Morgunblaðið - Sunnudagur - 05.01.2014, Blaðsíða 56

56 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 5.1. 2014
Framhaldsbækur eru í eðli sínu þeirr-ar gerðar að lesandinn kýs að byrjaá fyrstu bók og lesa sig síðan áfram.
Þegar kemur að bókum norska spennu-
sagnahöfundarins Jo Nesbø er ljóst að
þessi regla er ekki algild. Bækur hans
njóta gríðarlegra vinsælda víða um heim,
meðal annars í Bretlandi og Bandaríkj-
unum þar sem erfitt er fyrir norræna
höfunda að hasla sér völl. Rauðbryst-
ingur var bókin sem vakti verulega at-
hygli á þessum flinka höfundi, en þar er
lögreglumaðurinn Harry Hole í lyk-
ilhlutverki. Rauðbrystingur var hins veg-
ar ekki fyrsta bók Nesbø um Hole heldur
sú þriðja. Lesendum var því þeytt inn í
bók án þess að vita forsöguna. Þannig var
ýmislegt á huldu
um fortíð Hole, en
lesendur settu það
ekki fyrir sig held-
ur sökktu sér ofan í
Rauðbrysting og
þær bækur sem á
eftir hafa komið.
Það var ekki fyrr
en nýlega sem
fyrsta bók Nesbø
um Hole, Leð-
urblakan, kom út á
ensku og á íslensku
og ýmislegt er varðar persónu lögreglu-
mannsins opinberaðist. Ein gömul bók
Nesbø kom svo út á ensku á dögunum,
Cockroaches, sem kom fyrst út í Noregi
árið 1998 og er bók númer tvö um Harry
Hole. Hún kæmi ekki út á ensku nema
vegna þess að útgefendur í hinum ensku-
mælandi heimi vita að þeir geta rokselt
gamla bók eftir Nesbø, höfund sem hefur
á undanförnum árum selt 20 milljónir
eintaka af bókum sínum.
Cockroaches er vitanlega komin í
bókabúðir hér á landi í ensku útgáfunni.
Harry Hole er í Bangkok þegar norski
sendiherrann þar í landi finnst látinn í
subbulegu gistiheimili. Málið er allt hið
dularfyllsta og barnaklám og ofbeldi
gegn börnum kemur mjög við sögu. Það
sýnir sig hér, eins og í flestum bókum
Nesbø, hversu laginn höfundurinn er við
að blekkja lesendur þannig að lausnin
kemur mjög á óvart. Það verður svo ekki
haft af Nesbø að hann kann að skapa
hrylling þannig að lesandanum verður
ekki rótt og síðustu kaflar bókarinnar eru
æsispennandi. Cockroaches ekki ein af
bestu bókum Nesbø en hún er engu að
síður hin besta afþreying.
Orðanna hljóðan
GAMALL
OG GÓÐ-
UR NESBØ
Hinn norski Jo Nesbø er einn vinsælasti
glæpasagnahöfundur í heimi.
Ný útgáfa af gamalli
bók um Harry Hole.
J
ames Oswald er stórt nafn í glæpa-
sagnaheiminum eftir að hafa landað
risasamningi við Penguin-útgáfuna.
Oswald, sem er bóndi í Skotlandi, var
staddur hér á landi fyrir nokkrum vik-
um og var þátttakandi á glæpasagnahá-
tíðinni Iceland Noir. Hann segist hafa verið
afar ánægður með hátíðina og vonast til að
koma aftur hingað til lands á þessu ári.
Útgáfusaga bóka Oswalds er ævintýraleg.
Árið 2012 gaf hann sjálfur
út sem rafbækur tvær sögur
um lögreglumanninn Tony
McLean, en hann hafði lengi
átt þær í fórum sínum. „Ég
hef skrifað í tuttugu ár
vegna þess að ég hef unun
af að skrifa en mér virtist
ekki miða mikið áleiðis en
svo allt í einu fór allt að
geraast og síðustu átján mánuðir hafa verið
ótrúlegir,“ segir Oswald. „Í áraraðir sendi ég
handrit að glæpasögum mínum til útgefenda
sem höfnuðu þeim með þeim athugasemdum
að þeir væru vissulega hrifnir af þeim en
þær hentuðu þeim ekki og auk þess væri
enginn markaður fyrir bækur af þeirri teg-
und sem ég væri að skrifa. Hið yfirnátt-
úrlega kemur mjög við sögu í glæpasögum
mínum og ég held að sá þáttur hafi átt þátt í
því hversu hikandi útgefendur voru við að
gefa út bækur mínar.
Ég ákvað að gefa bækurnar út sem raf-
bækur. Sú fyrri, Natural Causes, vakti gríð-
arlega athygli meðal lesenda svo ég flýtti
mér að setja bók númer tvö, Book of Souls,
á markað sem rafbók og áhugi lesenda á
henni var sömuleiðis mikill. Penguin-útgáfan
veitti því athygli hversu hrifnir lesendur
voru og keypti síðan útgáfuréttinn að bók-
unum tveimur og gerði saming við mig um
alls sex glæpasögur í þessum flokki, sú
þriðja kemur út í febrúar og ég er að skrifa
þá fjórðu núna.“
Spurður um efni glæpasagna sinna segir
Oswald: „Aðalpersónan er lögreglumaðurinn
Tony McLean. Ég hef verið borinn saman
við Ian Rankin og bækur mínar taldar líkjast
Rebus-bókum hans, ég held að það sé vegna
þess að líkt og hann skrifa ég um lögreglu-
mann sem starfar í Edinborg. Ég er hrifinn
af bókum Rankins en mínar eru mjög ólíkar
hans. Í mínum bókum kemur hið yfirnáttúr-
lega við sögu og ill öfl hafa áhrif á fólk sem
mér finnst virka vel í sögu sem gerist í Ed-
inborg, sem er gömul borg, stútfull af stöð-
um þar sem sagt er að sé reimt. Hvernig
bregst lögreglumaður við þegar ill og óút-
skýranleg öfl eru á kreiki? Hvernig eiga slík-
ar frásagnir að rata í lögregluskýrslur þegar
enginn trúir á drauga og djöfla?
Þótt útgefendur hafi á sínum tíma sett
fyrir sig yfirnáttúrlega þáttinn í bókum mín-
um hefur viðhorfið breyst. Áður þótti ekki
fínt að blanda saman glæpum og því yfir-
náttúrlega en nú nýtur slíkt mikilla vinsælda
í kvikmyndum þar sem vampírur koma við
sögu og fyrir vikið eru útgefendur mun opn-
ari fyrir því að hleypa þessum þáttum inn í
glæpasögurnar. Lesendum finnst samspil
glæpa og þess yfirnáttúrlega skemmtilegt og
ég hef sannarlega grætt á því.“
Oswald er bóndi í Skotlandi, er með tólf
nautgripi og fimmtíu kindur. „Faðir minn
var bóndi og ég var honum til aðstoðar á
bænum en ég ætlaði mér ekki að verða
bóndi og lærði sálfræði,“ segir Oswald. Fyrir
fimm árum lést faðir minn í bílslysi og ég
tók við bóndabænum. Síðustu ár hef ég verið
að breyta bænum eins og ég vil hafa hann,
það má segja að ég hafi byrjað frá grunni. Á
þessum tíma setti ég bækur mínar á markað
sem rafbækur og bjóst ekki við neinu. Svo
skyndilega gjörbreyttist líf mitt.“
GLÆPIR OG HIÐ YFIRNÁTTÚRLEGA
Bóndi skrifar glæpasögur
„Lesendum finnst samspil glæpa og þess yfirnáttúrlega skemmtilegt og ég hef sannarlega grætt á því,“
segir James Oswald sem sést hér í sveitinni ásamt tveimur ferfættum vinum.
Ljósmynd/David Cruickshanks
JAMES OSWALD GAF SJÁLFUR ÚT
BÆKUR SÍNAR SEM RAFBÆKUR EFT-
IR AÐ ÚTGEFENDUR HÖFNUÐU
ÞEIM. NÚ ER HANN Á RISASAMN-
INGI HJÁ PENGUIN-ÚTGÁFUNNI.
Þegar ég er spurður um bók sem ég hef í hávegum dettur mér í hug
að nefna bók eftir Antonin Scalia, dómara við Hæstarétt Banda-
ríkjanna A Matter of Interpretation, þar sem hann á sinn skarp-
skyggna hátt lýsir viðhorfum sínum til lögskýringa.
Við erum skoðanabræður um að dómstólar setji
ekki lög heldur eigi að beita lagareglum sem til stað-
ar voru þegar atvik máls urðu. Einnig gæti ég nefnt
bók sem kom út á Íslandi á árinu 2012 eftir Gunn-
laug Jónsson og nefnist Ábyrgðarkver. Sú bók
ætti að vera skyldulesning fyrir upprennandi kyn-
slóðir á Íslandi, því í henni er gerð grein fyrir því
hvernig okkur er lífsnauðsynlegt að taka ábyrgð á
sjálfum okkur, bæði í eigin þágu og annarra. Eða bók
Ayn Rand Uppsprettan. Þar segir frá arkitektinum Howard Ro-
ark, sem lét ekki rétttrúnað samtímans hrekja sig af leið. Ég gæti jafn-
vel nefnt sjálfsævisögu Benjamíns Franklíns sem kom út í íslenskri
þýðingu á fæðingarári mínu 1947. Sú bók hefur að geyma sögu eins
merkasta manns allra tíma, því fyrir utan að vera fluggreindur og auð-
mjúkur í hugsun sinni var hann það sem kalla má „maður úrlausna“.
Ég ætla samt ekki að setja neina þessara bóka í efsta sætið. Þar skal
tróna ljóðabókin Illgresi, sem fylgt hefur mér æviveginn alveg frá
unglingsárum. Sú bók er eftir Magnús Stefánsson sem notaði höf-
undarnafnið Örn Arnarson. Bókin sú er eiginlega safn af perlum.
Faðir minn hafði Örn í hávegum og ber ábyrgð á að hafa kynnt hann
fyrir mér. Pabbi var afskaplega glaðsinna maður, þó að ekki léki lífið
alltaf við hann. Á legstein hans er skráð:
Og er það ekki mesta gæfa manns
að milda skopi slys og þrautir unnar,
að finna kímni í kröfum skaparans
og kankvís bros í augum tilverunnar?
Í UPPÁHALDI
JÓN STEINAR
GUNNLAUGSSON
Jón Steinar Gunnlaugsson hefur ljóðabókina Illgresi eftir Örn Arnarson í
miklum hávegum og segir hana vera safn af perlum.
Morgunblaðið/Kristinn
Örm Arnarson
BÓK VIKUNNAR Í Skagfirskum skemmtisögum 3 er að
finna 250 sögur um alkunna gamansemi Skagfirðinga. Björn
Jóhann Björnsson tók saman.
Bækur
KOLBRÚN BERGÞÓRSDÓTTIR
kolbrun@mbl.is