Morgunblaðið - 22.08.2014, Qupperneq 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 22. ÁGÚST 2014
Páll Fannar Einarsson
pfe@mbl.is
Tökur á fyrri hluta nýrrar ís-
lenskrar kvikmyndar, Hrútar, hóf-
ust í vikunni í Bárðardal í Suður-
Þingeyjarsýslu og standa fram til
2. september. Grímur Hákonarson
leikstýrir myndinni, en spurður
hvers vegna Bárðardalur varð fyr-
ir valinu sem tökustaður, segir
hann: „Það var nú bara hálfgerð
tilviljun. Ég var að leita að tveim-
ur samliggjandi sveitabæjum og
var búinn að keyra um allt landið í
leit minni að þeim. Ég var svo að
hlusta á viðtal við Hörð Torfason
á Rás 1 og rambaði þá á Bólstað
og Mýri í Bárðardal. Þeir hentuðu
algjörlega sem tökustaður í alla
staði,“ segir Grímur.
Kvikmyndin fjallar um bræður
sem hafa ekki talast við í 40 ár en
búa þó hlið við hlið í afskekktum
dal og fylgjast reglulega með hvor
öðrum í gegnum kíki. Með aðal-
hlutverk fara þeir Sigurður Sig-
urjónsson og Theódór Júlíusson,
en meðal þeirra sem fara með
önnur hlutverk eru Jón Benón-
ýsson, Charlotte Böving, Gunnar
Jónsson, Ingrid Jónsdóttir, Viktor
Már Ragnarsson, Jörundur Ragn-
arsson og Sveinn Ólafur Gunn-
arsson. „Það er einnig mjög
skemmtilegt að við erum með
slatta af leikurum úr sveitinni í
ýmsum hlutverkum. Það passar
svo vel inn í sögu kvikmyndarinn-
ar,“ segir Grímur.
Að sögn Sigurðar Sigurjóns-
sonar leikara ganga tökur vel, en
hann segir að vel hafi verið tekið á
móti öllum þeim sem koma að
vinnslu kvikmyndarinnar. „Þetta
fer mjög vel af stað og það eru all-
ir mjög almennilegir við okkur í
Bárðardal. Þetta eru langir og
strangir vinnudagar og ég er að
fást við hluti sem ég er ekki vanur
að gera dags daglega. Ég hef ver-
ið að baða hrúta, þukla og annað
þannig að ég læri ýmislegt hérna í
sveitinni,“ segir Sigurður.
Áætlað er að seinni hluta kvik-
myndatöku ljúki í nóvember á
þessu ári og að myndin verði
frumsýnd haustið 2015.
Bræður hafa ekki talast við í 40 ár
Ljósmynd/Grímar Jónsson
Hrútar Á tökustað í Bárðardal í Suður-Þingeyjarsýslu. Frá vinstri Sigurður
Sigurjónsson, Grímur Hákonarson leikstjóri og Theódór Júlíusson.
 Tökur fara nú
fram í Bárðardal
Rúmlega 40
stofnanir, fé-
lagasamtök og
sérfræðingar
koma að út-
færslu götu-
lokana og örygg-
ismála til að
reyna að tryggja
að allt gangi vel
fyrir sig á menn-
ingarnótt í Reykjavík. Í þessum
hópi eru m.a. lögregla, slökkvilið,
Hjálparsveit skáta, Landhelg-
isgæslan og margir fleiri. „Það
mikilvægasta í þessu er að búa
okkur undir það sem kemur von-
andi aldrei fyrir á menning-
arnótt,“ segir Einar Bárðarson,
forstöðumaður Höfuðborgarstofu.
„Eins og sýndi sig á Skeifubrun-
anum í vor þá getur ýmislegt kom-
ið fyrir og okkar ábyrgð liggur í
því að reyna að tryggja aðgengi ef
slíkt gerðist. Við vonumst til að
fólk sýni því skilning að lokanir
eru nauðsynlegar fyrir hátíð af
þessari stærðargráðu.“
Mikil vinna lögð í
öryggismál á menn-
ingarnótt á morgun
Einar Bárðarson
VIÐTAL
Skúli Halldórsson
sh@mbl.is
Jarðvísindamenn telja berggang
hafa myndast undanfarna daga í
sprungu sem liggur frá suðvestri til
norðausturs um
Dyngjujökul.
Í gær var flæði
kvikunnar talið
hafa hægt tölu-
vert á sér. Páll
Einarsson jarð-
eðlisfræðingur
segir það eðlilega
þróun.
„Þegar svona
berggangur
myndast þá fer flæðið vanalega hratt
af stað en hægir svo á sér eftir því
sem hann lengist, þar sem mótstaðan
við flæðið eykst með lengd berg-
gangsins. Því er alveg viðbúið að
kvikustraumurinn hægi á sér. Horfa
þarf þó á lengra tímabil áður en ein-
hverju slíku er spáð með vissu.“
Hann segir skjálftana oftast vera á
því svæði þar sem gangurinn er að
lengjast. „Skjálftarnir verða þannig
helst við broddinn á straumnum þar
sem hann liggur um sprunguna.“
Aðspurður hversu lengi kvikan sé
að storkna segir hann það fara eftir
því á hvaða dýpi hún sé.
„Einnig fer það mjög mikið eftir
því hversu þykkan berggang kvikan
myndar. Ef hann er tvöfalt þykkari
þá er kvikan fjórfalt lengur að
storkna. Varminn í bergganginum
helst þá betur í honum sjálfum.“
Hann segir að þessi gangur ætti að
storkna tiltölulega hratt. „Þessi
gangur virðist ekki vera nema metri
á breidd svo það tekur hann örugg-
lega nokkra daga að storkna þegar
flæðið stöðvast. En dögunum fjölgar
fljótt um leið og berggangurinn
þykknar.“
Reynsla frá Kröflueldum
Hann segir það erfitt að segja til
um gerð kvikunnar sem streymir úr
iðrum Bárðarbungu. „Líkast til hef-
ur hún svipaða efnasamsetningu og
sprungugosin á Dyngjuhálsi eða þá
Veiðivatnagosið. Oft er þó meira á
seyði í svona megineldstöðvum og
því er erfitt að segja. Ef gos verður
þá munu vísindamenn taka sýni og
sjá hvers kyns kvikan er.“
Aðspurður segir hann að storknun
kvikunnar fylgi að öllu jöfnu ekki
skjálftavirkni. „Yfirleitt hætta
skjálftarnir um leið og kvik-
ustreymið, að minnsta kosti þessir
stærri.“
Hann segir Kröflueldana, sem
áttu sér stað á árunum 1975 til 1984,
hafa gefið vísindamönnum mikla
reynslu af myndun bergganga. „Þá
voru í kringum 20 svona atburðir
þannig að þetta samband á milli
skjálfta og kvikustreymis er vel
þekkt þaðan. Þessi atburðarás núna
minnir í raun sífellt meira á Kröflu-
eldana.“
Páll segir aðstæður til mælinga
vera mun betri núna en þegar
Kröflueldarnir áttu sér stað. „Með
tilkomu stafrænu tækninnar í kring-
um árið 1990 varð algjör bylting
hvað varðar mælingatækni.“
Minnir mjög
á Kröflueldana
 Páll Einarsson segir eðlilegt að
kvikuflæði hafi hægt töluvert á sér
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
„Það er ekki óróleiki í nokkrum
manni sem ég hef hitt og ég hef ekki
orðið var við neina breytingu á hátt-
um fólks. Það góða við þetta, ef eitt-
hvað gott er hægt að segja, er að fyr-
irvarinn er það langur að við getum
alltaf forðað okkur,“ segir Einar
Ófeigur Björnsson, formaður Búnað-
arsambands Norður-Þingeyinga og
bóndi á Lóni II í Kelduhverfi, um
ástandið í sveitinni vegna hugsanlegs
jökulhlaups í Jökulsá á Fjöllum.
Segir Einar að allir á þessu svæði
viti hvernig sandarnir fyrir botni Öx-
arfjarðar hafi myndast og kippi sér
ekki upp við fréttir af jarðskjálftum í
jöklinum. Rætt hefur verið um að
það taki hlaupvatnið um tíu tíma að
ná til sjávar. „Ef þetta skellur á þá
fyrirskipa yfirvöld rýmingu. Ég býst
við að við fáum að fara heim fljótlega,
eftir að ljóst verður hvert umfangið
verður,“ segir Einar Ófeigur. Hann
segir verst ef svo illa færi að brúna á
Jökulsá tæki af. Það myndi raska
skólahaldi. „En það er óþarfi að mála
skrattann á veginn, svona fyrir-
fram.“
Rýming skipulögð
Miklar annir hafa verið hjá
ábyrgðarmönnum almannavarna á
Norður- og Austurlandi og sam-
starfsfólki þeirra síðustu daga.
„Áherslan í dag hefur ekki síst verið
á framkvæmd rýmingar, að skipu-
leggja hana í þaula,“ segir Svavar
Pálsson, sýslumaður á Húsavík. „Ég
tel að við séum eins vel í stakk búin
til að mæta þessu, og hægt er að ætl-
ast til.“
Fulltrúar almannavarna, vísinda-
menn og fulltrúar ýmissa félagasam-
taka og stofnana héldu íbúafund í
Öxarfjarðarskóla í Lundi í gær-
kvöldi. Farið var yfir rýmingaráætl-
anir og aðra vinnu yfirvalda og hlust-
að á sjónarmið heimamanna.
Viðbragðsáætlun verður til
Ekki var til nein viðbragðsáætlun
um þá vá sem stafar af eldgosi í norð-
anverðum Vatnajökli og jökulhlaupi
enda ekki verið gert áhættumat.
Svavar segir að stuðst sé við almenna
áætlun og svo séu nýjar áætlanir að
verða til jafnóðum. Hann segir gott
að geta haft þennan aðdraganda til
að búa sig undir hugsanlegt áfall.
Rýmingin miðast einkum við fólk
sem búsett er fyrir botni Öxarfjarð-
ar. Þá segir Svavar að fjöldi ferða-
fólks sé á svæðinu, ekki síst í Jökuls-
árgljúfrum. Unnið sé náið með
Vatnajökulsþjóðgarði sem hafi sér-
staka rýmingaráætlun. Svavar segir
erfiðast að eiga við rýmingu hálend-
isins vegna þess hversu litlar bjargir
sé þar að fá og fyrirvarinn skammur.
Því hafi verið byrjað á að rýma það
svæði í öryggisskyni.
Ljósmynd/Bandaríska geimferðamiðstöðin og bandaríska jarðfræðistofnunin
Vatnajökull Við fyrstu athugun sérfræðinga Jarðvísindastofnunar Háskóla
Íslands á gervitunglamynd sem tekin var af Vatnajökli um hádegið í gær er
ekki að sjá áhrif kvikuhreyfinga á yfirborði Bárðarbungu eða Dyngjujökuls
í norðvestanverðum jöklinum. Snjóað hefur á hájöklinum en svartir ösku-
flekkir, væntanlega úr Grímsvatnagosinu, sjást á Skeiðarárjökli í suðri.
Óþarfi að mála
skrattann á vegginn
 Rýmingar-
áætlun vegna
hlaups kynnt íbú-
um við Öxarfjörð
„Það var ákveðið að taka þetta, til
að firra sig vandræðum ef eitthvað
leiðinlegt gerðist. Þetta svæði er
nálægt ánni, hluti af hugsanlegu
flóðasvæði,“ sagði Jón Ingi Hin-
riksson, gangnaforingi í Vogum í
Mývatnssveit í gær. Mývetningar
smöluðu svokallað Veggjasvæði
sem er austan við Nýjahraun, við
Jökulsá á Fjöllum. Bændur í Keldu-
hverfi og Öxarfirði hafa einnig
smalað sandana við Jökulsá, í
sama tilgangi.
Mývetningarnir settu féð á
vagna við gangnamannakofann
Péturskirkju og óku í Voga. Þar var
féð dregið í sundur, eitthvað á
fjórða hundrað fjár.
Jón Ingi segir að svæðið sem
smalað var sé lítið og féð það fátt
að það skipti ekki öllu máli varð-
andi afkomuna. Stutt sé í að slát-
urhús verði opnuð.
„Við erum alveg róleg og vonum
það besta. Ég tel að flóðin hafi
ekki mikil áhrif hjá okkur en það
getur orðið verra ef við fáum ösku
frá gosinu.“
Til að firra sig vandræðum
FLÓÐASVÆÐI SMÖLUÐ
Bárðarbunga
Tungnafells-
jökull
Kverkfjöll
VAT N A J Ö KU L L
Dyngjujökull
Þróun skjálftavirkni
Heimild: Veðurstofa Íslands
16. ágúst
17. ágúst
18. ágúst
19. ágúst
20. ágúst
21. ágúst
Berggangur
Páll Einarsson