Morgunblaðið - 22.08.2014, Page 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 22. ÁGÚST 2014
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Á undan-förnum vik-um hefur
heimsbyggðin
fengið að kynnast
hinu sanna eðli öfgasamtak-
anna „Ríkis Íslams“, ISIS, þar
sem daglega hefur mátt líta
nýjar fréttir af ótrúlegum
voðaverkum sem samtökin hafa
framið á saklausum borgurum í
Írak og Sýrlandi. Rán, grip-
deildir, nauðganir og morð
virðast vera helsta keppikefli
þeirra sem standa á bak við
samtökin, og gangast þau upp í
ofsóknum gegn öðrum trúar-
hópum, jafnt innan sem utan
íslamstrúar. Hið hrottalega
morð á blaðamanninum James
Foley, sem tekið var upp og
ætlað til sérstakrar dreifingar
á netinu, er einungis einn dropi
í hafsjó þeirra glæpa sem sam-
tökin hafa framið.
Morðið á Foley hefur orðið
til þess að Bandaríkjamenn
hafa nú loksins rankað við sér
og neyðast til þess að horfast í
augu við afleiðingar af-
skiptaleysis af Sýrlandi og
ótímabærrar brottfarar Banda-
ríkjahers frá Írak. Obama
Bandaríkjaforseti flutti harð-
orða ræðu á miðvikudag, þar
sem hann sagði að ekkert pláss
væri fyrir samtök á borð við
ISIS á 21. öldinni og að Banda-
ríkin myndu berjast gegn þeim.
John Kerry utanríkisráðherra
bætti um betur á Twitter-síðu
sinni og sagði að samtökin yrðu
brotin á bak aftur
og þeim eytt.
Orð eru til alls
fyrst, en engu að
síður skortir enn á
að bandarísk stjórnvöld sýni
hvernig þau ætli sér að sigrast
á ISIS. Obama hefur áður verið
yfirlýsingaglaður en orðum
hafa ekki alltaf fylgt athafnir.
Að auki glímir Obama við
stríðsþreytu í Bandaríkjunum.
Þar er lítill vilji til annarra
átaka en loftárása, sem geta
vissulega tafið framrás ISIS,
en líklega ekki stöðvað sam-
tökin án herliðs á jörðu niðri.
David Cameron, forsætisráð-
herra Breta, glímir við áþekk-
an vanda. Hann brást fljótt við
fregnunum af morðinu með yf-
irlýsingum um að Bretar
myndu bregðast hart við, enda
ljóst af myndbandinu að sá sem
framdi ódæðið er frá Bretlandi.
Cameron er þó hikandi við
frekari hernað í Írak, minn-
ugur þess meðal annars hvern-
ig breska þingið fór með áform
hans um aðgerðir í Sýrlandi.
Ekki er hægt að segja annað
en að ástandið nú sé að hluta
til sjálfskaparvíti Obama.
Bandaríkin og bandamenn
þeirra fengu mörg tækifæri til
þess að hafa áhrif á borg-
arastríðið í Sýrlandi og ýta þar
undir hófsamari öfl, en létu þau
fara forgörðum. Þrautin þyngri
verður að uppræta ISIS nú,
eftir að samtökin hafa náð fót-
festu.
Obama heitir að-
gerðum gegn ISIS}Sjálfskaparvítið
Hún var sér-kennileg sam-
koman í sendiráði
Ekvador í London,
þegar þær fréttir
bárust að Julian
Assange, stofnandi WikiLeaks,
hygðist hugsanlega yfirgefa
sendiráðið, þar sem hann hefur
dvalið síðustu tvö árin í þeim
tilgangi að forðast framsal til
Svíþjóðar. Assange lék á als
oddi og naut augljóslega end-
urnýjaðs áhuga fjölmiðlanna,
sem fóru mikinn og veltu því
upp að hugsanlega væri mað-
urinn orðinn heilsulaus af allri
inniverunni, og því myndi hann
gefa sig á vald breskra yfir-
valda.
En þrátt fyrir að Assange
hefði talað í nærri því klukku-
tíma var fátt nýtt í því sem
hann sagði, og stóra fréttin,
um að hann hygðist yfirgefa
sendiráðið í bráð reyndist ekki
jafntraust og talið var. Ass-
ange lét að því liggja að hann
myndi innan skamms verða
laus úr prísund sinni, en það
yrði ekki vegna heilsuskorts.
Síðar var staðfest að Assange
krefðist þess að fá að fara til
Ekvador óáreittur. Breskir
dómstólar hafa þó staðfest
ítrekað réttmæti
þess að framselja
manninn til Sví-
þjóðar, þar sem yf-
irvöld vilja spyrja
hann út í ásakanir
um kynferðisbrot gegn tveimur
konum þar í landi. Ólíklegt er
að Bretar muni vilja gefa
nokkuð eftir gagnvart Ass-
ange.
Viðkvæði Assange hefur ver-
ið að ásakanirnar séu yfirvarp
til þess að sænsk yfirvöld geti
framselt hann til Bandaríkj-
anna þar sem hann megi eiga
von á illri meðferð. Liggur þó
fyrir að bandarísk yfirvöld
hafa ekki lýst yfir neinum
áhuga á því að fá Assange
framseldan, hvorki frá Svíþjóð
né frá helsta bandamanni sín-
um í Bretlandi, sem væri lík-
lega nærtækara fyrir risaveld-
ið.
Óneitanlega vekur athygli að
þessi mikli frömuður prent-
frelsis og mannréttinda sé svo
hræddur við sænska rétt-
arríkið að hann leiti skjóls í
sendiráði lands, þar sem blaða-
menn eru ofsóttir og pólitísk
afskipti eru af fréttaflutningi.
Getur verið að ástæðurnar séu
aðrar en Assange gefur upp?
Assange leitar að
athygli á ný}Sérkennileg samkoma
Þ
að er löngu liðin tíð að hægt sé að
tala um femínisma í eintölu. Eins
og með ýmsa aðra hugmyndafræði
hefur femínismi þróast í margar
áttir, sem engu að síður byggjast á
sama grunni; sá eða sú sem er femínisti er með-
vituð/-aður um að jafnrétti kynjanna sé ekki náð
og er tilbúin/n til að leggja sitt af mörkum til að
það náist. Að fullyrða að allir femínistar séu
karlhatarar, dólgar sem krefjist forréttinda í
krafti kyns síns eða eitthvað þaðan af verra er
álíka gáfulegt og að segja að allar bækur séu
leiðinlegar vegna þess að viðkomandi álpaðist til
að glugga í illa skrifaða bók.
Einhvers staðar í heiminum deyr kona af
barnsförum á 90 sekúndna fresti. Flest dauðs-
föllin væri hægt að koma í veg fyrir með réttri
meðhöndlun, en konur hafa minna aðgengi en
karlar að læknisþjónustu víða í heiminum.
Af þeim rúmlega 780 milljónum jarðarbúa sem eru
hvorki læsar né skrifandi eru tveir þriðju konur. Það er
ekki vegna þess að þær nenni ekki eða hafi ekki áhuga á
að læra að lesa, heldur vegna þess að þær fá ekki tæki-
færi til þess.
Meirihluti þeirra sem eru seldir mansali er konur.
Sumar þeirra eru fluttar ólöglega úr heimalandi sínu í
þrældóm, aðrar eru seldar í vændi af fjölskyldu sinni. Um
70% þeirra jarðarbúa sem teljast búa við fátækt eru kon-
ur. Stúlkur eru ólíklegri en drengir í mörgum löndum til
að ná fullorðinsaldri vegna þess að verr er búið að þeim.
Það sem lýst er hér að ofan á að mestu
leyti við um íbúa annarra heimshluta en okk-
ar. Það er þó ekki þar með sagt að þetta komi
okkur ekki við og þrátt fyrir að hér, eins og
víðast hvar í hinum vestræna heimi, séu kon-
um og körlum tryggð sömu lagalegu rétt-
indin, þá er víða pottur brotinn. Kynbundinn
launamunur er staðreynd, einnig að færri
konur eru í ábyrgðar- og stjórnunarstöðum
og þá er kynbundið ofbeldi staðreynd sem
ekki er hægt að líta fram hjá. Og þó umfang
eða eðli kynjamisréttisins sé ekki það sama
hér á landi og víða annars staðar, þá er ekki
þar með sagt að það sé ekki til. Myndum við
t.d. samþykkja ofbeldisfulla hegðun hér á
landi vegna þess að einhvers staðar úti í
heimi viðgengst miklu meira ofbeldi?
Sé litið til þeirra dæma sem tiltekin eru
hér að ofan og þess skal getið að þau voru valin af handa-
hófi, því af nógu er að taka þegar kemur að misrétti
kynjanna víða um heim, þá getur það varla vakið annað
en furðu þegar femínisma er fundið allt til foráttu og þeir
sem aðhyllist þessa hugmyndafræði kallaðir ýmsum
ónefnum. Hvað skyldu þær konur sem kröfðust kosn-
ingaréttar og kjörgengis til jafns við karla fyrir um 100
árum hafa verið kallaðar? Sennilega dólgar eða eitthvað
slíkt.
Hvað þá með konurnar sem vildu fá aðgengi að mennt-
un til jafns við karla? Uss og svei. Þvílíkar frekjur.
annalilja@mbl.is
Anna Lilja
Þórisdóttir
Pistill
Þvílíkar frekjur
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
SVIÐSLJÓS
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
Alls hafa 13.003 hlaupararskráð sig til þátttöku íReykjavíkurmaraþoni Ís-landsbanka sem fram fer
næstkomandi laugardag. Forskrán-
ingu lauk í gær klukkan 13 og höfðu
þá 1.075 skráð sig í heilt maraþon-
hlaup, 2.421 í hálfmaraþon og 6.448 í
10 kílómetra hlaup. Er um að ræða
þátttökumet í öllum þessum vega-
lengdum. Forskráðir í fyrra voru
11.971 og er því um að ræða 9%
aukningu á milli ára. Tekið er á móti
skráningum milli klukkan 14 og 19 í
dag á skráningarhátíð Reykjavík-
urmaraþonsins sem fram fer í Laug-
ardalshöll.
Hlaupamenning í sókn
Svava Oddný Ásgeirsdóttir,
hlaupastjóri Reykjavíkurmaraþons-
ins, segir hlaupamenningu hér á
landi vera í mikilli sókn. „Það eru
fleiri farnir að tileinka sér þann lífs-
tíl að hlaupa allt árið. Hlauparar
tengjast hver öðrum og mynda
hlaupahópa. Þannig hefur hlaupa-
menningin eflst og styrkst,“ segir
Svava Oddný sem sjálf hefur lagt
stund á útihlaup í 30 ár.
„Það þykir eðlilegt í dag að fólk
á öllum aldri hreyfi sig, en það er
ekki langt síðan margir ráku upp
stór augu við það eitt að sjá fólk um
fimmtugt hlaupa eða hjóla,“ segir
hún og bætir við að hlaup henti vel
öllum aldurshópum. „Þegar fólk
kemst upp á lagið þá gera flestir
þetta af innri gleði enda er skemmti-
legt að hlaupa,“ segir hún.
Reykjavíkurborg hefur að und-
anförnu verið iðin við að leggja nýja
stíga um borgarlandið sem hugsaðir
eru fyrir göngu-, hjóla- og hlaupa-
fólk. Spurð hvort þessar fram-
kvæmdir á vegum Reykjavíkur-
borgar hafi ýtt undir aukinn áhuga
almennings á útiveru, og þá einkum
útihlaupum, kveður Svava Oddný já
við. „Það er ekki spurning. Það hef-
ur sýnt sig alls staðar að þar sem
borgarmenningin er í þá átt að gert
er ráð fyrir því að fólk sé úti við og
útivistarsvæði gerð aðlaðandi þá
hefur þetta aukist. Borgin á því
þakkir skilið fyrir hvað við eigum
flotta og góða aðstöðu til útiveru.“
Spurð hvar skemmtilegast sé að
stunda útihlaup í borginni svarar
Svava Oddný: „Mér finnst skemmti-
legast að hlaupa í Elliðaárdal og
Heiðmörk. Þegar maður hleypur um
Reykjavík þá upplifir maður hvað
það eru mörg skemmtileg svæði til.“
Að hennar mati býður Reykjavík-
urborg því upp á mikla fjölbreytni.
Nefnir hún í því samhengi að útivist-
arfólk geti á ferð sinni um höf-
uðborgarsvæðið fylgst með veiði-
mönnum, hestafólki og
golfiðkendum, svo fátt eitt sé nefnt.
„Maður upplifir þannig borgina á
allt annan hátt.“
Hlaup og ferðalög góð blanda
Erlendir þátttakendur Reykja-
víkurmaraþonsins hafa aldrei verið
jafnmargir og nú en alls eru for-
skráðir 2.226 og eru þeir af 62 þjóð-
ernum. Flestir þeirra koma frá
Bandaríkjunum, eða 498, en breskir
hlauparar, 374 talsins, fylgja þeim
fast eftir. Þá eru skráðir hlauparar
frá Þýskalandi 246 talsins, Kanada
208 og Noregi 117.
Svava Oddný segir mara-
þon vera einu vegalengdina þar
sem erlendir hlauparar eru í
meirihluta. „Þar kemur
ferðaþjónustan einkum
sterk inn, því fólk sem
hleypur maraþon sem lífsstíl
er einnig farið að blanda því við
ferðalög sín. Það er nefnilega
skemmtileg blanda að ferðast og
hlaupa,“ segir hún.
Metin féllu hvert af
öðru í forskráningu
Morgunblaðið/Eggert
Stemning Vinsældir Reykjavíkurmaraþonsins eru sífellt að aukast. Í ár
eru forskráðir 13.003 hlauparar en á sama tíma í fyrra voru þeir 11.971.
Svava Oddný Ásgeirsdóttir,
hlaupastjóri Reykjavíkur-
maraþonsins, segir veðráttuna
hér á landi henta vel þeim sem
leggja stund á útihlaup.
„Veðráttan hentar mjög vel
því það er alls ekki gott að
hlaupa í miklum hita. Á þessum
árstíma sækjast margir eftir því
að koma hingað til lands í þeim
tilgangi að hlaupa,“ segir hún
og heldur áfram: „Þegar
maður er kominn af stað
og búinn að gíra sig upp
þá er í raun voðalega
fátt sem stoppar hlaup-
ara. Það er t.d. mjög
gaman að hitta út-
lendinga því þeir eru
oft ekki vanir þeim
veðrabreytingum sem
hér eru; sumstaðar er
hífandi rok á sama
tíma og það dettur í
logn annars staðar.
Þeir eru því oft mjög hissa
á þessu.“
Veðráttan
hentar vel
FÁTT STOPPAR HLAUPARA