Morgunblaðið - 27.09.2014, Page 22

BAKSVIÐ
Brynja Björg Halldórsdóttir
brynja@mbl.is
„Menn hafa of einfalda mynd af
flæði peninga í nútímahagkerfinu,“
segir Ásgeir Brynjar Torfason,
lektor við Háskóla Íslands. Hann er
þeirrar skoðunar að hefðbundin
hagstjórnartæki
seðlabankanna
hafi ekki skilað
tilskildum ár-
angri við að stýra
magni peninga í
umferð.
Ásgeir lauk
nýlega doktors-
prófi frá Gauta-
borgarháskóla
þar sem hann
fjallaði í ritgerð
sinni um sjóðstreymi í bönkum.
Sjóðstreymi er heiti á breytingu á
handbæru fé félags á ákveðnu
rekstrartímabili og lýsir streymi
peninga í eða úr sjóði félagsins.
Könnun Ásgeirs á ársreikningum
átta stærstu banka Norðurlanda
leiddi í ljós að fjórir stærstu bankar
Svíþjóðar voru með neikvætt sjóð-
streymi frá rekstri í átta ár af tíu.
„Þrátt fyrir það gátu þeir alltaf fjár-
magnað sig og enginn gerði athuga-
semdir við þetta. Af öllum þeim
bankamönnum sem ég tók viðtöl við
áttu allir nema einn í vandræðum
með að útskýra þetta neikvæða
sjóðstreymi,“ segir Ásgeir.
Bankar framleiða peninga
„Það væri almennt álitið slæmt
fyrir fyrirtæki að vera með nei-
kvætt sjóðstreymi frá rekstri en svo
er ekki í tilviki banka,“ segir Ás-
geir. Ólíkt venjulegum fyrirtækjum
þurfi bankar ekki á peningum að
halda til að geta stundað sína starf-
semi. „Peningar eru varan sem
bankarnir bjóða upp á, þeirra starf-
semi felst í að lána út peninga og
þeir framleiða peninga með útlán-
um sínum.“
Ásgeir segir stærstan hluta pen-
inga í hagkerfinu búinn til af við-
skiptabönkum. „Bankar þurfa ekki
að taka við sparnaði til að veita lán,
heldur geta þeir einfaldlega lánað
út nýja peninga gegn skuldabréfi
sem myndar innstæðu á reikningi
lántakandans.“ Skuldabréfið skapi
eign á efnahagsreikningi bankans
þar sem um sé að ræða skuld við
bankann, innstæða lántakandans sé
skuld bankans á móti. „Þetta felur í
sér að enginn sparifjáreigandi hafi
fyrst þurft að leggja peninga til
hliðar fyrir láninu.“
Ásgeir segir þessa staðreynd út-
skýra hvers vegna bankar geti verið
með langvarandi neikvætt sjóð-
streymi frá rekstri. „Á tímum út-
lánaþenslu er neikvætt sjóðstreymi
hjá bönkunum. Sjóðstreymið verður
hins vegar jákvætt þegar útlána-
þenslunni léttir og þegar innistæður
aukast.
Ásgeir bendir þó á, að sú stað-
reynd að bankar geti búið til pen-
inga þýði ekki að þeir geti búið til
endalaust af nýjum peningum.
„Fagleg bankastarfsemi hefur í för
með sér að bankar eigi að lána út til
þeirra sem geta greitt til baka.“ Sú
skylda eigi að koma í veg fyrir að
þeir láni peninga út í hið óendan-
lega. „Seðlabankar reyna að hemja
útlánaþensluna með bindiskyldu,
stýrivöxtum og eiginfjárkröfu en
þessi hefðbundnu tæki virðast ekki
hafa dugað til að hemja þensluna.“
Seðlabankar bregðast við
Ásgeir segir að flæði peninga sé
flóknara en svo. „Menn hafa of ein-
falda mynd af flæði peninga í nú-
tímahagkerfinu, með því að halda að
við getum stýrt magni peninga í
umferð einfaldlega með stýrivöxtum
og bindiskyldu.“ Hann segir seðla-
banka heimsins hafa gripið til nýrra
vopna. „Núna er til að mynda verið
að innleiða fleiri alþjóðlegar reglur
eins og Basel III frá Alþjóða-
greiðslumiðlunarbankanum.“ Verið
sé að samhæfa reglugerðir í Evrópu
og Seðlabanki Evrópu hafi fengið
aukið eftirlitshlutverk með stærstu
bönkum álfunnar, til viðbótar við
bankaeftirlit í hverju landi. „Það er
hins vegar óvíst að þetta dugi til að
hafa áhrif á skuldsetninguna í heim-
inum,“ segir Ásgeir.
Hann segir svokallaðar þjóðhags-
varúðarreglur mikið til umræðu og
nefnir sem dæmi að fjármálaeftirlit
Svía og Norðmanna hafi sett reglur
um 85% útlánaþak vegna húsnæð-
islána og nú sé rætt um ákveðið lág-
marks endurgreiðsluhlutfall.
„Við eigum ennþá eftir að læra
heilmikið af hinu alþjóðlega fjár-
málahruni. Nú stendur yfir spenn-
andi breytingarferli sem væri
áhugavert að rannsaka frekar,“ seg-
ir Ásgeir.
Flæði peninga í hagkerfinu
flóknara en áður var talið
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Peningar Ásgeir Brynjar segir megnið af peningum búið til í viðskiptabönkum.
 Doktor í viðskiptafræði segir seðlabanka hafa gripið til nýrra hagstjórnartækja
Ásgeir Brynjar
Torfason
22 FRÉTTIRViðskipti | atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 27. SEPTEMBER 2014
 


   
  
   
  

 




 
  

 !
"#
!
$ 
!!$
!
"
$ "!
#%%%
&'()* (+(

 
  
,-&.&+/0 -'+(1(23& 45+(2/5
 $
 #%"
$
"
!
!#$%
!
 $!
$"
#"$
 
 #
%
#"
$%$
!!
!!"

$ %
#
$$
Skannaðu kóð-
ann til að sjá
gengið eins og
það er núna á
● Hagfræðideild Landsbankans og
greiningardeild Arion banka spá því að
peningastefnunefnd Seðlabanka Ís-
lands muni halda stýrivöxtum óbreytt-
um í 6% á næsta vaxtaákvörðunardegi
þann 1. október næstkomandi.
Telur Landsbankinn líklegt að verð-
bólga verði í kringum 2% út árið. Fátt
bendi jafnframt til verulegrar hækkunar
verðbólgu á fyrri helmingi næsta árs.
Tólf mánaða verðbólga er 1,8%.
Helstu áhyggjur peningastefnu-
nefndar á síðasta vaxtaákvörðunarfundi
voru kröftugur vöxtur einkaneyslu og
væntingar um harðan tón í kjara-
viðræðum. Var nefndin því frekar þeirr-
ar skoðunar að hækka þyrfti vexti á
næstu misserum. Greinendur Arion
banka telja hins vegar líklegt að tónninn
muni nú mildast eitthvað.
Landsbankinn og Arion
spá óbreyttum vöxtum
STUTTAR FRÉTTIR ...
Hörður Ægisson
hordur@mbl.is
Landsbankinn hafnar því alfarið að
bankann vanti átján milljarða í er-
lendum gjaldeyri til að geta greitt
að fullu til baka 228 milljarða gjald-
eyrisskuld sína við gamla Lands-
bankann (LBI). „Landsbankinn er
ósammála forsendum og ályktunum
LBI, sem vísað er til í frétt Morg-
unblaðsins, og telur þær í besta falli
vera löngu úreltar,“ segir Hreiðar
Bjarnason, framkvæmdastjóri Fjár-
mála, í samtali við Morgunblaðið.
Frá því var greint í Viðskipta-
Mogganum í fyrradag að það væri
mat eftirlitsmanns LBI yfir tilteknu
eignasafni Landsbankans að hluti
lána sem eru bókfærð sem erlend
eign – 36 milljarðar króna – muni
ekki skila bankanum samsvarandi
tekjum í erlendri
mynt. Því telur
eftirlitsmaður
LBI að Lands-
bankann muni að
óbreyttu vanta að
lágmarki 18 millj-
arða til að geta
staðið við skuld-
ina.
Hefur gjald-
eyrisþörf Lands-
bankans, samkvæmt útreikningum
LBI, hins vegar minnkað á síðustu
misserum en í ársbyrjun 2013 taldi
slitastjórnin að gjaldeyrisþörfin
væri um 60 milljarðar.
Meiri gæði útlánasafnsins
Hreiðar segir að frá stofnun
Landsbankans árið 2008 hafi útlána-
stefna bankans byggst á því grund-
vallaratriði að útlán í erlendum
gjaldmiðlum séu einungis veitt þeim
sem hafa einnig gjaldeyristekjur.
„Sá hluti núverandi lánasafns
Landsbankans sem fluttist yfir frá
LBI árið 2008,“ útskýrir Hreiðar,
„var að hluta til af öðrum meiði.
Gengislánadómar og fjárhagsleg
endurskipulagning viðskiptavina
Landsbankans undanfarin ár, þar
sem stuðst er við sömu kröfur varð-
andi tekjur lántakenda í erlendum
gjaldmiðlum og gerðar eru varðandi
ný útlán, hafa gert það að verkum
að gæði útlánasafnins í erlendri
mynt eru allt önnur og meiri en þau
voru 2008. Staðan í dag er því sú að
aðeins hverfandi hluti af útlánasafni
Landsbankans í erlendri mynt mun
skila bankanum tekjum í krónum en
ekki samsvarandi tekjum í gjald-
eyri.“
Landsbankinn hafnar
alfarið útreikningum LBI
 Fjármálastjóri Landsbankans segir að hverfandi hluti út-
lánasafns í erlendri mynt skili bankanum tekjum í krónum
Hreiðar
Bjarnason
Forsætisráðherra skipaði í mars
starfshóp sem kanna á mögu-
legar endurbætur á pen-
ingakerfinu, eins og skýrt var frá
í Morgunblaðinu. Á hópurinn að
meta hvort tilefni sé til umbóta
á brotaforðakerfinu, þ.e. hvernig
bankar búa til peninga, og gera
grein fyrir helstu valkostum.
Formaður hópsins er Frosti
Sigurjónsson, formaður efna-
hags- og viðskiptanefndar, en
auk hans skipa hópinn hagfræð-
ingarnir Davíð Stefánsson og
Kristrún Frostadóttir. Stefnt er
að því að hópurinn geri grein
fyrir niðurstöðum sínum von
bráðar.
Styttist í
skýrsluskil
STARFSHÓPUR UM END-
URBÆTT PENINGAKERFI
Hátíðarsamkoma í hátíðarsal Íþróttahúss Álftaness
laugardaginn 4. október 2014 kl. 14:00 - 16:00
BESSASTAðIR OG
BJARNASTAðASKÓLINN
Kynnir Gunnar Valur Gíslason
Tónlist Haukur Heiðar Ingólfsson
Setning Kristinn Guðmundsson
ERINDI
Vigdís Finnbogadóttir
"Bessastaðir og Bjarnastaðaskólinn"
Guðmundur Andri Thorsson
"Benedikt Gröndal og Bessastaðaskóli"
Pétur H. Ármannsson
"Skólahúsið á Bjarnastöðum"
Anna Ólafsdóttir Björnsson
"Bjarnastaðaskóli -menntastofnunmeðmörg hlutverk"
VEITINGAHLÉ
Kynnir Sæbjörg Einarsdóttir
MINNINGAR
Klemenz Gunnlaugsson
"Klemens Jónsson skólastjóri"
Auðbjörg Inga Kristjánsdóttir
"Já, þá var öldin önnur á Álftanesinu, eins og víðar"
Úlfar Ármannsson
"Starf Ungmennafélagsins í Bjarnastaðaskóla"
LOKAORÐ
Sturla Þorsteinsson forseti bæjarstjórnar
BJARNASTAÐIR
Opið hús og sýning á myndum ogmunum sem tengjast
skólanum, að lokinni dagskrá
Dagskráin er skipulögð af Félagi
áhugamanna um sögu Bessastaðaskóla og
Fugla- og náttúrúverndarfélagi Álftaness, í
samvinnu við Garðabæ.
ALDARAFMÆLI SKÓLAHÚSSINS