Morgunblaðið - 31.08.2012, Blaðsíða 26

26 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 31. ÁGÚST 2012
Þann 7.september gefur
Morgunblaðið út sérblað tileinkað
börnum og uppeldi.
Víða verður komið við í
uppeldi barna bæði í
tómstundum þroska og öllu
því sem viðkemur börnum.
SÉRBLAÐ
MEÐAL EFNIS:
Öryggi barna innan og utan heimilis.
Barnavagnar og kerrur.
Bækur fyrir börnin.
Þroskaleikföng.
Ungbarnasund.
Verðandi foreldrar.
Fatnaður á börn.
Gleraugu fyrir börn.
Þroski barna.
Góð ráð við uppeldi.
Námskeið fyrir börnin.
Tómstundir fyrir börnin.
Barnamatur.
Barnaljósmyndir..
Ásamt fullt af spennandi efni um börn.
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Pöntunartími auglýsinga:
er fyrir klukkan 16 mánudaginn
3. september
NÁNARI UPPLÝSINGAR GEFUR:
Katrín Theódórsdóttir
Sími 5691105
kata@mbl.is
– Meira fyrir lesendur
EXPRESS SYSTEM
Sterkar neglur á aðeins 4 vikum
Hvað eiga grjótlín
og bakteríur sem lifa
á grjóti sameiginlegt?
Felst ekki þversögn í
hvoru tveggja? Getur
lín orðið til úr grjóti
eða lifandi verur étið
grjót? Minnir helst á
öfugmælavísu.
Fyrir allnokkrum
árum vann ég að út-
gáfu Ólandssögu eftir
Eirík Laxdal, sem tal-
in er rituð á seinni hluta 18. aldar.
Sagan er að því er mér sýnist til-
raun til þess að setja saman skáld-
sögu á nútímavísu og kennir þar
ýmissa grasa svo ekki sé dýpra í
árinni tekið. Síðar, um aldamótin
1800, ritaði Eiríkur Söguna af Ólafi
Þórhallasyni sem gefin var út 1987
og teljast verður fullgild skáldsaga
sé miðað við þau gildi, sem þeirri
bókmenntagrein tilheyra, frá því
er hún fyrst kom fram í Evrópu.
Í Ólandssögu segir m.a. frá
stúlkunni Málfríði munnfríðu sem
komið er í vist hjá Grýlu Svað-
adóttur tröllkonu í Jötungörðum.
Hringur kóngsson, sem Grýla ætl-
ar sér til eiginorðs, fellur fyrir
stúlku þessari sem leiðir til þess
óumflýjanlega að hún
verður ófrísk. Grýla
bregst illa við og læt-
ur loka hana inni í
myrkum helli. Þá seg-
ir frá því að vinkona
Málfríðar kennir
henni í neyðinni að
gera olíu af bergfitu
„sem útpressuð er af
steinum og kveikir af
grjótlíni sem aldrei í
eldi brennur.“
Málfríður, sem var
mikil hagleiksstúlka,
vinnur ekki aðeins
kveik úr grjóti hellisins og getur
þar með lýst upp allan hellinn,
heldur finnur hún upp á að spinna
þráð af grjótlíninu „og gjörði þar
af fagran vefnað hvörn hún kallaði
grjótlínsvefnað og þótti hann mjög
verðmætur, því hann kunni ekki að
brenna í eldi. Hafa aðrar þjóðir
kallað þetta pellsvefnað, og hefur
sú list mjög tíðkuð verið (í) suður-
heimum.“ (Ólandssaga 2006, bls.
495) Pell er álitinn fínasti vefn-
aður, oftast úr silki og með glit-
þráðum.
Meðan á vinnu við útgáfuna stóð
velti ég mikið fyrir mér þessu orði
„grjótlín“ . Það kemur fyrir oftar
en einu sinni í handritinu og því
fer ekkert á milli mála að átt er við
lín úr grjóti. Og líkast til er það
glitrandi. Athuganir á sögum Ei-
ríks hafa sýnt að oftar en ekki hef-
ur hann haft rétt fyrir sér þegar
hann skýrir „yfirnáttúruleg“ fyr-
irbæri þjóðtrúarinnar á „vísinda-
legan“ hátt eða með vísun til þess
sem við nútímafólk köllum sál-
fræðilegan eða geðrænan máta.
Nútímavísindi voru að lýsa upp
myrkan hjátrúarheim miðaldanna
á 18. öldinni og fylgdist Eiríkur vel
með á því sviði, enda skráður í nám
í náttúruvísindum við Kaup-
mannahafnarháskóla árið 1761.
Hvaðan hann hefur „sálrænu vís-
indin“ veit ég ekki, nema hann hafi
verið tímaflakkari!
En snúum okkur að nútímanum.
Í vetur leið heyrði ég í Kastljósi
RÚV sagt frá stórvirki eins manns,
sem var að grafa upp og gera að-
gengilegan almenningi svokallaðan
Vatnshelli á sunnanverðu Snæfells-
nesi. M.a. sagði þar frá einhverjum
furðulegum bakteríum sem lifðu á
grjóti og lýstust upp þegar ljós var
borið að þeim. Var þetta ekki bara
grjótlínið hennar Málfríðar munn-
fögru? Í sumar gafst mér tækifæri
til að skoða þennan merkilega helli
með fróðum fararstjóra. Í fyrsta
hellinum, sem þeir kalla Bárð-
arstofu, gefur að líta ótrúlega sjón
sé ljósum beint til lofts. Allt fullt af
skínandi stjörnum sem glitra í loft-
inu. Fararstjórinn útskýrði fyr-
irbærið á vísindalegan hátt, sem er
þó mjög ankannalegt, sumsé að lif-
andi bakteríur lifi á grjótinu og
myndi þessar stjörnur eða ljós með
vatni.
Að sögn fararstjórans eru þessar
bakteríur mjög dularfullar og eng-
inn veit hvort heimsóknir okkar
mannanna kunna að hafa áhrif á
þær. Kannski hverfa þær eða hell-
inum verður lokað á ný þeim til
varnar. Ég veit ekki til þess að
þessi „ljós“ hafi fundist víðar, en
gaman væri að geta sér þess til að
þarna væri komin vísindaleg skýr-
ing á ljósinu í helli Málfríðar. Ég
segi bara eins og hann afi minn:
„Já, það er margt skrýtið í kýr-
hausnum.“
Er grjótlín Málfríðar
munnfríðu fundið?
Eftir Maríu Önnu
Þorsteinsdóttur » Í vetur leið heyrði ég
sagt frá stórvirki
eins manns, sem var að
grafa upp og gera að-
gengilegan almenningi
Vatnshelli á sunn-
anverðu Snæfellsnesi.
María Anna
Þorsteinsdóttir
Höfundur er íslenskufræðingur og
framhaldsskólakennari.
Ég er einn þeirra
fjölmörgu sem naut
þess að fylgjast með
Ólympíuleikunum í
sjónvarpinu og varð
sannarlega snortinn
af öllu þessu frábæra
íþróttafólki sem lagt
hefur þvílíkt á sig til
þess að ná þeim ár-
angri að fá að taka
þátt í þeirri stór-
brotnu hátíð sem leikarnir voru.
Okkar fólk stóð sig vel og marg-
ir toppuðu eigin árangur og settu
jafnvel Íslandsmet, þótt það nægði
ekki til að vera með þeim fremstu
á leikunum í öllum tilfellum, en
hver gat svo sem ætlast til þess?
Virkilega glæsilegir fulltrúar
okkar sem við getum verið stolt af.
Miklar og góðar fyrirmyndir sem
hafa lagt mikið á sig og eiga fram-
tíðina fyrir sér hvort sem það er í
áframhaldandi íþróttaiðkun eða á
öðrum sviðum tilverunnar.
Strákarnir okkar
Strákarnir okkar sem við erum
svo stolt af og eru hluti af þjóð-
arsálinni, þ.e. handboltalandsliðið,
stóðu sig líka frábærlega. Að vinna
alla leikina í riðlakeppninni þar
með talda Svía og Frakka, sem
síðar léku til úrslita á mótinu, en
detta síðan út með þeim sár-
grætilega hætti í átta liða úrslitum
eins og raunin varð, er í senn einn
besti árangur okkar á alþjóðamóti
fyrr og síðar, en jafnframt ein
mestu vonbrigði sem liðið og þjóð-
in hefur orðið fyrir með að hafa
ekki náð að leggja Ungverjana að
velli í átta liða úrslitunum, þar
sem við hefðum ekki getað verið
nær því.
– Og menn spyrja sig, hvernig
má það vera að lið sem vinnur tvo
leiki í riðlakeppninni kemst í fjög-
urra liða úrslit en ekki lið sem
vinnur alla sína fimm leiki riðla-
keppninnar, en það er nú önnur
saga, og svo sem ekkert sem þurfti
að koma á óvart.
Ólafur Stefánsson
Og svo bara lauk leikunum og
allt í einu var allt búið og menn
héngu svolítið eins og í lausu lofti.
Guðmundur landsliðsþjálfari hafði
stýrt sínum síðasta leik og enginn
veit hvort Ólafur Stefánsson á eftir
að leika fleiri landsleiki, jafnvel
ekki hann sjálfur.
Hafi svo verið, sem við vonum
sannarlega ekki, og þar sem Ólaf-
ur Stefánsson er ekki neinn venju-
legur íþróttamaður í sögu þjóð-
arinnar þá legg ég til að þjóðin fái
að kveðja kappann, þegar að því
kemur að hann ákveði að segja
þetta gott, þar sem komið verði á
einhvers konar kveðjuleik í Laug-
ardalshöllinni þar sem
Óli og landsliðið leiki
gegn liði sem Óli velur
sjálfur. Liði sem sam-
anstæði af leik-
mönnum sem hann
hefur spilað með eða á
móti í gegnum tíðina
frá Þýskalandi, Spáni,
Danmörku, jafnvel
Frakklandi og víðar.
Eins og kunnugt er
hefur hann fjórum
sinnum verið kjörinn
íþróttamaður ársins. Hann hefur
unnið meistaratitla með sínum fé-
lagsliðum á Íslandi, í Þýskalandi,
Spáni og Danmörku og það jafnvel
oftar en einu sinni og oftar en
tvisvar í hverju landi. Auk þess
sem hann hefur unnið meist-
aradeild Evrópu með sínum fé-
lagsliðum a.m.k. tvisvar ef ekki
oftar. Hann var fyrirliði íslenska
landsliðsins sem varð í öðru sæti á
Ólympíuleikunum í Peking 2008 og
brons á EM 2010. Þá hefur hann
verið markahæsti maðurinn á stór-
móti og valinn í það minnsta þrí-
vegis í lið mótsins. Að margra áliti
einn farsælasti og besti handknatt-
leiksmaður sem uppi hefur verið.
Hvort það hugnast Ólafi síðan
að spila slíkan kveðjuleik þar sem
ekki er að neinu sérstöku að keppa
verður svo að koma í ljós.
Íslenska þjóðin stendur í
þakkarskuld við þennan mann sem
yljað hefur landsmönnum með
drengskap sínum, baráttuþreki, út-
sjónarsemi, keppnisskapi, jákvæðni
og aga jafnt að sumri til sem og á
dimmum vetrardögum og átt ein-
stakan þátt í að sameina þjóðina á
erfiðum tímum.
Önnur eins fyrirmynd jafnt fyrir
æsku landsins og hina sem eldri
eru er vandfundin og verður lengi
í minnum höfð og vitnað verður til.
Íþróttaferill Ólafs Stefánssonar
er engu líkur og enginn af okkar
annars frábæra fyrirmyndar
íþróttafólki kemst í líkingu við
hann.
Ólafur Stefánsson
Eftir Sigurbjörn
Þorkelsson
Sigurbjörn
Þorkelsson
» Ólafur Stefánsson
hefur verið okkur
einstök fyrirmynd
með drengskap sín-
um, baráttuþreki og
þolgæði, útsjónarsemi
og keppnisskapi, já-
kvæðni og aga.
Höfundur er rithöfundur.
- nýr auglýsingamiðill
569-1100
finnur@mbl.is
Frá eldri borgurum
í Hafnarfirði
Þriðjudaginn 28. ágúst var spilað á
16 borðum.
Úrslit urðu þessi í N/S:
Jóhann Benediktss. – Erla Sigurjónsd. 394
Jón Sigvaldason – Katarínus Jónsson 362
Örn Isebarn – Örn Ingólfsson 337
Bjarni Þórarinss. – Jón Lárusson 334
A/V
Bragi Björnsson – Bjarnar Ingimars 386
Óskar Ólafsson – Magnús Jónsson 385
Auðunn Guðmss. – Örn Einarss. 379
Tómas Sigurjónss. – Björn Svavarss. 359
BRIDS
Umsjón Arnór G.
Ragnarsson| norir@mbl.is