og þróun-
arverkefni í málaflokknum.
» Vilhjálmur segir að betur
þurfi að skilgreina hlutverk rík-
is og sveitarfélaga í innflytj-
endamálum en að því sé unnið
um þessar mundir.
sem sat í hópnum.
Vilhjálmur segir að slíkt teymi
myndi líklega hafa aðsetur í
Reykjavík en starfa á vegum SSH
og þá væri æskilegt að ríkið stæði
að því með einhverjum hætti. Það
yrði t.d. skipað lögfræðingi og sér-
fræðingum í málum innflytjenda og
til þess gætu starfsmenn sveitarfé-
laganna leitað um ráðgjöf og að-
stoð.
Vilhjálmur segir markmið hóps-
ins fyrst og fremst hafa verið að
koma á og formgera samstarf
sveitarfélaganna um málaflokkinn
en það verði síðan þróað áfram og
hugsanlega aukið.
Hólmfríður Gísladóttir
holmfridur@mbl.is
Efla þarf samvinnu sveitarfélag-
anna á höfuðborgarsvæðinu um
fræðslu og þjálfun starfsfólks sem
kemur að málefnum innflytjenda
og samræma reglur um túlkaþjón-
ustu til að tryggja gæði hennar.
Þetta er meðal þess sem kemur
fram í niðurstöðum framtíðarhóps
Samtaka sveitarfélaga á höfuðborg-
arsvæðinu sem fjallaði um málefni
innflytjenda en þær hafa verið
lagðar fram til umfjöllunar hjá
sveitarfélögunum sex.
SSH skipaði svokallaða framtíð-
arhópa til þess að fjalla um mögu-
leika á samstarfi sveitarfélaganna í
ýmsum málaflokkum og voru þeir
skipaðir fulltrúum allra sveitarfé-
laganna. Hópurinn sem fjallaði um
málefni innflytjenda ræddi m.a.
kosti þess að endurvekja þjónustu í
anda Alþjóðahúss en brýnna þótti
að treysta þá þjónustu sem þegar
er í boði hjá sveitarfélögunum.
„Það var mikið talað um að það
vantaði ráðgjöf og stuðning í flókn-
um málum og þá kviknaði sú hug-
mynd að vera með sérfræðiteymi
sem hægt væri að leita til með erf-
ið mál,“ segir Vilhjálmur Haralds-
son, mannauðsstjóri Garðabæjar,
Efla samvinnu um málefni innflytjenda
 Sérfræðiteymi ráðleggi og aðstoði í erfiðum málum  Vilja samræma reglur um túlkaþjónustu
12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 18. JANÚAR 2012
segir Kristján að hjartalokan sé pressuð
saman í sex millimetra rör í ísköldu vatni en
við það breytist málmurinn. Þá er skorinn
rúmlega sentimetra skurður í náranum á
sjúklingnum og hjartalokan þrædd þaðan
upp í gegnum æð til hjartans. Til að fá leið-
sögn um hvar staðsetning lokunnar á að vera
er notuð gegnumlýsing og myndataka.
Hjartalokan þenst svo út þegar hún er komin
á sinn stað.
Þessar aðgerðir taka skemmri tíma en
venjulegar hjartalokuaðgerðir og sjúkling-
urinn er fljótari að jafna sig því hann er ekki
með skurð á bringunni né sagað bringubein.
Aðgerðin er ekki áhættulaus, frekar en aðrar
aðgerðir, en ef vel tekst til reynist hún sjúk-
lingnum auðveldari eftir á.
Fyrir aldraða sjúklinga
„Þessi aðgerð er ætluð sjúklingum sem
vegna aldurs, annarra sjúkdóma og oft fyrri
aðgerða geta ekki farið í opna skurðaðgerð
vegna áhættunnar sem er þá orðin mjög mik-
il. Þetta er fólk sem er komið með þrengingu
á hátt stig og er yfir áttrætt, fólkið er þá
sjálft hikandi við að fara í aðgerð og skurð-
læknarnir hikandi við að taka það í aðgerð.
Þrír af þessum fjórum sjúklingum sem við
höfum nú þrætt hjartalokur í fóru í krans-
æðaaðgerðir þegar þeir voru yngri. Svo eru
þeir allir aldraðir svo að áhættan við hefð-
bundna skurðaðgerð væri tölvert mikil. Því
er boðið upp á þessa aðgerð. Það er viss
áhætta sem fylgir öllum aðgerðum en ef allt
gengur vel jafnar sjúklingurinn sig fyrr.“
Kristján segir opna skurðaðgerð enn not-
aða á yngra fólk og þá sem þola slíka aðgerð.
„Við erum mjög ánægðir með hvað þetta hef-
ur gengið vel og hvað allir hafa staðið sig vel í
þessu. Við vitum ekki alveg hvað við eigum
eftir að gera margar svona þræðingar að
meðaltali á ári en við sláum á að þetta geti
orðið 10 til 12 aðgerðir á ári.“
Þræða hjartalok-
una í gegnum æð
Læknadagar 2012 Ósæðarlokuviðgerð með þræðingartækni og áhrif streitu á heilsuna
Morgunblaðið/Eggert
Hjartaaðgerðir Kristján Eyjólfsson yfirlæknir hjartaþræðinga á Landspítalanum gerir nú nýj-
ar hjartalokuaðgerðir með þræðingu í gegnum æð frá nára.
 Í fyrsta skipti framkvæmt hérlendis í vikunni
BAKSVIÐ
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
Fjórar aðgerðir þar sem hjartalokur eru
settar inn með þræðingartækni hafa verið
gerðar á Landspítalanum í þessari viku.
Þessar aðgerðir hafa aldrei verið gerðar hér
á landi áður en verða vonandi gerðar hér
framvegis að sögn Kristjáns Eyjólfssonar,
yfirlæknis hjartaþræðinga hjá LSH.
„Þetta er tækni sem er að þróast í heim-
inum og við reynum að fylgjast með. Hér hef-
ur verið einn danskur sérfræðingur okkur
innan handar, Lars Söndergaard sem er yf-
irlæknir á Ríkisspítalanum í Kaupmanna-
höfn. Hann er mjög reyndur í þessu og okkur
til halds og trausts,“ segir Kristján.
Söndergaard talaði á Læknadögum í gær
þar sem hann sagði frá ósæðarlokuviðgerð
með þræðingartækni.
Pressuð og þrædd til hjartans
Spurður hvernig þessi aðgerð fari fram
Ingveldur Geirsdóttir
ingveldur@mbl.is
„Neikvæð streita getur verið áhættu-
þáttur fyrir ýmsa líkamlega sjúkdóma,
svo sem kransæðasjúkdóma. Hún get-
ur haft áhrif á sýkingavarnir líkamans
og hugsanlega á djúpstæðari varnir
líkamans til dæmis varnir gegn
krabbameini,“ segir Ólafur Þór Æv-
arsson geðlæknir.
„Það eru að birtast kenningar um
það hvað streitan getur verið heilsu-
spillandi. Kannski meira en við héld-
um. Ef streitan nær ákveðinni dýpt og
stendur ákveðið lengi getur hún orðið
að sérstöku vandamáli. Þá er ekki
bara nóg að fara heim úr vinnunni þar
sem álagið er of mikið heldur þarf að
losna úr vítahringnum sem getur leitt
fólk yfir í veikindi.“
Ólafur hélt fyrirlestur á Læknadög-
um í gær um áhrif streitu á líkamlega,
andlega og félagslega heilsu. „Það
sem er svo flókið við streituna er að
hún hefur áhrif á mannskepnuna alla;
áhrif á hegðun okkar, samskipti og á
bæði andlega og líkamlega heilsu.
Rannsóknir á streitu eru mjög fjöl-
breytilegar, það eru sálfræði- og
mannfræðirannsóknir, vinnu-
staðarannsóknir og svo er læknis-
fræðin að koma meira inn á þetta
svið.“
Með þessum auknu rannsóknum er
að birtast talsvert ný mynd af því hver
eru neikvæð áhrif streitu að sögn
Ólafs. „Það er alveg ljóst að langvinn
neikvæð streita hefur áhrif á grunn-
varnir líkamans. Svokallað streitu-
kerfi, sem er samspil taugakerfisins og
hormónakerfa líkamans, fer úr lagi.
Við mikið og langvinnt álag myndast
ójafnvægi í því kerfi og það heldur
áfram þó að orsakirnar fyrir streit-
unni séu horfnar. Þá er fólk fast í víta-
hring sem leiðir það oft inn í mikla
vanlíðan og getur leitt til kvíða og
þunglyndis.“
Streita getur legið í ættum
Samkvæmt nýjust rannsóknum er
ýmislegt sem bendir til þess að streita
geti legið í ættum. „Það eru að koma
fram nýjar erfðafræðilegar rann-
sóknir sem að útskýra betur hvernig
t.d lærð hegðun getur færst á milli
kynslóða. Í sumum fjölskyldum er
stressaðra fólk en í öðrum. Sál-
fræðilegu kenningarnar hafa gengið
mikið út á umhverfi og uppeldis-
aðferðir. Nú eru að koma rannsóknir
sem sýna að þetta gæti líka verið að
miklu leyti efnaskipti sem þróast með
kynslóðum.“
Ólafur segir að fólk sé að verða
meira vakandi fyrir áhrifum streit-
unnar og læknar orðnir góðir í að
greina streitu hjá þeim sem til þeirra
leita. Hans tilfinning er samt sú að
streitan sé að aukast hér. „Ég upplifi
að streitan sé mjög mikil og að hún sé
mjög lúmsk. Fólk á Íslandi er kannski
tilbúið að bíta á jaxlinn, vinna af hörku
og taka þátt í hraðanum. Það er fínt að
hafa brjálað að gera en ekki fínt að
viðurkenna að vera stressaður. Það er
erfitt að svara því hvort streitan er að
aukast en við höfum þá tilfinningu.“
Þarf að breyta lífsstíl og hugarfari
Streita sem slík er ekki alltaf nei-
kvæð að sögn Ólafs. Streita hjálpar
okkur en á einhverju stigi verður hún
of sterk og stendur of lengi og þá verð-
ur hún neikvæð og getur orðið heilsu-
spillandi. Með því að takast á við streit-
una getur fólk verið að koma í veg
fyrir sjúkdóma. En það er ekki alltaf
auðvelt að fá fólk til að gera eitthvað í
sínum málum.
„Það getur verið snúið því það snýst
um að breyta lífsstíl eða breyta hugar-
fari og það er ekki hægt að gera með
einföldum hætti. Þetta snýst um að fá
fólk til að horfast í augu við að það er
að fást við streitu, greina álagsþættina
og vinna úr þeim.“
Streita hefur áhrif á varnir líkamans
 Neikvæð lang-
vinn streita slæm
Neikvæð og
jákvæð streita
» Jákvæð streita er
nauðsynleg, hún eyk-
ur getu og eflir varnir.
Neikvæð streita
breytir; efnaskiptum,
starfsemi líkamans,
heilastarfsemi, líðan
og hegðun.
» Neikvæða streita
hefur bein áhrif á
fjóra af tíu algeng-
ustu sjúkdómsflokk-
unum sem orsaka
80% af allri dánar-
tíðni; hjarta-
sjúkdóma, slag, slys
og sjálfsvíg. Hún get-
ur haft óbein áhrif á
krabbamein, lang-
vinna lifrar- og
lungnasjúkdóma.
» 30% af heimsókn-
um til heimilislækna í
Evrópu eru vegna
streitutengdra sjúk-
dóma. Þeir lækka lífs-
líkur um tíu ár.
Morgunblaðið/Ómar
Stress Ólafur Þór Ævarsson geðlæknir segir neikvætt stress geta haft mjög
slæm langvinn áhrif á andlega og líkamlega heilsu fólks.