Morgunblaðið - 07.09.2013, Síða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. SEPTEMBER 2013
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Indverjar hafaá und-anförnum ár-
um verið á mikilli
uppleið. Efna-
hagur landsins
hefur farið sífellt
stækkandi og
landið oft nefnt í sömu andrá
og Kína og Brasilía sem efna-
hagslegt risaveldi framtíð-
arinnar. Fréttir síðustu vikna
hafa hins vegar dregið þar úr
en landið er nú sagt vera í
sinni mestu krísu síðan árið
1991 þegar indverska ríkið
þurfti að selja hluta af gull-
forða sínum til þess að eiga
fyrir lánum. Í kjölfar þess
brugðust stjórnvöld við með
umbótum sem allar sneru í
frjálsræðisátt og gerðu mikið
til þess að koma á þeim upp-
gangi sem verið hefur, þar til
nú.
Indland hefur verið vinsæll
áfangastaður fyrirtækja að
undanförnu. Á uppgangstím-
anum streymdi erlent fjár-
magn til Indlands, sem ýtti
undir hækkun á raungengi,
jók innflutning á kostnað út-
flutnings. Innlenda fjár-
magnið fór því í fasteignir og
blés til fasteignabólu og hluta-
fjárbólu samhliða auknum
viðskiptahalla. Nú þegar ból-
urnar eru sprungnar og ind-
verska myntin, rúpían, hefur
verið að falla eru gjaldeyr-
ishöft hert. Hættan er sú að
óðagot eða örvænting muni
keyra gjaldmiðilinn enn neð-
ar.
Einhverjum kann að þykja
þetta kunnugleg sviðsmynd
við stöðuna hérlendis fyrir
nokkrum árum. Vandi Ind-
verja er þó af dýpri rótum. Þó
að landið eigi að heita lýðræð-
isríki er enn mikil stéttaskipt-
ing þar og misskipting á gæð-
um, og einungis um 3%
landsmanna greiða tekju-
skatt. Þó að þar sé um 37
milljónir manna að ræða segir
það sig sjálft að indverska rík-
ið getur illa staðið
við skuldbind-
ingar sínar með
þessu áframhaldi.
Indverjar eygja
ýmsar vonir um að
það muni takast að
afstýra algjöru hruni. Nýjum
seðlabankastjóra hefur verið
líkt við „rokkstjörnu“, en sá
mun helst hafa unnið sér það
til frægðar að hafa varað við
lausafjárkreppunni 2008.
Útflutningsgreinar lands-
ins eru að taka aftur við sér og
einhverjir telja að með lægra
gengi rúpíunnar skapist tæki-
færi til þess að laða að erlend
fyrirtæki sem nú þegar eru
með mikil umsvif í landinu.
Þetta mun þó tæpast duga
til að leysa vandann heldur
þarf nánast algjöra hugar-
farsbreytingu meðal Ind-
verja. Auka þarf atvinnu-
möguleika ungs fólks, afnema
ríkiseinokun á helstu fram-
leiðsluvörum og gera umbæt-
ur á stífu regluverki sem um-
lykur og kæfir frjálst
framtak.
Viss von er til að forsætis-
ráðherra landsins, Manmohan
Singh, hafi skilning á þessu og
muni beita sér fyrir jákvæð-
um breytingum. Hann hefur í
það minnsta talað um umbæt-
ur í frjálsræðisátt og í skatta-
málum sem eigi að auka vöxt.
Stjórnarandstaðan hefur á
hinn bóginn gefið lítið fyrir
þetta og telur að orðum Singh
hafi ekki fylgt miklar efndir
fram til þessa.
Indland er þriðja stærsta
hagkerfi Asíu og hefur stækk-
að hratt. Vöxtur þar var um
8% fyrir tveimur árum en er
nú nær helmingi hægari. Ís-
land hefur tiltölulega lítil bein
viðskipti við Indland, en
vegna stærðar landsins og
aukinna umsvifa skiptir
heimsbyggðina alla máli að
Indverjar nái tökum á efna-
hag sínum og takist að
tryggja áframhaldandi vöxt.
Ekki verður auðvelt
fyrir Indverja að
koma efnahag
landsins í fyrra horf}
Efnahagsvandi Indlands
Hagræðing-arhópur rík-
isstjórnarinnar er
að störfum og í
samtali Morg-
unblaðsins við for-
mann hans, Ás-
mund Einar Daðason, kom
fram að vinnunni miðaði
ágætlega.
Það var jákvætt en Ás-
mundur bætti við að verk-
efnið væri gríðarlega um-
fangsmikið og að ekki væri
tímabært að segja til um
hversu stór hluti
tillagna hópsins
yrði sjáanlegur í
væntanlegu fjár-
lagafrumvarpi.
Þetta er nokk-
urt áhyggjuefni
því það er eins með þetta
verkefni og önnur sem rík-
isstjórnin hefur tekið sér fyr-
ir hendur, tíminn til að sýna
árangur er skammur. Brýnt
er að þegar í haust sjáist ár-
angur af starfi sumarsins á
þessu sviði sem öðrum.
Mikilvægt er að hag-
ræða hjá hinu op-
inbera og endur-
skoða umsvif þess}
Aðkallandi hagræðing
R
etoríska spurningin „Er þetta
frétt?“ heyrist sífellt oftar hróp-
uð yfir gúrkutíðarfréttum og
fréttum sem eru svo mjúkar að
silki myndi blikna við hliðina á
þeim. „Forsetinn er í íþróttaskóm“ – „kommon,
er ekkert að gera á þessum fjölmiðlum?“ heyr-
ist í virkum. „Bíllinn hans Brad Pitt hurðaður –
reyndist vera Steve Carell“ – „í alvöru?“ segja
bloggheimar.
En stundum gerist eitthvað fréttnæmt. Und-
anfarin tvö ár hafa átök geisað í Sýrlandi. Talið
er að um 100.000 manns hafi fallið í átökunum,
þrjár milljónir hafa þurft að flýja heimili sín og
tvær milljónir hafa flúið landið.
Í ágúst í fyrra dró Barack Obama, forseti
Bandaríkjanna, rauða línu í sandinn, þar sem
hann sagði að Bandaríkin myndu ekki líða
notkun efnavopna í landinu. Talið er að stjórnarherinn
hafi beitt saríngasi á stjórnarandstæðinga og óbreytta
borgara á árinu. Obama og félagar, Francois Hollande
Frakklandsforseti og David Cameron, forsætisráðherra
Bretlands, segjast tilbúnir að beita hernaðarmætti ríkja
sinna til að slá á puttana á Sýrlandsforseta fyrir að beita
þessum vopnum, en efnavopn þykja svo viðbjóðsleg að
notkun þeirra var bönnuð á millistríðsárunum.
Þetta er frétt. Þrátt fyrir það virðist nýja uppskriftin að
glúteinlausum prótínbollakökum, fréttir af brjóstnámi
Angelinu Jolie eða afmælisgjöfum borgarfulltrúa vekja
talsvert meiri athygli en þessi stórfrétt. Það heyrir því
miður til undantekninga að fréttaþyrstir Íslendingar
sökkvi sér í alvarlegar fréttir, einkum fréttir utan úr
heimi. Þegar fréttamiðlarnir ákveða svo að
sýna fréttafíklunum hvernig stríð lítur út í al-
vörunni virðist sem allt ætli að keyra um þver-
bak. Myndir á forsíðu mbl.is af börnum sem
höfðu látið lífið í saríngasárás virtust strjúka
fólki öfugt, þó svo að nokkrir lesendanna hefðu
vakið athygli á því að þetta er það sem er að
gerast í heiminum og eðlilegt að fréttamiðill
sýni lesendum sínum heiminn eins og hann er.
Stríð er því miður ekki bara hausamyndir af
forsetum með áhyggjufullan svip eða mynd-
bönd af Tomahawk-flugskeytum sem er skotið
á loft af þilfari bandarísks tundurspillis fyrir
botni Miðjarðarhafs. Þessi flugskeyti bera 450
kílógramma sprengihleðslu. Þessi flugskeyti
lenda einhvers staðar. Svona fréttir virðast
hins vegar ótrúlega fáir lesa.
Blaðamaður Monitor, systurblaðs Morgun-
blaðsins, kom hins vegar með krók á móti bragði. Fyr-
irsögnin „Sláandi kynlífsmyndband“ á vef Monitor er
trójuhestur af sama meiði og fjöldapóstarnir sem sendir
voru í MR á sínum tíma, þar sem tölvupóstar með óá-
hugaverðum tilkynningum og óskum um að nemendur
tækju að sér hrútleiðinleg embætti voru yfirleitt með við-
fangsefninu „Bjór, klám og stórslysamyndir!“ Þannig
póstur liggur ekki lengi ólesinn í pósthólfinu. Þá var hent
að því gaman að það myndi umtalsvert auka lestur „al-
vöru“ frétta ef hægt væri að fá Ryan Gosling til að tjá sig,
eða neita að tjá sig, um vanda Íbúðalánasjóðs eða þá stað-
reynd að ríkið borgar um 90 milljarða króna í vexti árlega.
En ég er sennilega ekki að segja neinar fréttir með þessu.
gunnardofri@mbl.is
Pistill
Er þetta frétt?
Gunnar Dofri
Ólafsson
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
SVIÐSLJÓS
Hólmfríður Gísladóttir
holmfridur@mbl.is
Það er búið að skera allt innað beini og það er enginfita eftir. Og það er ekkihægt að gera neitt nema
með auknu fjármagni,“ segir Hlíf
Steingrímsdóttir, yfirlæknir blóð-
lækninga á Landspítala, um mögu-
leika stjórnenda spítalans til að
leysa úr þeim vanda sem steðjar að
lyflækningadeild, þar sem stöðugildi
deildarlækna eru tuttugu og fimm
en starfandi deildarlæknar aðeins
sjö. Læknafélag Íslands efndi til
fundar um ástandið á fimmtudag,
þar sem stjórnvöld og stjórnendur
Landspítala voru hvött til að „bregð-
ast við með ásættanlegum hætti“.
Hlíf segir augljóst að ekki verði
hægt að vinna samkvæmt gildandi
neyðaráætlun nema í nokkrar vikur.
Menn virðast almennt sammála
um að margt þurfi að koma til þann-
ig að málum verði borgið til fram-
tíðar. „Það sem gerir lyflækning-
unum mjög erfitt fyrir er t.d.
aðstaðan. Við þurfum að manna
vaktir í tveimur húsum og þá verða
ekki þessi samlegðaráhrif sem gætu
orðið ef við værum í einu húsi; öll
bráðaþjónusta lyflækninga og öll
þjónusta vegna hjartasjúkdóma,
lungnasjúkdóma, meltingar-
sjúkdóma, gigtarsjúkdóma, allar
undirsérgreinar lyflækninga,“ segir
Hlíf. Hún segir marga hafa sýnt
langlundargeð vegna nýs sjúkrahúss
en ef þær hugmyndir séu út af borð-
inu verði að finna aðrar lausnir á
húsnæðisvanda spítalans.
Stjórnvöld styrki sérnámið
Vilhelmína Haraldsdóttir, fram-
kvæmdastjóri lyflækningasviðs, seg-
ir álagið á sviðinu annað úrlausnar-
efni en það hafi verið gríðarlegt
undanfarin misseri. „Þar þurfum við
að vinna með öðrum sviðum spít-
alans og eins skiptir miklu máli að
sjúklingar sem eru að bíða eftir að
komast á hjúkrunarheimili, og eru
búnir að fá samþykkt færni- og
heilsumat, bíði ekki hjá okkur. Þeir
hafa verið nálægt fimmtíu á hverjum
tíma síðastliðið ár og það hefur bæst
ofan á lækna og annað starfsfólk
sviðsins að sjá um þessa sjúklinga,“
segir hún en það sé sjúklingunum
fyrir bestu að komast sem fyrst inn á
hjúkrunarheimili.
Vilhelmína segir einnig mikil-
vægt að bæta vinnu- og námsaðstöðu
læknanna en það sé til lítils að bjóða
upp á gott kennsluprógramm ef
læknarnir geta ekki stundað námið
sökum anna. Þá hvetur hún stjórn-
völd til að leggja til fjármagn til sér-
fræðimenntunar lyflækna. „Stjórn-
völd hafa fjármagnað að hluta
sérnám í heimilislækningum og það
væri mjög mikilvægt ef þau styrktu
líka framhaldsnám í lyflækningum,
því lyflækningar eru grein sem er
mjög mikilvæg, sérstaklega í þjóð-
félagi sem er að eldast,“ segir hún.
Síðast en ekki síst þarf spítalinn
að geta boðið íslenskum læknum
samkeppnishæf laun, segir Vilhelm-
ína, en þar þurfa stjórnvöld einnig að
koma að borðinu í gegnum kjara-
samninga. „Við erum á alþjóðlegu
vinnumarkaðssvæði og það er skort-
ur á læknum mjög víða. Það er boðið
í okkar lækna bæði á Norðurlöndum,
í Bandaríkjunum og víðar og það er
auðvelt fyrir þá að fá vinnu á fínustu
stöðum,“ segir hún. Ísland hafi dreg-
ist langt aftur úr hvað launakjörin
varðar.
Vilhelmína segir stjórnendur
spítalans í góðu sambandi við stjórn-
völd og að allir séu meðvitaðir um
ástand mála. „Ég vona að yfirvöld
sjái að svona getur þetta ekki gengið
og hjálpi okkur með þetta,“ segir
hún.
Lítið gert án aukins
fjármagns frá ríkinu
Morgunblaðið/Rósa Braga
Læknar Kristján Þór Júlíusson heilbrigðisráðherra fylgdist með fjölmenn-
um fundi Læknafélags Íslands sem haldinn var í fyrradag.
Leifur Bárðarson, settur land-
læknir, segir embættið vissu-
lega hafa áhyggjur af málum á
lyflækningasviði Landspítalans
en að tillögur að lausnum verði
að koma þaðan. Hann segir að
menn verði að falla frá þeim
hugsunarhætti að „redda þess-
um róðri fyrir horn“ og horfa á
málin í stærra samhengi.
„Þrátt fyrir allt þá erum við
ekki með neinar tölur sem segja
að við séum komin á einhvern
óskaplegan botn varðandi ár-
angurinn í heilbrigðisþjónust-
unni en ef þetta heldur svona
áfram og þetta er borið uppi af
örfáum eldmóðssálum þá geng-
ur það auðvitað ekki,“ segir
hann.
Leifur segir að horfa þurfi á
málin frá fleiri hliðum en bara
þeirri fjárhagslegu og m.a.
spyrja að því hvort andrúms-
loftið á spítalanum hafi eitt-
hvað með það að gera hvernig
tekst að fá fólk til starfa.
Reddingar
duga ekki
LANDLÆKNISEMBÆTTIÐ