SunnudagsMogginn - 19.02.2012, Blaðsíða 4

4 19. febrúar 2012
Serbnesk stjórnvöld hafa veitt rúmlega sex milljónir
evra til hjálpar Serbum í Kosovo á undanförnum tólf
árum. Þetta er liður þeirra í að halda við ítökum sín-
um í landinu. Fé þetta virðist nánast horfið með öllu
að því er fram kom í serbneska dagblaðinu Press
skömmu fyrir áramót.
Í blaðinu sagði að til dæmis hefðu Serbar, sem fyrir
löngu eru fluttir frá Kosovo, fengið háar upphæðir.
Þar á meðal væru sex þúsund Serbar, sem unnið
hefðu fyrir rafveituna Obilic í Kosovo, löngu fluttir og
hefðu ekki þurft að gera handtak til að vinna fyrir
peningunum.
Þá hefði verið veitt fé til að reisa fjölda húsa, elli-
heimili í Mitrovica og heilsugæslustöðvar sem aldrei
hefðu risið. Serbneska ríkið hefði borgað allt að þús-
und evrur fyrir fermetrann þótt hann kostaði ekki
nema 350 evrur. Einnig hefðu peningar verið settir í
að leggja götur, sem aldrei voru lagðar. Að auki voru
upphæðirnar hærri, en kostnaður hefði verið við að
leggja göturnar. Serbnesku styrkirnir hafa einkum
runnið til Norður-Kosovo. Þar eru íbúarnir flestir
Serbar, sem frekar vilja tilheyra Serbíu en Kosovo
eins og fram kom í atkvæðagreiðslu í vikunni.
Fé frá Belgrað til Serba í Kosovo horfið sporlaust
Bóndi flytur eldivið á dráttarvél í fimbulkuldanum sem
verið hefur í Kosovo að undanförnu.
Reuters
Í Kosovo var haldið upp á það á föstudagað fjögur ár eru liðin frá því að þar var lýstyfir sjálfstæði frá Serbíu. Skugga ber þó áþennan dag vegna atkvæðagreiðslu, sem
haldin var fyrr í vikunni í héraðinu Norður-
Kosovo þar sem aðallega búa Serbar og 99,74%
höfnuðu því að lúta stjórn landsins og þar með
yfirráðum albanska meirihlutans í landinu. At-
kvæðagreiðslan fór einnig fram í mótmæla-
skyni við það sem Serbar í norðurhluta Kosovo
líta á sem eftirgjöf serbneskra stjórnvalda í
samningum við Kosovo.
Atkvæðagreiðslan hefur engin raunveruleg
áhrif að því leyti að Serbar í þessum hluta
landsins hafa aldrei viðurkennt sjálfstæði Kos-
ovo frekar en stjórnvöld í Belgrað. Hins vegar
hafa átt sér umleitanir stjórnvalda í Serbíu og
Kosovo fyrir milligöngu Evrópusambandsins
að finna lausn á ágreiningnum vegna sjálfstæð-
isins. Serbar hafa sótt um aðild að Evrópusam-
bandinu, sem hefur sett jákvæða niðurstöðu úr
þessum viðræðum sem skilyrði fyrir inngöngu.
Þúsundir manna komu saman í Pristina, höf-
uðborg Kosovo, í gær til þess að fagna sjálf-
stæðinu og horfa á hergöngu eftir aðalgötu
borgarinnar.
Samningar hafa tekist um ýmis minniháttar
mál, sem munu hafa áhrif á dagleg samskipti,
en ekki hefur náðst samkomulag um helstu
ágreiningsmálin.
120 þúsund Serbar búa í Kosovo. Þriðjungur
þeirra í norðurhlutanum, sem liggur að Serbíu.
Tveir þriðju búa þar sem Albanar eru allt um
kring og eru þeir fúsari til samstarfs en Serb-
arnir í norðri. Alls eru íbúar landsins tæplega
tvær milljónir, flestir af albönskum uppruna.
Kosovo glímir ekki bara við erfiðleika vegna
ágreiningsins við Serbíu og serbneska minni-
hlutann. Fátækt fer vaxandi í landinu, sem er
eitt það fátækasta í Evrópu, og spilling er land-
læg. Talið er að mánaðartekjur séu að meðaltali
250 evrur (rétt rúmar 40 þúsund krónur). At-
vinnuleysi er 40% í landinu og talið er að 15%
íbúa landsins dragi fram lífið á minna en einni
evru (162 krónur) á dag.
Kosovo og serbneskir þjóðernissinnar
Kosovo fékk talsverð sjálfstjórnarréttindi í
júgóslavnesku stjórnarskránni 1974. Héraðið
hefur hins vegar alltaf leikið stórt hlutverk í
málflutningi serbneskra þjóðernissinna og hef-
ur oft verið vitnað í ræðu, sem Slobodan Milos-
evic, þáverandi forseti Serbíu, flutti þar 1989
þegar þess var minnst að 600 ár voru liðin frá
orrustunni um Kosovo. Þá biðu Serbar lægri
hlut fyrir Tyrkjum.
Á níunda áratugnum var albanski meirihlut-
inn gagnrýndur fyrir ofríki og fjöldi Serba og
Svartfellinga flutti brott frá Kosovo. 1989 lét
Milosevic skerða sjálfstjórn Kosovo verulega og
féllu margir Albanar þegar serbneskar örygg-
issveitir brutu mótmæli þeirra á bak aftur. Í
þessu andrúmslofti flutti Milosevic áðurnefnda
ræðu þar sem hann hamraði á því að Kosovo
væri kjarni serbneskrar sögu, menningar og
minninga. Þótt stoð slík málflutnings í raun-
veruleikanum sé hæpin, átti hann greiða leið að
hjörtum Serba. „Kosovo er serbnesk,“ eiga
viðstaddir að hafa hrópað þegar hann lauk máli
sínu.
Kosovo lýsti yfir sjálfstæði 1990, en aðeins
Albanía viðurkenndi sjálfstæðið.
Endi var bundinn á Bosníustríðið með Day-
ton-samkomulaginu 1995, en ástandið hélt
áfram að versna í Kosovo. Samið var um
vopnahlé, en átök brutust út í lok 1998. Serbar
létu til skarar skríða og voru aðgerðir þeirra
fljótt kallaðar þjóðernishreinsanir. Talið er að
ein milljón manna af albönskum uppruna hafi
flúið eða verið hrakin frá Kosovo. Í mars 1999
hóf Atlantshafsbandalagið árásir úr lofti og
stóðu þær fram í júní þegar Milosevic féllst á að
kalla heri sína til baka og erlendur her kæmi til
Kosovo.
Eftir þetta var Kosovo á forræði Sameinuðu
þjóðanna og nánast eins og nýlenda þeirra.
Mörg af þeim vandamálum, sem nú er glímt við
í Kosovo, eiga rætur í því hvað þessi tími stóð
lengi. Kosovo lýsti ekki yfir sjálfstæði fyrr en
17. febrúar 2008, tæpum níu árum eftir að loft-
árásunum lauk og í raun er tímum utanaðkom-
andi forsjár enn ekki lokið með öllu. Tæplega
90 lönd hafa viðurkennt sjálfstæði Kosovo, þar
á meðal Ísland, en mest er andstaðan frá Serb-
um og Rússum.
Þrálátur
vandi
Kosovo
Sjálfstæðis-
afmæli í skugga
ágreinings
Íbúi í Pristina lætur fána Kosovo blakta á meðan hermenn ganga fylktu liði framhjá í tilefni af því að fjögur ár eru liðin frá
því að Kosovo lýsti yfir sjálfstæði. Kosovo er eitt fátækasta land Evrópu og á í erfiðum deilum við grannann í norðri, Serbíu.
AP
Vikuspegill
Karl Blöndal kbl@mbl.is
Kona gengur fram hjá serbneskum fána með
áletruninni „Allt þetta er Serbía“ í bænum Mitro-
vica í Kosovo á föstudag. Á veggmyndinni stend-
ur: „Vegna þess að ekki verður snúið aftur – Mitro-
vica í Kosovo.“ Mitrovica er klofinn bær milli
Serba og Albana.
„Eina fólkið sem
fagnar sjálfstæð-
isdeginum verður
embættismenn
stjórnarinnar, sem
urðu ríkasta fólkið í
Kosovo með því að
vinna sem stjórn-
málamenn á daginn
og kaupsýslumenn á
nóttunni,“ sagði Albin
Kurti, leiðtogi Sjálfs-
ákvörðunarhreyfing-
arinnar, sem er í
stjórnarandstöðu, við
fréttastofuna AFP.
Evrópusambandið
segir að „spilling sé
ráðandi“ í Kosovo og
„geta til að rannsaka
slíka glæpi og sér-
fræðiþekking sé tak-
mörkuð“.
Hverjir
fagna?